Thursday, January 25, 2024

අවුට්බැක් සහ ඔස්ට්‍රෙලියාව අපිට දැනෙන හැටි

අවුට්බැක් කියන්නෙ ලෝකෙ ප්‍රචලිත නමක් ලේබලයක්. මේකට සිංහල වචනයක් හැදුවැකි. ඒත් ලොකෙ තියෙන ඔක්කොටම අපබ්‍රංශ සිංහල වචන ඕනෙ නෑ. ඒක කියවන්නාට හදුනාගන්න අසීරු වෙන තත්වයක්නෙ. ඕනෙම ඔරිජිනල් වචනයකට අර්තයක් තියේනෙ. ඔස්ට්‍රෙලියාව කියන්නෙ දකුණුදිග නොදන්නා ගොඩබිම හෙවත් ටෙරා ඉන්කොග්නිටා ඔස්ට්‍රාලිස් කීයන එකෙන් කැඩුණු එකක්. ඕන්නම් ඕකට "දකුණු රාජ්ජෙ" කියල කිව්වැකි. හැබැයි මං එහෙම ලිව්වම කාටවත් මීටර් වෙන්නෙ නෑ කන්ෆියුශන් පමණයි. ඒ නිසා මම මේ සටහනේ අවුට්බැක් සිංහලට හරවන්නෙ නෑ. 

මේ උත්සාහ කරන්නෙ සිතියමක් අරගෙන අවුට්බැක්  ලකුණු කරන්න නෙවි. ඒක කියවන්නාට එක සර්ච් එකකින් කරගන්න පුලුවන්. ඒ නිසාම මේකෙ සිතියම් දාන්නෙත් නෑ ඕන්නම් ගූගල් කර බලාගන්න. මේ සටහනේ අරමුණ නැගෙනහිර ඔස්ට්‍රෙලියානු වෙරළේ ජීවත් වන්නෙක් ලෙස මට හෝ මං දන්න තරමින් මා වටා ඉන්න සමාජයට අවුට්බැක් කියන එක දැනෙන්නෙ කෝමද කියල කියන්න. මම හිතනවා, කෙනෙක් රාජකාරි විනෝදය හෝ ජීවන අවශ්‍යතාවක් වෙනුවෙන් නිතර දෙවේලෙ අවුට්බැක් තැන්වලට යන්නෙ එන්නෙ නැත්නම් මේ කියන ෆීලින් එක එයාල කාටත් ඇති කියල.

තවේකක් තමා මම මේකෙ දුරවල් විස්තර කරන්නෙ දවසක ඩ්‍රයිව් එකක් දවස් දෙකක ඩ්‍රයිව් එකක් වගෙ වචන වලින්. ඒ ඉතින් 110 පාරෙ 120-140 ට විතර වාහනේක යන්න ගතවෙන කාලෙ තමා. ඒත් එහෙම්ම යන්න ඕනෙ නෑ මෙහි කියවෙන සියලු ස්තාන වලට ගුවන් පහසුකම් තියෙනව මම වගෙ වාහන මේනියාව නැති අසරණයින්ට ඕනෙනම්. මෙතන ඩ්‍රයිව් වලින් දුර කියන්නෙ කාටත් තේරෙන බාසාවක් නිසා. මොකද කිමි 2000 කිව්වට බොහො දෙනෙකුට ෆීල් වෙන්නෙ නෑ.

හරි, අවුට්බැක් කියන්නෙ මොකද්ද? ඒක මෙහෙම කතාවට ගම්මු.

සිඩ්නි වලින් පටන් ගම්මු මගෙ දෲශ්ටි කෝණයෙන්. දැන් මේ සිඩ්නි කියන්නෙ ලංකාවෙන් 1/5 විතර ලොකු නගරයක්. නව නගර  සැලසුම් එක්ක ග්‍රේටර් සිඩ්නි කිව්වම ලංකාවෙන් බාගෙක විතර සයිස් ඒරියා එකක්. මේ ග්‍රේටර් සිඩ්නි අර්බන් රීජන් එකක් හෙවත් ජනාවාසයෙන් ජනාවාසය එකිනෙක බැදුනු එව්වයෙ ඉන්න මිනිස්සු ඒකෙ එක එක දිහා වලට ගමන් බිමන් යන රස්සාවට යන මිනිස් වාසස්තාන එකතුවක්. මේකෙන් එලියට ගියාම  දවසකින් වගෙ යන්න පුලුවන් මෙල්බර්න් (නිරිත) හෝ බ්‍රිස්බේන් (උතුර) වලට. කැන්බරා (නිරිත) දවස් බාගයක් වගෙ. ඇඩිලේඩ් (බටහිර) දවස් දෙකක්  වැඩිම වුනොත් තුනක්. ඔය ඔක්කොම පහු කරන්නෙ ටෙම්පරට් දේශගුණයක තියෙන පලාතක්. ගොවිබිම් හිස් බිම් වන බිම් පොඩි පොඩි ප්‍රාදේශිය නගර එහෙම පහුකරගෙන තමා යන්නෙ. එක දිගට මිනිස්සු නැතුවාට මිනිස් වාස ළග ළග තියෙනව. වනගහන වෙනම මාක් වෙලා තියෙනව. ග්‍රේට් ඩිවයිඩින් කන්දෙ උඩ කැන්බරා ආසන්නෙ ප්‍රධාන පාරවලින් වෙන අතකට ගියාම තියෙනව වින්ටරේ හිම වැටෙන කලාපයකුත් ස්නෝවි මවුන්ටන්ස් කියමු. තව බ්‍රිස්බේන් වලින් උතුරට ගිය හැකි. දේශගුණය වනගහනය වෙනස් වෙනව ට්‍රොපිකල් තාලෙට. පොල් ගස් කොස්ගස් උක් වතු කෙසෙල් වතු ඝන වනන්තර (ට්‍රොපිකල් පන්නෙ) පහු කරගෙන යන්න පුලුවන් මූද අයින දිගේ කෙයාන්ස් ටවුන්ස්විල් වෙනකම් ඒ බ්‍රිස්බේන් සිට දවස් දෙකක විතර ඩ්‍රයිව් එකක් සිඩ්නි සිට නම් තුනක් වගෙ. 

තව ලංකාව විතර දූපතක් තියෙනව ටැස්මේනියා. ඒ දූපත ග්‍රේට් ඩිවයිඩින් කන්දෙන් ඉතිරි වෙච්ච කෑල්ලක් නිසා ඒක තනිකරම මහ කදු ගොඩක්. තැන්නක් හොයාගන්න ලේසි නෑ. ඉඩ තියෙන තැන් කීපෙක නගර කීපයක් තියෙනව ඒකෙ හොබාට් තමා මූලික නගරෙ. ලක්ෂ දෙකතුනක් තමා ඔක්කොම ඉන්නෙ.

දැන් මන් ඔය කිව්ව  කලාපෙ කොනේ සිට කොනට වාහනේක යන්න ගමනට පමනක් එක දිහාකට සතියකට මදක් අඩු කාලයක් යාවි. මෙහි සදහන් ප්‍රධාන නගර වලට අමතරව ප්‍රාදෙශිය නගර ඩොට්  ඩොට් වගෙ තියෙනව සීයක් වගෙ. එව්ව අවට ගොවිබිම්. මේ කොහෙවත් කාන්තාර නෑ. ග්‍රේට් ඩිවයිඩින් කන්ද මේ කිව්ව මුලු ඒරියා එකේ කෙයාන්ස් හරියෙ ඉදන් මෙල්බන් වෙනකම් (හා ටැස්මේනියාවෙත්) උතුරු දකුණු  නාරටියක් වගෙ තියෙනව. නාරටිය මැද උපරිම උස ලංකාවෙ මධ්‍ය කදුකරය විතර ඉදන් නාවල පිටිය ගම්පොල නුවර වගෙ උසකට වෙනස් වෙනව. ඒක දෙපැත්තට ස්ලොප් වෙනව. වෙරළ පැත්ත හෙවත් සුළං මුහුණතේ තමා ලොකු නගර ඔක්කොම තියෙන්නෙ. එහෙට වහිනව ගංගා ගලනව ලොකු ජනගහන ඉන්නව. සුළං මුවාව ලංකාවෙ වියළී/ශුෂ්ක කලාප වගෙ ඒවයෙ තැන තැන පොඩි නගර තියෙන.  බහුතරේ  දුවන්නෙ භූගත ජලයෙන්. ඇඩිලේඩ් එයාගෙම චූටි කදු පන්තියක් එක්ක ඉන්නව කොනේ නගරයක් ලෙස. මම ඔය විස්තර කළ කොටස සැහෙන්න ලොකු රටක්. කම්පෙයා කරනවනම් ඉරානය මෙක්සිකෝව විතර සයිස් රටක් මේ කිව්ව ටික.

තව කලාප තුනක් තියෙනව ඒව වෙන වෙනම සළකන්න ඕනෙ ඒව පෙර කී නොබිදුනු මිනිස් කලාපයට කෙලින්ම සම්බන්ද වෙන්නෙ නෑ. ඒ තමා පර්ත් සහ ඒ අවට කලාපය (ලංකාව සයිස්), ඩාවින් නගරය (ලන්කාවෙ දිස්ත්‍රික්කයක්  විතර), ඇලිස් ස්ප්‍රින්ස් නගරය (ලංකාවෙ පොඩි ප්‍රාදෙශිය ටවුමක් විතර). මේ තුන තරමක ජනගහන ව්‍යාප්තියක් තියෙන කලාප තුනක්. සැකැස්මෙන් පෙර කී ප්‍රදේශය වගේමයි. මේව කලින් එව්ව වගෙ ඩ්‍රයිව් මෙච්චරයි කියල සම්බන්ද කරගන්න බෑ. කලින් කිව්ව රටෙන් වෙන් වෙලා තියෙන්නෙ. නිකම් ෆෙයරි ටේල් එකක ඩ්‍රීම් ලෑන්ඩ්ස් වගෙ නෙවිනම් වෙනත් මානයක තියෙන ලෝකයක් වගෙ ප්ලේන්  වල නැගල මේවයෙ මිනිස්සු යනව ගිහින් ඒ කිව්ව කෑල්ලෙ තියෙන දේවල් විදල එනව. එව්වයෙ ඉන්න අයත් ඉතිරි කෑල්ලට එනව යනව. අපිට මේ කෑලි තුන ගන්න වෙන්නෙ දූපත් තුනක් ලෙස. මැද්දෙ තියෙන්නෙ පස් වුනාට මූද තිබ්බා හා සමානයි. වාහන/ෆෝවීල් පිස්සො, රාජකාරියට ඩ්‍රයිව් කරන උන්, පතල් කාරයො අරුන් මුන් ඇරෙන්න ඉතිරි බහුතරේට ඔය කලාප තුන ෆීල් වෙන්නෙ එහෙම.

මේක තමා ඔස්ට්‍රෙලියාව කියල අපි දන්න දැනෙන රට. 

හැබැයි අපි තාම කතාවට ගත්තෙ මුළු භුමියෙන් 1/5 ටත් අඩු කෑල්ලක්. ඉතිරි 4/5 තමා අවුට්බැක්.  ඒකෙ තියෙන්නෙ රතුපාට පස් හෝ සුදු වැලි වලින් හැදුනු ශුෂ්ක බිමක්, ඒකෙ 
තැන තැන පොඩි පොඩි පදුරු,  සමහර දුර්ලභ තැනක පොඩි වන වදුලු, කාන්තාර ශාඛ, ලොකුවට  සත්තු කියල නෑ, වැඩියෙම්ම ඉන්නෙ ඔටුවො තමා ඔටුවන් මිනිස්සු හදල අතෑරිය හෙවත් ෆෙරල් සතුන්. මුන්නම් මිලියනයකට ආසන්න ගානක් ඇති කියා හිතනව සමහර එස්ටිමට් අනුව ලක්ශ 12ක් - ලෝකෙ ලොකුම ඔටු රංචුව. භූවිශමතා ගත්තත් කන්දක් කියල ලොකුවට නෑ (ඔක්කොම කේස් වලට හේතුව මේක තමා). ගංගා  කියල සීසනලි ගලන එව්ව තියෙනව. ඒවයෙ වැඩි හරිය රට තුලට ගලා අතුරුදහන් වෙන්නෙ. විල් කිව්වට සීසනලි පිරෙන  ලවණ විල් තියෙන්නෙ ඒව හිඳිල හැදෙන සෝල්ට් ෆ්ලට්ස් තමා වැඩි. මේ සීසනලි කියන්නෙ ලංකාවෙ වගෙ වසරක් පාසා නෙවි සීසන් වල ටයීමින් අවු 7 8 සිට 10 20 වගෙ කාල ප්‍රාන්තර. මහා වාලුකා කාන්තාර තියෙනව. බ්‍රිතාන්‍ය දූපතට මදක් කුඩා සයිස් තඩි හිරිගල් පර්වතයක් තියෙනව  ඒකෙ කිසිම ගහක් නොහැදෙන නිසා ඒකට නලබෝර් කියල කියනව, ලස්ස්න භූමි නිර්මාණ තියෙනව හැමෝම දන්න උරුලු (අයර්ස්) පර්වතය එකක්.

මේක අස්සෙත් මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් තියෙනව. සමහර ජල ප්‍රභව තියෙන තැනක දෙකක ලන්කාවෙන් බාගෙ කාල සමාරවිට ලන්කාවටත් ලොකු සයිස් කෑලි වල හරක් කීප දාහක් වගෙ දාගෙන ඉන්න තනි තනි ෆාම් කීපයක් තියෙනව. තව පොලොව හාරගන්න හැදුනු මයිනින් ටවුන්ස් කීපයක් තියෙනව. එදා පටන් මුලු ඔස්ට්‍රෙලියාවම තම ග්‍රහණයට ගත්ත, මේ කාන්තාර හැදෙන කොට ඒව එක්කම අනුවර්තනය වෙච්ච ස්වදේශික ගම්මාන තියෙනව. යුරොපින් අර පෙරකී "රටෙන්" එලවා දාපු ස්වදේශියන්ගෙන් සමහරුත් ඒ ගම්මාන වලටම ගිහින් තියෙනව. ස්වදේශික කිව්වට දැන් ඉන්නෙ ගෝත්‍රික තාලෙට නෙවි පොඩි පොඩි ගෙවල් හදන් ඒවට ඒසී එහෙම තියෙනව නගර නොවුනට නාගරික හුරුවක තමා ඉන්නෙ. ඔය ඔක්කොම එකතු කළත් නොගිනිය හැකි තරම් කුඩා ජනගහනයක් එන්නෙ මුලු අවුට්බැක් එකටම. මේ කලාපෙ තමයි සමර් එක දවල්ට හතලිස් පහෙන් එහා රෑට තිස්පහෙන් එහා  සති ගණන් තියෙන්නෙ. ඉතිරි පහෙන් හතර හෙවත් අවුට්බැක් කියන්නෙ ඕකට.

හැබැයි මේ පහෙන් හතරෙ සයිස් එක අපි කාටවත් හිතාගන්න ග්‍රහණය කරගන්න බෑ. ඒක එහෙම කරගන්න අවශ්‍ය නොකැඩුනු මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් පැතිරීමක් වෙලා නෑ.  මේ කියන කලාපෙ කොච්චර කොච්චර එහාට යන්න පුලුවන්ද කියන එක ගැන ෆීල් එකක් නෑ. ඒ නිසාම මේ ඕනෙම තනි ජනාවාසයක් සළකන්න වෙන්නෙ ලෝකෙන් වෙන් වූ කෑල්ලක් කියල. මෙන්න මෙහෙම එක "ලෝකෙන් වෙන් වූ" ජනාවාසයකට ගිය යූටියුබර් කෙනෙකුගෙ වීඩියෝවක් තියෙනව කැමති කෙනෙකුට බලල ෆීල් එක ගන්න පුලුවන්. ස්තානීයව මිසක අවුබැක් ගැන එහි විශාලත්වය ගැන ෆීල් එකක් බොහොදෙනෙකුට නෑ.

අවුට්බැක් වල දිග හා පළල මනින්න අපිට ෆීල් වෙන එක විදියක් තමා ඒ හරහා යන ලක්සරි දුම්‍රිය දෙක. සිඩ්නි සිට පර්ත් දක්වා ඇඩිලේඩ් හරහා යන ඉන්ඩියන් පැසිෆික් ලක්සරි දුම්‍රියේ ඇඩිලේඩ් සිට පර්ත් දක්වා දින තුනක් යනව. මේ තමා අවුට්බැක් වල නැගෙනහිර-බටහිර අතට තියෙන දිග මැනෙන එක විදියක්. ඇඩිලේඩ් සිට ඩාවින් බලා යන ද ඝන් ලක්සරි දුම්‍රියේ කාලය දින දෙකහමාරක්. මේ තමා අවුට්බැක් වල උතුරු-දකුනු පළල මැනෙන එක විදියක්. ඒත් ඩොලර් හාර පන්දාහ ටිකට් අරන් මේ කෝච්චි දෙකේම ගිය පිරිස ඉතාම කුඩා නිසා ඒක බහුතරයක් මිනිස්සු දන්න දෙයක් නෙවි. 

ඔස්ට්‍රෙලියාව සහ අවුට්බැක් ගැන ෆීල් වෙන්නෙ ඔන්න ඔහොමයි. ෆීල් වෙන එව්ව ඉතින් පුද්ගලික නිස හැමෝටම එහෙමයි කියල කියන්න බෑ, ස්පෙශලි අවුට්බැක් අස්සෙ වාහන වලින් නිතර යන එන අයට එහෙම. සමස්ත අදහසකට වඩා මේ දෙන්න හදන්නෙ බහුතර අදහසක්.


Saturday, October 14, 2023

බීට ඉශ්‍රයල්

1980 එක්තරා දවසක සුඩානයේ රතු මුහුදු වෙරලේ තියෙන අරවුස් කියන ගම්මානෙ ඉතාලි සමාගමක් විසින් පව්ත්වාගෙන ගොස් අතහැර දමාපු ඩයිවින් රිසෝට් එකක් බලන්න එනව ස්විට්සර්ලන්ත සමාගමකින්. මේ රිසෝට් එක ගැන සැහෙන පැහැදීමට පත්වන ස්විට්සර්ලන්ත ව්‍ය්වසායක පිරිස මේක ඩොලර් ලක්ශ දෙකහමාරක වාර්ශික කුලියකට අරගෙන එතන අරවුස් නමින් ඩයිවින්‍ රිසෝට් එකක් කරගෙන යන්න තීරණය කරනවා. සුඩාන ආණ්ඩුවටත් ඒක බොහොම සතුටට හේතුවක්. මුස්ලිම් අරාබි රටක් ලෙස සුඩානයේ ඒ වගෙ සංචාරක ආයතන සුලබ නෑ.

අරවුස් කෙමෙන් ජනප්‍රිය වෙනවා. රතු මුහුදේ බොහොම සුන්දර කලාපයක කිමිදෙන්න ස්නෝක්ල් කරන පහසුකම් සපයනවා. එහි සේවය කරන්න සුඩාන සේවක සේවිකාවන් ගන්නව. ඉහළ මැනේජ්මන්ට් එක සහ ඩයිවින් ඉන්ස්ට්‍රක්ශන් ගයිඩින් බෝට්ටු ඔපරේට් කිරීම ආදිය කරන්නෙ යුරෝපින්. එදිනෙදා හොස්පිටැලිටි වැඩ කරන්නෙ සුඩාන සේවකයින්.



හැබැයි මේ හෝටලෙ එක තැනක්තියෙනවා සුඩාන සේවකයින්ට ඇතුලු වෙන්න බැරි. ඒ කිමිදුම් ස්ටෝරු කාමරය . අන්න ඒ කාමරේ ඇතුලෙ ඉතාම දියුනු තක්ශ්ණයෙන් යුතු (1980 දශකෙට) පණිවුඩ හුවමාරු උපකරණ සහිත මෙහෙයුම් මධ්‍යස්තානයක් තියෙනව. අන්න ඒ මෙහෙයුම්මධ්‍යස්තානය හරහා මේ ෆේක් සමාගමේ ඉන්න හොටල්කාරයින්, ඉහල මැනේජර් ලා කිමිදුම් උප්දේශකයින් ආදි ලෙස වෙස් වලාගෙන ඉන්න මොසාඩ් නියෝජිතයන් තමන්ගෙ මෙහෙයුම කරගෙන යනවා.

අපි දැන් කතාව රෝල් බැක් කරමු.

අදින් වසර 3000 කට පමණ පෙර හෝ 2700 කට පමණ පෙර වත්මන් ඊශ්‍රායලය තුල තිබ්බ කිසියම් යුදෙව් රටකින් යුදෙව්වන් පිරිසක් ඉතියෝපියාවට එනවා. මේ අය සමහර විට සොලමන් රජුට දාව ශීබා රැජිණිය උපදවපු කුමාරයා හෙවත් දීර්ඝ ඉතියෝපියානු රාජ පරම්පරාවල ආරම්භකයා තම පියා මුණ ගැහෙන්න ගිය වෙලාවෙ ඔහු ගැන පැහැදීමකින් ආපු යුදෙව් ප්‍රජාවක් වෙන්න පුලුවන් (වසර 3000ට පෙර). නෙවිනම් වසර 2700 ට පෙර නව ඇසිරියානු හමුදා හමුවේ එක යුදෙව් නගරයක් බිද වැටුනම එතනින් අවතැන් වු හා පලාගිය ප්‍රජා හෙවත් ලොස්ට් ට්‍රයිබ්ස් දහයෙන් එකක් වෙන්නත් පුලුවන්. නෙවිනම් ඔය වගෙ කාල වකවානුවක සිවිල් යුද්දයක් හෝ වෙනත් වින්නැහියක් නිසා යුදෙව් රටකින් පලා ආ පිරිසක්. හවුස් ඔෆ් ඊශ්‍රායල් හෙවත් ඊශ්‍රායල ගෝත්‍රය යන නමින් බීට ඉස්ශ්‍රායල් ලෙස තමන් හදුන්වා ගන්නව.

බීට ඊශ්‍රායල් වරුන් ඉන්නෙ ඉතියෝපියාවෙ අතිශයින් දුශ්කර කදුකර බිමක. වාහනයක් යන පාරක්වත් නැති පලාතක්. බහූතරය ගොවීන්. හැබැයි ඔවුන් වසර 3000ක් පමණ සෙසු යුදෙව්වන්ගෙන් දුරස් වුනාට ඔවුන් හා සමානවම ආගමික වතාවත් කරනව සන්ස්කෲතිකව ඊශ්‍රායලයේ ඉන්න සාම්ප්‍රදායික යුදෙව්වන්ට ලොකු වෙනසක් නෑ.

බීට ඊශ්‍රායල් තමන් යුදෙව්වො කියල දන්නව. යුදෙව්වන්ගේ දේශය විනාස වුනා කියල හිතා ඉන්නව (ඒක හරි ඉතින් එයාල ආවට පස්සෙ වටගානකින් දේශය විනාශ වෙනව) මේ ලෝකෙ ඉතිරි වෙලා ඉන්න එකම යුදෙව් ප්‍රජාව තමන් කියල හිතා ඉන්නෙ මේ හැමෝටම ආපහු සයෝනයට යන්න ජෙරුසෙලම දකින්න හීනයක් තියෙනව. ඒක පරම්පරාවෙන් කට වචනෙන් ආපු කතාවක්. ඒ මිසක ජෙරුසෙලම තියෙන්නෙ කොහෙද කියන්න අඩු ගානෙ ලෝක සිතියමක් වත් මේ අතිශයින් ග්‍රාමිය ඉතියෝපියන් කන්දෙ අයට නෑ.

1974 දි එතෙක් තිබ්බ රාජාන්ඩුව පෙරළන ඉතියෝපියානු සමාජවාදු මිලිටරි හුන්ටාව එහෙ සමාජවාදි රාජ්‍යයක් හදනවනෙ. මේක අත්‍යන්තයෙන්ම ෆේල් වෙනකොට ටිග්‍රේ එරිත්‍රියා වගෙ පලාත් වලින් රෙසිස්ටන්ස් එකක් පටන් ගන්නව. සමාජවාදි ආර්තික පරික්ශණ වල ෆේලියර් සිවිල් යුද්දෙ මදිවට සහෙල් කලාපෙ ලොකු නියන් කාලෙකුත් එනව. ටිග්‍රේ ඇතුලු කදු වලට ආහාර සැපයුම නතර කරනව සමාජවාදි ආණ්ඩුවෙන් (දැන් ගාසාවට කලා වගෙ) මේ නිසා ටිග්‍රේ අවට කදුකරයේ විශාල ආහාර හිගයක් ඇතිවෙනව හැමෝම දන්න ඉතියෝපියානු සාගතය මේක.

මේ කාලෙත් බීට ඉශ්‍රායල් වරු පුරුදු පරිදි එදාවේලක් කාල ඉන්නව, දුශ්කර නිසාම රටේ අර්බුදත් වැඩිය දැනෙන් නෑ. හැබැයි එක බීට ඉශ්‍රායල් වරයෙක් කැරලිකාරයින්ට උදව් කලා කියල ස්මාජවාදි ආන්ඩුව ඔහු පස්සෙ පන්නන්න ගන්නව. මෙ පුද්ගලයා පණ බේරගෙන සුඩානයේ තියෙන අනාත කදවුරකට එනව. එහිදී ඔහු ඊශ්‍රායලය කියන රට ගැන කරුණු හොයාගෙන ඊශ්‍රායලයට තමන්ගෙ විස්තරය දැනුම් දෙනවා.

කතාව අහන මොසාඩ් ආයතනය තමන්ගෙ රටේ ගෝත්‍රයක් ද මේ කියල මිශන් එකක් එවනව. ඊශ්‍රායලය පිළි නොගන්න අරාබි රටක් වන සුඩානෙට බහින්න ලේසි නැති නිසා මාට්ටු වුනොත් ඔලුව ගැලවෙන නිසා තමා වෙරල අවට පොඩි රවුමක් දාල හෝටලයක් හොයන් ස්විස් කට්ටියක් වගෙ එතෙන්ට බහින්නෙ. පෙර කී පුද්ගලයා හමුවන මොසාඩ් නිලධාරින් හා ඊශ්‍රායල ආන්ඩුව තීරණය කරනව ඉතියෝපියාවෙ මතුවන තත්වයන් එක්ක අනාරක්ශිත නිසා මේ ගෝත්‍රය ඊශ්‍රායලයට ගෙනියන්න.

හෝටලෙ දුවන අතරෙ ඒජන්ට්ස් ලා වැඩේ කරගෙන යනව. ජෙරුසෙලමට යන්න ලෑස්ති වෙන්න කියල පණිවුඩය යවනව ගැමියන්ට. මේක අහන යුදෙව් ගෝත්‍ර කිමි 500 කට දිග ගමනක් පයින් කදු හෙල් ඔස්සෙ ඇවිත් සුඩානයට එනව. ඒ එන ඔක්කොම අර අනාත කදවුරු වලට තමා යන්නෙ. මේ දුශ්කර ගමන් වලදි සිවිල් යුද්ද වලට අහුවෙල හොරුන්ට අහුවෙලා හෝ අනතුරු වෙලා දාස් ගානක් මැරිල තියෙනව

ඊට පස්සෙ මොසඩ් ඒජන්තයින් ලොරි ලෑස්ති කරල මේ අයට පනිවුඩය යවනව. ඒක මොනවගේ පනිවුඩයක් ද කිව්වොත් බොහොවිට මහරාත්‍රියෙ නිදියන් ඉන්න පිරිසක් ඇහැරල ජෙරුසෙලමට යන්න එන්න කියල එක්කගෙන යනව වගෙ කෙරෙන්නෙ. මේ මිනිස්සු ජීවිතේට ලොරියක්වත් දැකල නෑ.

ලොරිය හොර පාරෙන් කාන්තාරෙ ඔස්සෙ යනව හෝටලේ ආසන්න වෙරලට. රත්‍රී කීපයක් ගෙවන්න ඉඩ තියෙනව. ඒ වෙලාවලට ඔවුන්ව රහසිගත වාඩි (අරාබි බසින් වාඩි කියන්නෙ ගැඹුරට හෑරුනු වියලී ගිය ගන්ගා නිම්න. සුඩාන කාන්තාරෙ මේව තියෙනව) අර මිනිස්සු සමහර වෙලාවට ඊශ්‍රායලයට ආව කියල සුඩාන කාන්තාරෙ පොලොව සිපගන්නවලු.

අන්තිමේ වෙරලට එන අයව ඩිංගි බෝට්ටු වලින් ඊස්‍රායල නැවකට අරන් ගිහින් ඔවුන්ව ඊශ්‍රායලයට ගෙන යනව. බෝට්ටු සෙල්ලම සුඩානයට මාට්ටු වුනාම හර්කියුලිස් ප්ලේන් කාන්තාරෙට කලුවරේ බස්සල එයාලිෆ්ට් කරනව.

මේ ඔක්කොම මැද්දෙ රිසෝට් එක මාට්ටු නොවී දුවනව. ලොව පුරා සංචාරක මැගසින් වල නම යනව. හවුස් ෆුල් වෙනව. මිශන් එක කරන්න එව්ව ස්ටාෆ් එකට අමතරව හෝටලෙ දුවන්න කියල වැඩියෙන් මොසාඩ් උන් එවන්න වෙනව. සුඩාන රජයේ ඉහල නිලදාරින් තානාපති හා රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකයන් නිතර එනව. අපරාදෙ කියන්න බෑ මිශන් එකට වියදමක් යන්නෙම නැති තරම් මොකද හෝටලේ ආදයමෙන් හෝටලයත් කරල රෙස්කියු මිශන් එකත් කරන්න පූලුවන්.

1980 පටන් ගන්න හෝටලේ මේ වෙනකොට අවු 5 ක් දුවල. ඒ කාලෙ ඉහියෝපියාවෙ සාගතය හා සිවිල් යුද්දයේ උපරිමේ. එකතැනකදි සුඩානයට මේ ගැන ඉව වැටුනු බව දැනගත්තම ඇමරිකාවට කියල රාජ්‍යතාන්ත්‍රික මට්ටමින් හා ලොකු මුදල් හුවමාරු වලින් සුඩාන නායකයව එකග කරගන්නව රාත්‍රියෙ හොරෙන්ම ඛාර්ටුම් ගුවන් තොටුපොලෙන්ම ගෙනියන්න. මේ වෙනකොට 6000 කට වඩා ගෙන ගිහින්.

ලොකු ලොකු නම්බර්ස් වලින් යනකොට එක තැනකදි මේ සියල්ල පත්තර වල පළ වෙනව. මේ කාලෙම සුඩානෙත් හමුදා කුමන්ත්‍රණයක් වෙනව. කුමණ්ත්‍රණය සමගම අරවුස් රිසෝට් එක රේඩ් කරන්න යන ආරංචියක් එන නිසා එක පාරට දවසක් ඒකෙ ඉන්න මොසාඩ් ඒජන්ට්ස් ලා තමන්ගෙ වාහන වලින් කාන්තාරෙට බාපු කාගෝ ප්ලේන් එකක් ඇතුලට ඩ්‍රයිව් කරල ඊශ්‍රායලයට ම යනව. එක පාරට හෝටලෙ ගෙස්ට්ලා ෆුල් ඉද්දි ලෝකල් සේවකයින් පමනක් ඉතුරු වෙනව. අඩුම ගානෙ ඔවුන් දන්නෙවත් නෑ අපර් මැනේජ්මන්ට් එක දාල ගියා කියලවත්. අරවුස් රිසෝට් එක ඒ සමගම වහල දානව.

මීට පස්සෙ ඇමරිකාව හරහ රාජ්‍යතාන්ත්‍රික බලපෑම්, වෙපන්ස් හා සල්ලි දෙමින් ඉතියෝපියානු සමාජවාදි හුන්ටාවේ අවසරය මත අඩිස් අබාබා වලින්ම බිට ඉශ්‍රායල් ලා එයාලිෆ්ට් කරනව රහසේ.

ඔක්කොම 90000කට වඩා (කරෙක්ශන්: කලින් ලිව්වෙ 18000 කියන්නෙ 1991 එක මිශන් එකකින් දවස් දෙකක වගෙ කාලෙක එයාලිෆ්ට් කල තරම) එක්ක ගියා කියනව. 2000 ට(සමහර සෝසස් අනුව 4000ක්) වඩා මග මැරිල තියෙනව. එක බෝයින් 747 ගුවන් යානෙක එක්දාස් ගානක් එයාලිෆ්ට් කරලා ලොකෙ වැඩිම මගීන් ගානක් ගිය ප්ලේන් එකේ වාර්තාව තියල තියෙන්නෙත් මේ මිශන් එකේ.

ජෙරුසෙලමේ මෙන්න මේ  සිහිවටන පලකය ස්මරණය කරන්නෙ එදා  ආපු අමාරු ගමන.



අදටත් බීට ඊශ්‍රායල් ලා ඉන්නෙ ඉශ්‍රායලේ. අවුරුදු දාස් ගානක් ලෝකෙන් වෙන් වෙච්ච ඇත්තෙන්ම ලොස්ට්ට්‍රයිබ් එකක් එක පාරට දියුනු රටකට ආවම කොහොම ශොක් වුනාද දන්නෙ නෑ. 2009 මේ වැඩේ පටන් ගත්ත බීට ඉශ්‍රායල් වරයා මිය ගියාම ජාතික වීරයෙක්ලෙස සැලකුම් ලබනව.

මාර රොමැන්ටික් නේ. තමන්ගෙ ජාතියෙ මිනිස්සු ලෝකෙකොහෙ හිටියත් උන්ව බේරගෙන අරන් ආව කියන එක. ක්‍රි පූ 680 විතර යුද්දෙකින් අතුරුදහන් වෙච්ච ට්‍රයිබ්ස් 10 තාම හොයන එක.

පොඩ්ඩක් හෝව්. ඔබට මේ රොමෑන්ටික් ජාත්‍ය්ලය තුල පවතින ජතිවාදය පේනවද?

ඊශ්‍රායලය කියන රට ලොකෙ ඕනෙම තූත්තුකුඩියක ඉන්න යුදෙව් කියන ලේබලය කොහොම හෝ ගහගත්ත - අවු 3000 ක් වෙන් වෙලා හිටියත් කමක් නෑති - ඕනෙම එකෙකුට සිටිසන්ශිප් දෙනව ගෙන්න ගන්නව. ඒ වෙනුවෙන් පුදුම මහන්සියක් අවදානමක් හා වියදමක් දරනව. ඒත් 1947 සිට මේ දක්වා ඔහොම ආපු ඊශ්‍රායල් වරුන්ට පදිංචි වෙන්න සරු බිම් වතුර තියෙන තෑන් වල එහෙම අල්ලා ගන්න එලවා දාපු ඒවයෙ හිටපු පලස්තීන අරාබින් මිලියන පහකට වඩා ඒ අවට රටවල අවතැන්ව ඉන්නව. උන්ට ඊශ්‍රායලයට ඇතුලුවීම තහනම්. ද්වි රාජ්‍ය ගිවිසුමෙත් එක කොන්දේසියක් තමා හැදෙන පලස්තින රාජ්‍යයට වත් තමන්ගෙ රටෙන් එලවා දාපු පලස්තින අවතැන් මිනිසුන් වද්ද ගන්න තහනම්.

ඉතියෝපියානු සගතයෙ කන්න නැතිවෙයි කියල මේ මිනිස්සු අරන් එනව දැන් ගාසාවට ආහාර සහ වතුර කපල තියෙන්නෙ ගාසාවෙ සිවිල් වැසියන් මේ බෝම්බ දාන අස්සෙ ප්‍රාණ ඇපකාරයින්ව හමාස් එකෙන් බේරගෙන ගෙනත් නොදුන්නොත් වතුර හා ආහාර ලැබෙන්නෙ නෑ උන්ට.

පිටට පේන ජාත්‍යාලය අස්සෙ දුවන අපාතයිඩ් නරුම කම ඒකයි.

බීට ඉශ්‍රායල් කතාව නෙට්ෆ්ලික්ස් එකේ තියේලු. Red Sea Diving Resort කියල. හැබැයි ෆිල්ම් එකක් වගෙ වෙන අතින් කෑලි දාල කතාව වෙනස් ලු තියෙන්නෙ.

ඊට පස්සෙ මොකද වුණෙ දන්නවද ඔයා?

ඒ කිව්වෙ ඉතින් එයාලිෆ්ට් කරගෙන ආවනෙ මේ හීබෲ කතානොකරන එත්නික් අප්‍රිකානු යුදෙව්වන්ව. ආපු උන්ට මොකද වුනේ?

තනි නිරවුල් සෝස් එකක් ඩොක් එකක් නෑ. විකියෙ පොඩි සමරියක් තියෙනව සමහර දත්ත සමග. මන් ඒක කමෙන්ට් එකකට දාල ඇති. පේන තාලෙට වෙලා තියෙන්නෙ ඔවුන්ට බටහිර අධ්‍යපනය ලද ඉන්ග්‍රීසි හා හීබෲ කතාකරන යුදෙව්වන් එක්ක තරග කරන්න සිද්ද වීම. මේ නිසා බීට ඉශ්‍රායල් වරුන්ගේ මුල් පරපුරට රස්සා කරගන්න බැරුව ආන්ඩුවේ සුබසාධනයෙන් යැපුනා කියනවා. හැබැයි ඉතින් මේවා රිෆියුජි සංක්‍රමණයේ නෝමල් තත්වයක්. දෙවෙනි පරපුර අනෙක් යුදෙව්වන් වගේම ඉගෙනගෙන රස්සාවාට හමුදාවට බැදිල සාමාන්‍ය ලෙස හිටිය කියනව ඒත් ජනගහන ප්‍රතිශතයට සාපේක්ශව හොද රස්සවල ඉන්න ප්‍රතිශතය අඩු නිසා ඔවුන්ට සිස්ටමික් කැපිල්ලක් තියේ කියලත් මතයක් තියෙනව. මුලු ඊශ්‍රායලයම මේ කලු ජාතිකයන් යුදෙව්වන් ලෙස පිලි නොගන්න නිසා රට තුල පොඩි කැපිල්ලකුත් තියේ කියනව. හැබැයි සමස්ත බහුතරය ඔවුන් පිලිගන්නව ඔවුන්ගෙ නිවාඩු දවස් විශේශ දවස් හා ඔවුන් ආපු ගමන සමරනවා. අද වෙද්දි ඊශ්‍රායල් ජනගහනයනෙ 2%ක් හෙවත් 160000 පමණ ඉන්නෙ බීට ඉශ්‍රායල් වරු. අවුල් වෙලා ආපහු ගිය බවක්නම් අහන්න ලැබිලානෑ.

බීට ඉශ්‍රායල් සංක්‍රමණය ඊට පස්සෙත් වෙලා තියෙනව. සමාජවාදි ආංඩුව එලෙව්වට පස්සෙ ආපු නව රජය යටතෙ සක්‍රමණ වැඩසටහනක් තුලින්. කාලයත් එක්ක ඉතියෝපියාවෙ බීට ඉශ්‍රායල් ප්‍රදේශත් ලෝකෙට එකතුවෙලා. ගොන්ඩෝර් කියන නගරයෙ දැන් ඊශ්‍රායල් ඒජන්සි එහෙමත් තියෙනව. දිගින් දිගටම කැමැති බීට ඉස්ග්‍රායල් වරුන් එක්ක ගියත් තාමත් 12000 පමණ ඉතියෝපියාවෙ ඉතුරු වෙලා ඉන්නව. ඒ වගේම සහශ්‍ර ගානක් තුල ඉතියෝපියානු මුස්ලිම්/ක්‍රිස්තියානි බලපෑම් එක්ක කැමත්තෙන් හෝ බලෙන් කන්වර්ට් වූ නමුත් පහුගිය අවුරුදු සීයතුල ආයෙ යුදෙව් වූ යුදෙව්වන් ඉන්නව ඒ වගේම බ්ලඩ් ලයින් එක ශුවර් නැති (මික්ස්ඩ්) අයත් ඉන්නව. මෙයාලගෙ වීස ප්‍රොසෙස් කරගන්න ඉදහිට යුදෙව් සංව්ධාන උද්ඝෝශන එහෙමත් කරනව. ඊයෙ පෙරේද ඇති වූ ඉහියෝපියානු යුද්දය නිසා මේ අය වැඩි හරියක් ප්‍රොසෙස් එක ස්පීඩ් කරල ගෙන්වාගෙන තියෙනව. පහුගිය මැයි වල 200ක්.

Saturday, October 7, 2023

ඊශ්‍රායල පලස්තීන අර්බුදය ගැන ලියූ සටහන්


ඊශ්‍රායලය හා පලස්තීනය ගැන ඇතිවෙන්න අහන්න ලැබෙයි ඉදිරි මාසෙ විතර. මොකද හමාස් ලා පළමු වරට ගොඩින් මුහුදෙන් හා ගුවනින් (පැරාග්ලයිඩර්ස්) ඊශ්‍රායලයට ප්‍රහාරයක් එල්ල කරල ඊශ්‍රායල බෝඩර් පෝස්ට් යුදමය ලෙස පරද්දල දකුණු ඊශ්‍රායලයේ කොටස් තාවකාලිකව අල්ලගෙන ප්‍රාණ ඇපකරුවන් ලෙස ලොකු පිරිසක් ගාසාවට ගෙන ගොස් තියෙනව. ඒ සමගම බෙන්ජමින් නටන්යාහු යුද ප්‍රකාශ කරනවා හමාස් ට එරෙහිව. ඒකෙ අවසානය තාම අපි දන්නෙ නෑ.

මෙහි ලියවෙන්නෙ ඊශ්‍රායල පලස්තීන අර්බුදය ගැන සවිස්තර සටහනක් නොවේ, මේකෙ මිස්වෙන දේවල් ගමකට ඇති. මේ වරින් වර එහි ඇතැම් මාතෲකා ගැන ෆේස්බුක් ලියූ සටහන් කීපයක එකතුවක් පමණයි. මේකෙ අරමුණ මම තැන තැන ලියු කාර්ණා එක පිටුවකට ගන්න එක පමණයි.

මේ අර්බුදය ගැන මම ඉන්නෙ නියුට්‍රල් තැනක. මේකෙ පාර්ශ්ව දෙකම අහිංසකයින් නොවේ ඒ වගේම ඔවුන්ට වෙන චොයිස් තිබිලත් නෑ. ඒත් ලාංකීය සයිබරේ අසාමාන්‍ය ලෙස ඊශ්‍රායල ප්‍රේමින් වැඩියෙන් ඉන්නව පේන්න තියෙන නිසා මුලින්ම ඒකෙන් පටන් ගම්මුකො.


ලාංකිකයන්ගේ ඊශ්‍රායල ප්‍රේමය
2021 මැයි

ඊශ්‍රයල් ප්‍රේමය =
බයිබලික අද්‍යාපන්‍ය ලැබුවන් +
බටහිර ප්‍රියකරන්නන් +
අමරිකන් ගොට්ටන් +
යුදමය සිස්ටම් ප්‍රේමින් +
ධනවාදය ප්‍රියකරන්නන් +
සිනමාවේ සමාජ ජාලා වල ටික් ටොක් එකේ එතෝට උන්ගෙ ආමි ෆොටෝ වල පවා ඊශ්‍රායල් නම්කිලාගේ ෆෝව්ඩ්කම හා සූකිරි කම දැක බිහිවී ඇති ඊශ්‍රායල් අන්කල්ලාගෙ බෑණාවරුන්ගේ සන්ගම් +
ලන්කාවෙ විවිධ මුස්ලිම් අන්තවාදි ක්‍රියා නිසා ඇතිවු මුස්ලිම් විරෝදින් +
යාපනේ නම් ආයෙ සින්හල කරන්න ඔනෙ කියන සින්හල අන්තවාදින් +
දෙමලට රටක් ඔනෙ කියන දෙමල අන්තවාදින් +
ඊශ්‍රායලයෙ සේවය කරන අය සහ පවුල් වල අය +
අරාබියෙ සේවය කර ගැහැට විදි අය සහ ඔවුන් නිසා කේන්තියට පත් අය

කදවුරු වශයෙන් ලන්කාවෙ ඕකට නැත්තෙ මුස්ලිම්මු සහ වම්මු පමනයි


ඊශ්‍රායල-පලස්තීන අර්බුදයේ අනාගතය
2021 මැයි

ඉතාම පැහැදිලිව ඊශ්‍රායලය වාර්ගික අපාතයිඩ් එකක් මේන්ටේන් කරන රටක් නෙ. තමන්ගෙ රට ලෙස සලකන කලාපෙට අමතරව අසල්වැසි ප්‍රදේශ හතරක් (ගාසාව, බටහිර ඉවුර, නැගෙනහිර ජෙරුසලම, ගෝලාන් කදු) අල්ලන් ඉන්නව. ඒවයෙ ඉන්න මිනිස්සු ඊශ්‍රායල මිනිස්සු නෙවි ඔවුන්ට ඉතිරි ඊශ්‍රායලයට එන්න බෑ.

ඔවුන්ගෙ වැක්සිනේශන් කරන්නෙ නෑ (ඊශ්‍රායලේ වැක්සිනේශන් ප්‍රතිශතේ 60% පැන්නට ඒ ඔෆිශියල් රට සැලකුවොත්, අල්ලාගත් පෙදෙස් වල වැක්සිනේශන් ඊශ්‍රායලයෙන් කරලත් නෑ පලස්තීන පාලකයො කරලත් නෑ එව්වයෙ ඔල්මොස්ට් 0 යි). ඊශ්‍රායලය භුමියෙ ජාතිවාදි ව්‍යාපාර මේන්ටේන් කරනව වගේම මුස්ලිම් වැසියන්ගෙ පදින්චි ස්තාන (ඉපැරනි ටෝරාවේ සදහන් ජනාවාස මත පිහිටා) යුදෙව් ජනාවාස හදනන් අල්ල ගන්න එක තාම කරනව.

ඕන්න ඔය මොකකට හරි මළ පැනල හමාස් ලා රොකට් ගහනව. ඒකට ඊශ්‍රායලේ ගාසාවට කුඩුවෙන්න තියනව.

මේකෙන් කාටවත් ලොකු වාසි පාඩුවක් වෙන්නෙ නෑ. හමාස්ට සුද්ද ලාබයක් එන්නෙ උන්ගෙ නායකයින් ඉද හිට මැරුම් කනව ඒත් ගහන ගහන පාරක් ගානෙ සපෝට්වැඩි වෙනවනෙ. ඊශ්‍රායලයට ලොකුවයින් ලාබයක් හෝ පාඩුවක් නෑ. ලාබ වෙන්න තිබ්බ ගාසාව ඉවරයක් කලානම් ඒත් ගාසාවෙ මිලියන දෙකක් ඉන්නව.

හැබැයි උන්ගෙ ආයුද වලට යන විශාල වියදම නම් උන්ට දෙන්නෙ ඇමරිකාව. වසරකට ඩො බි 4 පමන දෙනව ඒක එහෙම්ම වගෙ යන්නෙ ආයුද මිලට ගන්න. ඉතින් ඔය යුද්දෙට ස්පොන්සර්ශිප් කරන්නෙ ඇමරිකන් ටැක්ස් ප්ලේයර්ස් ලා. සුද්ද අලාබෙ උන්ට.

මිනිස්සු මැරෙනව තමයි ඒත් ඔබට පේනවද මේක මාර බැලන්ස් එකක්. මේක මෙහෙමම ඉස්සරහට යන්න දෙගොල්ලටම පුලුවන්. දෙගොල්ලටම වින් වින්. පාඩුව ඇමරිකාවට.

හැබැයි ඊශ්‍රායලෙ මුහුන දෙන රියල් යුද්දෙ තියෙන්නෙ වෙන තැනක.

අල්ලගත් පෙදෙස් නොවන ඊශ්‍රායලේ ඇතුලෙ යුදෙව්වන් මිලියන 7.2 යි පලස්තිනුන් මිලියන 1.7යි, (හැබැයි නැගෙනහිර යෙරුසලමෙ මිලියන 0.2 ටත් ඊශ්‍රායල් අයිතින් තියෙනව සීමා එක්ක. ඒක බටහිර ඉවුරට තමයි වටෙන්නෙ ඒ වුනාට). බටහිර ඉවුරෙ පලස්තින ප්‍රජාව මි 3 යි ගාසාවෙ 2 යි (ගෝලාන් කදුකරය නොගිනිය හැකියි). සමස්තයක් ලෙස යුදෙව් මි 7.2 ට පලස්තීන උන් රට ඇතුලෙ සහ අල්ලගත් ප්‍රදේශ වල මි 6.7 ක් ඉන්නව.

ඊශ්‍රායල් රටෙ පලස්තීන යුදෙව් ඔක්කොම මි 9 වගේනෙ ඉන්නෙ. උන්ගෙ වර්ධන වේගය 2% යි. ඕකෙන් රට ඇතුලෙත් පලස්තීන වර්ධන වේගය ඊස්‍රායල් ට වැඩියි උන්ගෙ ප්‍රතිශතය එන්න එන්න වැඩි වෙනව. බටහිර ඉවුරෙ 2.5% යි ගාසාවෙ 3.4% යි.

ඔය යුදෙව් මිලියන 7.2 ඉන්නෙ තම රටෙ පලස්තීන මි 1.7ක්, අල්ලාගත් පෙදෙස් වල පලස්තීන මි 5 ක් සහ වටේට අරාබි/තුර්කි/ඉරන මි 500 පමණ මැද්දෙ

ඉතින් ඔය රොකට් මිසයිල් ගුවන් ප්‍රහාර අයන් ඩෝම් ආදිය නිකම් නාට්ටියක් පමණයි. සාමය මිස වෙන කිසිම පැවත්මක් ඊශ්‍රායලයට නෑ. වටෙන් අල්ලාගත් පෙදෙස් වලින් මෙන්ම රට ඇතුලෙමත් උන් මයිනොරිටි වෙන එක වීගෙන යන්නෙ.

ඊශ්‍රායලය මෑත කාලෙ කරපු එකම වැදගත් ක්‍රියාව තම පැවැත්මට කල එක ම ධනාත්මක ආයෝජනය සවුදිය සහ එමිරේටය සමග මිත්‍රවීම සහ කලාපෙ වේගෙන් වර්ධනය වන අරාබි රාජ්‍ය අතර බෙදුමෙ පැත්තක් තමන්ට අවනත කරගන්න විවර කරගත් ඒ පොඩි ඉඩ පමණයි.

දවසක් එනව ඊශ්‍රායලේට තියෙන නියුක් වත් ගහල තේරුමක් නැති.


අයන් ඩෝම්
2021 මැයි

අයන් ඩෝම් එක ගැන බොහෝ පොරටෝක් පේනවා. ඒත් මට හිතෙන්නෙ ඩෝම් එකේ අනාගතේ තියෙන්නෙ ස්මාට්ෆෝන් ඇප් එකක කියල.

හමාස්ලට ඇප් එකකින් කෝඩිනේට් කරල උන්ගෙ රොකට්ස් කීප සීය එක මොහොතෙ ගහන්න හැකි වුනොත් ඩෝම් එක ඩූම් වෙනව කියලයි මට හිතෙන්නෙ.

මොකද ගහන එකාට හෙන ලේසියි බේරන එකාට මාර අමාරුයි ඔය ගේම. බේරන එකාගෙ කැපාසිටිය රොකට් සියගානක් එකවර ආවොත් ඒක දරාගන්න සමත් වේද?

හමාස් ලත් ඕක නොකරන්නෙ එහෙම කලොත් එන්ඩ් රිසල්ට් එක අනුව ලෝකෙම ඇවිත් උන්ව නැතිම කර දාන ඉඩ නිසා වෙන්න පුලුවන්. ඊශ්‍රායලේ පුරා රොකට් ගැහුව කියල ඊශ්‍රායලේ සිය හෝ දාස් ගානක් මැරුව කියල මොකෝ උන්ට පලස්තීනයක් ලැබෙන්නෙ නෑනෙ. මේ යන රේට් එකේ ඊශ්‍රායලයට හිසරදයක් වීම උන්ගෙ ගේම් එකට වඩාත් වාසියි.


ද්වි රාජ්‍ය සැළසුම හා ඊශ්‍රායල දේශපාලනය වෙනස් වූ හැටි
2021 මැයි

ටූ ස්ටේට් හෙවත් ද්වි රාජ්‍ය සැලසුම කියන්නෙ ඊශ්‍රායලය සහ පලස්තීනය කියා ස්වාධීන රාජ්‍ය දෙකක් කනාන් භුමියේ නිර්මාණය කිරීමට. ඇත්තෙන්ම මේක තමා නිවැරදිම. මොකද ඔය මුලු භුමියම පාලනය කල ඊශ්‍රායල හෝ පලස්තීන ස්වාදින රාජ්‍යයක් කවදාවත් තිබිලා නෑ භුමිය කොටස් පමණයි ඒ ඒ රාජ්‍ය පාලනය කලේ.

ඓතිහාසික යුදෙව් රාජ්‍ය කිසිවක් අද තියෙන ඊශ්‍රායලයෙන් බාගයක සයිස් එකේවත් නෑ. ඒක වටේට තව රාජ්‍ය රාශියක් තිබ්බ. ඊශ්‍රායලය කියල හදල තියෙන එක ඒ අහල පහල රටවලුත් එකතු කරල තමා හදල තියෙන්නෙ. ඉන්නෙත් සුළු මිලියන ගානක් නිසා භුමිය සමසේ බෙදා ද්විරාජ්‍ය රාමුවක පාලනේ ගෙනයාම තමා සුදුසුම. නෝට් - සමසේ බෙදා.

ඒත් දැන් ටූ ස්ටේට් කියන්නෙ එවැන්නකට නොවේ. කොටිම්ම කවදාවත් ටූ ස්ටේට් ප්ලෑනේ ඔහොම භුමිය සමානව බෙදීල යාමක් ගැන කතා වෙලා නෑ. මුලින්ම ටූ ස්ටේට් ප්ලැන් එක එන්නෙ 1949 තිබ්බ දේශසීමා මත ඊශ්‍රායලය පවතින්නත් ඉතිරි කොටස පලස්තීනය ලෙස නිදහස දෙන්නත්. කෙසේ නමුත් පසුව මේ දේශසීමා 1967 සයදින යුද්දයේ අවසානෙ තිබ්බ සීමාවල් වලට හෝ 1980 දශකයෙ සීමා වලට වශයෙන් ක්‍රමයෙ ලොකු ඊශ්‍රායල්‍රටක් සහ ඒකෙ අනවශ්‍ය කෑලි පටවල හදන හුච්චම් පලස්තීනයක් කියන තැනට යනව. ජනගහන වලින් ලොකු වෙනසක් නැ ඊශ්‍රායලේ මි 9 ට පලස්තීනෙ මි 5 යි රටින් එලවපු තව මි 1 සිට 5 වගෙ ගානක (කීයක්ද ශුවර් නැති) අනාතයිනුයි

අවසානෙ 1993 ඔස්ලෝ සම්මුතිය ලෙස ධවල මන්දිරයේ අත්සන් තබා එකගවන්නෙ ඔය "අල්ලාගත් ප්‍රදේශ" වලින් දෙකක් එනම් ගාසාව සහ බටහිර ඉවුර දීල පලස්තීනයක් හදන්න. ඒත් අනිත් අල්ලාගත් ප්‍රදේශයක් වන නැගෙනහිර ජෙරුසලම දෙන්න අදහසක් නෑ.

මේ සමග ඊට අත්සන් තබන පලස්තීන විමුක්ති සන්විධානය ඊශ්‍රායලය රටක් ලෙස පිළිගන්නවා. ඔන්න ඔහොම තමා අද පලස්තීනය නමින් එ ජා සන්විධානයේ "නිරික්ශක මට්ටමේ" (සාමාජික නොවේ) රටක් හදන්න පදනම වැටෙන්නෙ

කෙසේ නමුත් ඊශ්‍රායලය එසේ පලස්තීනය සම්පුර්නයෙන් අතහැර දැම්මෙ නෑ. ඒ වගේම පලස්තීන පාර්ශ්වයෙත් මහජනයා එනම් අල්ලාගත් පෙදෙස්වල ජනය ඊශ්‍රායලය පිළිගත්තෙත් නෑ. ඒ වෙනුවට ඊශ්රායල අන්තවාදියෙක් ගිවිසුම අත්සන් කල අගමැති යිට්ශැක් රබීන් ව ඝාතනය කරනවා 1995 දි. පලස්තීන ගාසා වාසින් එතෙක් ඔවුන්ගෙ ප්‍රධානම විමුක්ති සන්විධානය වූ පලස්තීන විමුක්ති සන්විධානය වෙනුවට හමාස් බලයට ගේනව. ඊශ්‍රායලය මේ අල්ලාගත් පෙදෙස් වල ඉපරණි ටෝරාවේ ස්තාන අනුව පලස්තීනුවන් නිවෙස් වලින් එළවමින් පිහිටුවන් යන යුදෙව් ජනාවාස සමූහයත් පලස්තීනයට නිදහස දීමට බාධාවක් වෙනව.

දැන් පොඩ්ඩක් ඔය කතාව ඔතන තියල ඊශ්‍රායල දේශපාලනයේ විකාශය බලන්න ඕනෙ.

ඊශ්‍රායලය බිහි කළ දවසෙ පටන් එහි පාලනය ගෙනියන්නෙ වාමාන්ශික පක්ශ - ඔව් මේක සමහරුන්ට පුදුමයට කාරණයක් වෙයි, ඒත් ඊශ්‍රායලයේ මුල අවු 30 පමණ නොකඩවා බලයෙ ඉන්නෙ කම්කරු පක්ශය ඇතුලු වාමාන්ශික පක්ශ. ඔය මහා යුද්ද ඔක්කොම වගෙ කරන්නෙ ඔවුන් යටතෙ. ඊශ්‍රායලය තුල පළමු වරට ඉදිරිපෙළ දක්ශිනාන්ශික පක්ශයක් නිර්මාණය වන්නෙ 1977 දි ලිකුඩ් පක්ශය. ලිකුඩ් පක්ශය දක්ශිනාන්ශික කිව්වට තරමක් මැදමාවතේ තියෙන්නෙ, ඊට විශේශයෙන්ම හේතු වෙනව ඒරියල් ශැරොන් වගෙ සමාරම්භක දේශපාලකයින්. 1977 දි ම ඔවුන් බලය අරගන්නව 80 දශකෙ ප්‍රධාන වශයෙන් බලය දරන්නෙ ඔවුන්. කම්කරු/වාම කදවුරෙ යිට්ශක් රබින් සහ සිමෝන් පෙරෙස් අතර මාරුවන නායකත්වය එක්ක ලිකුඩ් පක්ශය තමා තරග කරන්නෙ ඒ කාලයේ. එනයින් එවකට රටෙ බල තුලනය පවතින්නෙ සෙන්ටර් ලෙෆ්ට් කම්කරු පශය හා සෙන්ටර් රයිට් ලිකුඩ් අතර.

ඊශ්‍රායල දේශපාලනයේ ලොකුම වෙනස්කමක් වෙනව 1993 අත්සන් තැබෙන ඔස්ලෝ ගිවිසුම එක්ක. මෙ සමගම ඊශ්‍රායල දේශපාලනය පිම්මක් දකුණට පනිනව කිව්වොත් නිවැරදියි. එක අතකින් ගිවිසුම අත්සන් කල රබීන් ට ආයෙ චන්දෙ ඉල්ලන්න වෙන්නෙ නෑ ඔහුව ඝාතනය කෙරෙනවා. ඊට පස්සෙ කම්කරු/වාම බලවේගය බලයෙන් පිරිහෙනවා. එපමණක් නොවේ එතෙක් ලිකුඩ් පක්ශයේ මධ්‍ය දේශපාලනික ආස්තානයට තරමක් වෙනසක් කරමින් එහි නායකත්වයට සහ 1996 රටේ නායකත්වයට බෙන්ජමින් නතන්‍යාහු එනව.

මේ කාරනේ එක පාරටම වෙන්නෙ නෑ. රට ආයෙ පොඩ්ඩක් අනිත් අතට ගිහින් කම්කරු වාම බලවේගය නැවත බලය ගන්නව. ඒ අතර නතන්‍යාහුට එරෙහිව ලිකුඩ් පක්ශයෙන් ඒරියල් ශැරොන් බලවත් වෙනව. නතන්‍යාහු දේශපාලනයෙන් අයින් වෙල සමාගමක රස්සාවකට පවා යනව.

ශැරොන් මන් හිතන්නෙ ටූ ස්ටේට් විසදුමේ රබින් ලගට වැදගත් කෙනා. මොකද ඔහු 1993 ඔස්ලෝ ගිවිසුමට ගරු කරනව. ඒ මත පිහිටා ගාසාවෙන් සහ බටහිර ඉවුරෙන් ඊශ්‍රායල් හමුදා ඉවත් කර ඒව පලස්තිනුන්ට බාරදෙනව. එපමණක් නොවේ අර කලින් කිව්ව යුදෙව් ජනාවාස වලට ඉවත් වෙන්න කියනව. ගාසාවෙ යුදෙව් ජනාවාස ඉස්ශ්‍රායල් හමුද දම්මල ඉවත් කරවනව (බටහිර ඉවුරේ නම් ලක්ශ හය හතක යුදෙව් ජනගහනයක් ඉන්නව තාම). ශැරොන් මේ හේතුව නිසාම ජාතිකවාදි ලිකුඩ් පක්ශයෙන් ප්‍රතික්ශේප වෙනව. ඒත් මිනිහ කරන්නෙ අලුතෙන්ම පක්ශයක් හදන එක. මේ පක්ශය ආර්තික ලිබරල් සහ පලස්තීන අර්බුදයේ ඔස්ලෝ ගිවිසුම මත පිහිටා ඉන්න, පලස්තීනයෙන් ඉවත් වීමෙ ශැරොන් ගෙ ප්‍රතිපත්තියේ ඉන්න පක්ශයක්. ඒ නිසාම එවකට පිරිහෙන කම්කරු පක්ශය සහ වෙනත් පක්ශ රාශියක මැද මාවතේ අය ඒකට එකතු වෙනව. ඒ අතර ශිමොන් පෙරෙස් පවා ඉන්නව. කෝම හරි පළමු වරට කම්කරු හා ලිකුඩ් පක්ශ දෙකට අමතරව වෙනත් පක්ශයක් ලෙස ශැරොන් ගේ කදීමා පක්ශය බලය ගන්නව.

මන් හිතන්නෙ පලස්තීන ප්‍රශ්නය තීරණාත්මකව විසදන්න මේ මොහොත වැදගත් වෙන්න තිබ්බ. ශැරොන් සයදින යුද්දයේ සහ යොම් කිපුර් යුද්දයේ තීරණාත්මක මෙහෙවරක් කල රණවිරුවෙක් හැබැයි ලිබරල් ආර්තික රාමුවක් නව්‍ය දේශපාලනයක් එහෙම තියෙන ජනප්‍රිය නායකයෙක් ද්විරාජ්‍ය මොඩලය වෙනුවෙන් කැපවූ කෙනෙක්. මේ මුලු කතාවම ඉවරයක් කරන්න ඉඩ තිබ්බ මනුස්සය වන ඒරියල් ශැරොන් වැඩේ පටන් ගන්න වෙලාවෙම ස්ට්‍ර්‍ර්‍රොක් එකක් ඇවිත් ශාරීරිකව අඩපන වෙලා දේශපාලනයෙන් සමුගන්නව 2006 දි.

අපි ආයෙ මේක රිවස් එකේ බලමු. ඒරියල් ශැරොන් තමා ද්විරාජ්‍ය වෙනුවෙන් භුමියෙ ලොකුම දායකත්වය දුන්නෙ. ඔහුට පෙර අල්ලාගත් ප්‍රදේශ වල පාලනය ගෙනිච්චෙ ඊශ්‍රායල හමුදා. පලස්තීන විමුක්ති සන්විධානෙ ත්‍රස්ත කල්ලියක්. හමාස් ඊටත් දුබල එකක්. ඒ කාලෙ ඊශ්‍රායල්‍යට ගලක් ගහපු පොඩි එකෙක් වුනත් හොයාගෙන ඇවිත් මරල යන්නෙ. ඒව හරි වැඩ කියල නෙවි කියන්නෙ. ඒත් ඒ කාලෙ අද වගෙ ඔහොම රොකට් ගහන්න බලයක් පලස්තීනෙට තිබ්බෙ නෑ. අල්ලාගත් පෙදෙස් වලින් සෙසු රටට ලොකු තර්ජනයක් තිබ්බෙත් නෑ. ඒ අතින් බැලුවාම රටේ ආරක්ශාව දැඩි ලෙස අඩු කලා කියන චෝදනාවත් ඔනෙනම් ශැරොන් ට දාන්න පුලුවන්.

ඒහෙම තමා වෙන්නෙ. ශැරොන් ගෙ දිගුකාලින පක්ශ ප්‍රතිවාදියා වන බෙන්ජමින් නතන්‍යාහු ආපහු ලිකුඩ් පක්ශය එක්ක ඔලුව උස්සන්නෙ ශැරොන් නැතිව කදීමා පක්ශය එක පාරටම දේශපාලනෙන් අතු ගෑවි යද්දි (එහුඩ් ඔල්මට් ටර්ම් එකක් කරනව ඒත් බලය පිරිහෙද්දි). ඒ නටන්හායු ප්‍රකාශ කරන්නෙ තමන් ඉන්නකම් පලස්තින ස්ටේට් එකක් නිර්මාණය වන්නෙවත් නෑ කියල. ඒ කාලෙමයි එහුඩ් බරාක් ගෙ යටතෙ යන කම්කරු පක්ශය වේගයෙන් පිරිහෙන්නෙ සහ නායක්ත්ව වලි වලින් කැලි කැඩෙන්නෙ.

එතැන් පටන් ඒ කිව්වෙ 2009 පටන් ඊශ්‍රායලයේ අගමැති බෙන්ජමින් නටන්‍යාහු. ඔහු තම ඊශ්‍රායලයෙ වැඩිම කලක් අගමැති වෙලා ඉන්නෙ. ඔහුගෙ ප්‍රතිවාදින් ලෙස ඔහුගෙ වම් පැත්තෙ ඒ කිව්වෙ සෙන්ටර් ලෙෆ්ට් පැත්තෙන් ආපු කදීමා පක්ශය සහ වාමාන්ශික කම්කරු පක්ශය කෙමෙන් බලය අඩු වෙමින් යද්දි ඔහුගෙ ප්‍රතිවාදින් බලවත් වෙන්නෙ ඔහුටත් දකුණෙන් ඒ කිව්වෙ දක්ශිනාන්ශික කෙළවරෙන්. දැන් මේ මොහොතෙ නටන්‍යාහු ගෙදර යවන්න උත්සහ ගන්නෙ ඕපන්ලි දක්ශිනාන්ශික මතවාද කියන යමීනා පක්ශයෙ නෆ්ටාලි බෙනට් සහ ඒ වගේම මත තියෙන යෙශ් අටිඩ් වගේ පක්ශ. නටන්‍යාහුට ඕල්ටනේටිව් ලෙස ඉදිරිපත් වන්නෙ නෆ්ටාලි බෙනට් ලා.

කොටිම්ම දැන් ඉන්න ලෙෆ්ට් එක නටන්‍යාහු. ඒකෙන් තේරෙයි අපි අර පොඩ්ඩ්කට නතර කල ද්විරාජ්‍ය කතාව තියෙන්නෙ කොහෙද කියල. කොහෙවත් නෑ. ඕල් ඕවර්.

ඒම්ම පොඩිත්තක් පලස්තීනෙටත් ඔලුව දැම්මොත්, ඒ කාලෙ එනම් ඔස්ලෝ ගිවිසුම් කාලෙ පලස්තීන පාර්ශ්වයෙ ;ලොකු බරක් දැරුවෙ සහ ලෝකෙම හදුනාගත් අයිකොන් එක තමයි යසිර් අරපත් සහ ඔහුගෙ පී එල් ඕ එක. අරෆත් මියයන්නෙත් ද්විරාජ්‍ය රාමුවෙ මළගම සිද්දවෙන ශැරොන් ගෙ ස්ට්‍රෝක් එක කාලෙමයි. ඒ වෙනකොට පලස්තීන රාජ්‍යයෙ නායකත්වයට පත්කරගන්නෙ අරෆත් ට තිබ්බ කැරිස්මාව කොහෙත්ම නැති මොහොමඩ් අබ්බාස්. ගාසා වල උන් ද්විරාජ්‍යයට කිසිම එකගතාවයක් නැති මුලු ඊශ්‍රායලයම අතුගාල දාන්න ඔනෙ කියා හිතන හමාස් ලා බලයට ගේනව. ගෙස් වට්, ඊට පස්සෙ බටහිර ඉවුරෙ තාම චන්දයක් තියල නෑ. අබ්බාස් ඉන්නෙ චන්දෙ කල්දාමින් (කවුරුත් බල කරන්නෙ නෑ එයාට හේතුව ඔබ්වියස් නිසා). චන්දයක් තිබ්බොත් හමාස් දිනන ඉඩ බොහෝ වැඩියි. ඉතින් ඒ අතින් බැලුවම ද්වි රාජ්‍ය කතාව ඒ පැත්තෙනුත් මිය ගිහින්.

අවන්කවම ඔය කිව්ව ද්වි රාජ්‍ය රාමුව කිසිම පදනමකුත් නෑ. ඊශ්‍රායලේ දෙන්නෙ උන් අල්ලන් ඉන්න කෑලි ටික ඒකෙත් ජනාවාස හදල උන්ගෙ සෙට් එකක් බස්සල තියෙන්නෙ. අනික පලස්තීනෙන් පිටට එලවල අසල රටවල් තාමත් සරණාගාතයන් ලෙස දැන් තුන්වෙනි පරපුර දක්වා පමණ ඇදෙන පලස්තීන මිලියන බර ගාන ගෙන්වන්න තහනම් (උන් ආවොත් ඉබේම පලස්තිනුන් කලාපෙ බහුතරේ වෙනව, මොකද දැනටත් ආසන්නව යුදෙව් පලස්තින් ජනගහන සමානයි). අනෙක් අතට ද්විරාජ්‍ය ගිවිසුමෙන් පලස්තිනුන් ලවා ඉස්ශ්‍රායලෙ පිලිගැන්නුවට ඒක කරපු පක්ශෙ පරදිලා ඒකට එකග නැති හමාස් ලා බලේට ආපු ගමන් ඒ කතාව ඉවරයි. ඊශ්‍රායලේ සහ ඊජිප්තුව අස්සෙ හිරවෙච්ච පොඩි හුන්ඩු කෑල්ලක් වෙන ගාසාව වගෙ නෙවි ජෝර්දානය හරහ ඉරානය වෙනකම් කනෙක්ට් වෙන බටහිර ඉවුරේ ස්වාධීන හමාස් රාජ්‍යයක් ආවොත් වෙන දේ. එනයින් මේකෙන් ඊශ්‍රායල් ජනයාටත් වෙන්නෙ කරකියාගන්න බැරි තත්වයක්.

සරලව කිව්වොත් ඔය කියන ද්වි රාජ්‍යය දෙරටේම ජනයා පිලිගත්තේ හෝ ඒ තුල ආරක්ශිතව ඉන්න පුලුවන් කියල හිතන්නෙ නෑ. මන් කලින් කිව්ව වගේ ඒක නාමික ද්විරාජ්‍යයක් මිස ඓතිහාසික යුදෙව් සහ අනෙක් ජාතින්ගෙ සිමා බලල ගහපු සාදාරන බෙදුමකුත් නොවේ. මොක වුනත් ඒක මැරිලා ඉවරයි.

ඔය ද්විරාජ්‍යයට අමතරව කතාවන විසදුම් තව දෙකක් තියෙනව. එකත් තමා ඒකරාජ්‍ය ද්විජාතික ආන්ඩුවක්. ඒ කිව්වෙ ඊශ්‍රායල් යුදෙව්වන්ගෙ අන්දුව එක්කෙ සමානව බලවත් තනතුරු පලස්තිනුන්ටත් හදල දෙගොල්ල අතර බලය ශෙයා කරගන්න. ඒක බැලු බැල්මටම පේනවනෙ හෙන අන්‍ රියලිස්ටික් කියල.

අනික තමා ත්‍රිරාජ්‍ය සන්කල්පය හෙවත් පලස්තීනයක් ඕනෙම නෑ, ගාසාව ඊජිප්තුවටත් බටහිර ඉවුර ජෝර්දායටත් දීලා දාල ඒ රාජ්‍ය තුන සහජීවනෙන් ඉන්න එක. ඔන්න ඔක ඊශ්‍රයලයේ දිගුකල් පැවැත්මට හොදයි. මොකද ඊස්‍රායල් ප්‍රජාතාන්ත්‍රික ආන්ඩුවෙ හමුදා වගෙ නෙවි ඊජිප්තු ඒකාදිපතියගෙ හමුදා. අල් සිසි ට කෝමත් සීනයි වල ත්‍රස්තවාදි තර්ජන තියෙන නිසාත් හමාස් එක අයිති වන්නෙ මුස්ලිම් සහෝදරත්ව සන්විදානයට නිසාත් උන්ට ශොට් එක දෙනව පොරි හැලෙන්න. ජෝර්දානය ඒ පැත්තෙන් මිලිටරි බලේ දාල හමාස් මර්දනය කරල අබ්බාස් වගෙ එකෙක් එක්ක නිදිමත පලස්තීන ප්‍රාන්තයක් හදයි. ඒත් කේස් එක නම් ඒ දෙරටේ ඊශ්‍රායල් විරෝදි කෙනෙක් බලයට ආවොත් කියන එක. අනික මේක කොහෙත්ම රට මකොල්ලකෑමට ලක්වූ පලස්තිනුන්ගෙ ඇස්පිරේශන් එකක් නෙවි. උන්ට මුස්ලිම් රටවල ඉන්න පුලුවන් වෙනවා පමණයි.

අපි මේ මොක කිව්වත් ඊශ්‍රායලය ඔය මොකවත් වෙනස් කරන්නෙ නෑ. වෙනසක් වෙනවනම් අර ශැරොන් කල පලස්තීනයෙන් විත්ඩ්‍රෝ කල එක වෙනුවට ආයෙ පලස්තීනය අස්සට ඊශ්‍රායල් හමුදා දාන එක පමනයි වෙන්නෙ. මොකද නටන්‍යාහුම පලස්තිනය පිලිගන්නෙ නෑ. ඔහුට තියෙන අලුත් විකල්ප ඔහුටත් වඩා දක්ශිනාන්ශිකයි.

රබින්, ශැරොන්, පෙර්ස් හා අරෆත් දැන් අතීතයක් පමනයි.


ඉඩම් හුටපට දෙකක්
2021 මැයි

මේ කතාවෙ කතන්දර දෙකක් යනව එකිනෙක අතර. මන් ඒ එන්ටැන්ග්ල්මන්ට් එක ගලවන්නෙ නෑ. ෆිල්ම් වල හීටිගමන් අතීත කතාවක් එක්ක වත්මන් කතාවක් පැටලෙන්නෙ. ඒ වගෙ. අතනින් මෙතනින් ලියන්නෙ

ඇත්තෙන්ම මේ මුලු සින් එකම ඉඩම් පලහිලව් දෙකක්.

එක ඉඩමක් ලොකු ඉඩමක්. ඒකට අපි දැන් ඊශ්‍රායලය කියනව මූලිකව ඊට අමතරව බටහිර ඉවුර ගාසාව සහ ඔය වටාපිටවෙ තව තැන් ඒකට ඇතුලත්.
දෙවෙනි ඉඩම තරමක් පොඩියි ඒකට කියන්නෙ ශෙයික් ජාරා කියල. ජෙරුසලමෙ බටහිර නැගෙනහිර අතර බෝඩර් ලෑන්ඩ් එකක්. ජෙරුසලමෙ තියෙන දෙගෝල්ලටම වැදගත් සිද්ධස්තාන වලට උතුරින් තියෙන නාගරික ජනාවාස සමූහයක්.

අපි හැමෝම ද්න්නව යුදෙව් කියන ජාතිය ඔය හරියෙ විවිධ රාජධානි පවත්වගෙන ගියා කියල වසර දාස් ගානකට පෙර. ඊට පස්සෙ මිසර බැබිලෝනියන් පර්සියන් මැසිඩෝනියන් රෝමන් කියන අධිරාජ්‍ය වල කොටස් වෙල ඒ කාලවලත් සැලකියයුතු ඕටෝනොමියකින් යුදෙව් රාජ්‍යය පැවතුනා. රෝම්‍යට එරෙහිව එක ළග කැරළි දෙකක් ගහල, ඉන් දෙවෙනි කැරැල්ල රෝමයට ලීජන් පිටින් අහිමි වෙන සමහරවිට රෝමයට එල්ල වූ ලොකුම අනතුරු වලින් එකක් දක්වා ගෙනයන්න සමත්වෙන ලොකු ප්‍රජාවක් ඒක. දිගටම උන්නානම් ඔය ඉන්දියානු චීන තායි කොරිය ජපන් වගෙ ලොකෙ ප්‍රොමිනන්ට් තඩි ජතියක් වෙනන් ඉඩ තිබ්බ. මේක වෙනස් වන්නෙ මින් වසර 1900 කට පමණ ඉස්සර රෝමානුන් දෙවෙනි කැරැල්ල මර්දනය කිරීම එක්ක. රෝමානුන් යුදෙව්වන් විශාල ලෙස ඝාතනය කරල ඉතුරු අයව කුදලගෙන යුරෝපෙට ගෙනියනව වහලුන් ලෙස. ඊශ්‍රායල් කියන ඉඩම හිස් වෙන්නෙ එහෙම.

ශෙයික් ජාරා ඉඩමත් මේ වගේම ඉතිහාසයක් තියෙන තැනක්. ශේක් ජාරා වල මුල්ම ජනාවාස ඔය කියන යුදෙව් ඔටෝනොමි යුගේ විතර වෙනකම් යනව. ඇලෙක්සැන්ඩර් එක්ක ඩීල් එකක් දාල ඔවුන්ගෙ දේවාලය බේරාගත්ත පුද්ගලයෙක් සහ ඔහුගෙ සොහොන තියෙන්නෙ ශේක් ජාරාවල.

වහලුන් ලෙස කුදලන් ගියාමත් භුමියෙ සුලු යුදෙව් ජනගහනයක් ඉන්නව. ඒත් ඔවුන් මිශ්‍රවෙනව පසුකාලිනව හැදෙන ලොකු නෙස්ටෝරියානු ක්‍රිස්තියානි ප්‍රජා එක්ක. ඒ සමජයම පස්සෙ මුස්ලිම්කරණය වෙනව. ඉනික්බිති ගෙවෙන සියවස් ගානෙ මේ කලාපය එක එක්කෙනාගෙ අතින් අතට මාරුවුනත් එක එක ආගමිකයන් බලවත් වුනත් ලොකුවට තනි ජාතියක රටක් වෙලා නෑ. පලස්තීන් කියන්නෙ රෝමානුන් දීපු නම. පලස්තීනුන් සමහරවිට බයිබලික පිලිස්තීනුන් වෙන්නත් පුලුවන් ඒ නම ගත්ත වෙන ප්‍රජාවක් වෙන්නත් පුලුවන්. බොහොවිට ඔවුනුත් යුදෙව්වන් තරම්ම පරණ වෙන්න ඉඩක් තියෙනව.

ශේක් ජාරාවත් එහෙම්මයි. එක එක වර්ග වල මිනිස්සු ඉන්නව ඒ අතර ශේක් ජාරාවෙ වත්මන් නම ලැබෙන ශේක් වරයා (ජාරා - වෛද්‍ය තුමා, ඔහුගෙ ජොබ් එක) තමයි කුරුස යුද්දෙ සැලඩින් ට ජෙරුසලම දිනා දෙන්නෙ. එතැන් සිට ජෙරුසලම තුල අඛන්ඩ මුස්ලිම් බලයක් වර්ධනය වෙනව. හැබැයි ශේක් ජාරාවෙ ඒ කාලෙත් යුදෙව්වන් ඉදල තියෙනව.

ඔය අරාජික සාපේක්ශව හිස් භුමි දෙක අපිට ෆාස්ට් ෆෝවඩ් කළ හැකි පහුගිය ශතවර්ශෙ මුලට. ඒ වෙද්දි ඔටෝමන් ලා මෙ ඉඩම් දෙකේම හිමිකරුවන් වෙන්නෙ. ඊශ්‍රායල ඉඩමට ඔය කාලෙදි ප්‍රධාන ජන ප්‍රවාහ දෙකක් එනව. එකක් තමා යුරෝපෙන් වහල් බවින් නිදහ්ස් වෙන සමහර යුදෙව්වන් තමන්ගෙ මුල්බිම් හොයාගෙන එන එක. ඊටත් ලොකු එක තමා අසල අරාබියෙ ජනගහන වර්ධනය එකක් ඔය කලාපෙට එන අරාබින්. පලස්තීනුවන් කාලයක් ඔතන උන්නට අද පලස්තීන කියන්නෙ උන්ටම පමනක් නෙවි. අරාබියෙන් ඇවිත් මිශ්‍ර වෙච්ච ලොකු පිරිසක් ඉන්නව.
ඒ සමග ජෙරුඑලමට මදක් උතුරින් තියෙන මේ ශේක් ජාරාව නගරයෙන් පිට තියෙන ලොකුම මුස්ලිම් ජනාවාසය වෙනව. ඒ කියන්නෙ ඒ අවට යුදෙව්වන් කෝමත් ඉදල තියෙනව. ශේක් ජාරාවෙ මුස්ලිම් පවුල් කීපයක් පදින්චි වෙල හදන ජනාවාස වගේම යුදෙව් ජනාවාසත් තියෙනව.

ඔටෝමන් සන්ගණන අනුව යුදෙව් පවුල් 95 ක් සහ මුස්ලිම් පවුල් 167 ක් 1900 අවට.

ඔටෝමන්ල යටතෙ පලස්තීනය මුස්ලිම් බලයක් ලෙස වැඩෙනව. යුදෙව්වන් සුලු ජාතියක් වෙමින් ඔවුන්ගෙ හින්සනයට පවා පාත්‍ර වෙනව. හරියටම් මේ දනෙ කතාවෙ ඔපොසිට් ඒත් මෙ තරම් ඉන්ටෙන්ස් නෑ.

ඊ ගාව වැදගත් චෙක්පොයින්ට් එක 1948. බ්‍රිට්ටො මැදිහත්ව බටහිර කාගෙත් සහයෙන් සහ දෙවෙනි ලෝක යුද්දෙ අනුකම්පාවෙන් යුදෙව්වන් නැවත ගෙනත් ඊශ්‍රායලය හදනවනෙ. ඒකට ජෙරුසලමෙ බටහිර පමණයි අයිති වන්නෙ. නැගෙනහිර ජෙරුසලම සහ (ජෝර්දාන් ගගේ) බටහිර ඉවුර ජෝර්දානයට. ශේක් ජාරාව අතරමදි කලාපයක් වෙනව - නෝ මෑන්ස් ලෑන්ඩ්. මේ යුද්ද වෙලාවෙ යුදෙව් ජනාවාස යාකරන වැදගත් පාරක් යන්නෙ ශේක් ජාරාවට පේන දුරින්. ප්‍රතිවාදින් ශේක් ජාරාවෙ සිට එල්ල කල ප්‍රහාර වලින් මේ මාර්ගය භාවිතා කළ යුදෙව්වන්ට දැඩි හානි වෙනව.

යුද්දෙන් පස්සෙ ශේක් ජාරාවෙ ආරක්ශව බාරවෙන්නෙ ජෝර්දානෙට.
තත්වය සාමකාමි වෙනකොට ජෝර්දානෙ කරන්නෙ යුද්දයෙන් අනාතව නිවෙස් අහිමි ජනයා ශේක් ජාරාවෙ පදින්චි කරනව. ඒ වසර කීපෙකින් ඔප්පු ලබාදෙන පොරොන්දු පිට. ශේක් ජාරාවෙ උන්න යුදෙව්වන් එයින් පිටමන් වෙලා තියෙන්නෙ මොකද යුද්දෙ වෙලාවෙ එතන තිබ්බ අවාසි තත්වය නිසා. මේ පදින්චි කිරිම් වලට ගන්නෙ ඔවුන්ගෙ ඉඩම් වෙන්නත් පුලුවන්. මේක අමුත්තක් නෙවි පලස්තීන ජාතිකයන් ගෙ ඊශ්‍රායලය තුල තිබ්බ ඉඩම් යුදෙව්වන් අල්ලගෙන තමා ඔවුන් එන්නෙ. කිසියම් හේතුවකට ඔප්පු ලබාදෙන්න ජෝර්දානය අසමත් වෙනව.

අපිට අවු 19කින් රෝල් ෆෝවඩ් කරල 1967 ට එන්න පුලුවන්.සයදින යුද්දෙ ජය එක්ක යුදෙව්වන් බටහිර ඉවුර සහ නැගෙනහිර ජෙරුසලම අල්ලගන්නව. ශේක් ජාරාවත් එහිකොටසක්.

දැන් තමා වත්මන් අර්බුදේ පටන් ගන්නෙ. ශේක් ජාරා කියන ඉඩමෙ මේ වෙද්දි විශාල මුස්ලිම් ජනපදයක් හැදිල. ඒක් බෝම පොශ් ඒරියා එකක්. ඒකෙ විදෙස් කොන්සියුලේට් වගෙ වැදගත් ආයතන පවා තියෙනව. ජෙරිසලමෙ නගරාධිපතිවරුන් වගෙ බලවත් පවුල් ඉදල තියෙනව. ඒ වගේම යුදෙව්වොත් ඉදල තියෙනව, යුද්ද නිසා ගම දාල ගිය. යුදෙව්වන්ට ඉඩම් පවරා දුන්නු ඔටෝමන් කාලෙ ලියවිලි තියෙනව.

ඊශ්‍රායලය යුද්දෙ ඉවර වුන ගමන්ම නීති ගේනව ශේක් ජාරාවෙ ඉන්න මුස්ලිමුන්ගෙ පදින්චි වල අඩුපාඩු හොයල ඔවුන් ඉවත් කරන්න. මෙහි පදින්චිව ඉන්න සහ උන්න කාටත් ලියවිලි තියෙනව ඒත් ඒ කිසිවක් තනි දත්ත ලෙස පවර්ෆුල් නෑ. එක එක රටවලින් දුන්නු ලියවිලි. සමහරවිට එකම ඉඩමට ඔප්පු කීපයක් සමහරවිට ඒ ඔප්පු ඔක්කොම තාවකාලික. යුදෙව්වන්ට ඔටෝමන්ලා දීපු ලියවිලිත් ඉශ්‍රායල් උසාවි ම පස්සෙ පිලි ගන්නව ලීගල් නෑ කියල.

ඊශ්‍රායලය මේ පදනමින් අයිතින් අවලන්ගු කල මුස්ලිමුන්ට කියන්නෙ උඹල ඉන්නෙ කුලියට ඒ නිසා ඉඩම් හිමි යුදෙව්වන්ට කුලි ගෙවපන් කියල. එහෙම නොකරන අය නිවෙස් වලින් ඉවත් කරනව.

ඊශ්‍රායල නීතිය මෙතන සාධාරණ නෑ. හැත්තෑව දශකෙ ඔවුන් නීතිමය තීන්දු දුන්න ඉඩම් අයිතින් ගැන දෙදාස් ගණන් වල ආයෙ විමසුවම ඒව වැරදියි ඊශ්‍රායල් නීතිය අනුවත් ඒ කෝට් කේසස් එකේ අන්තිම උත්තරේ "දැන් කරන්න දෙයක් නෑ" කියනෙක. මේව ගැන කතාකරනන් වෙන්නෙ මුස්ලිමුන්ට පාරෙ නටන යුදෙව් ජාතිවාදින්ගෙන් ගුටි කමින්. යාන්තම් මෙහෙමවත් කතාවෙන්න පුලුවන් වෙන්නෙ දෙදාස් ගණන් වල.

දැන් මේ වසරෙ ඇදිල යන්නෙ එහෙම "නීති විරෝධි" ලෙස නම්කල ඒත් රෙන්ට් එකක් නොදෙන පවුල් කීපයක් ඉවත් කිරීමෙ වැඩක්. ඒකට පහල උසාවියක් බලෙන් ඉවත් කිරීමෙ තීන්දු දීල තියෙනව. උන් ඉහල උසාවියට ඇපීල් කලාම ඒ කේස් එකේ තීන්දුව කල් ගිහින් තියෙන්නෙ. මෙන්න මේක තම "ආසන්න සිද්දිය".

ඇවිලෙන මේ ගින්නට දර සපයන කාරණා රාශියක් තියෙනව. ඒව කෙටියෙන් ලියන්නම්. හරි වැරදි ගැන මන් ජජ්මන්ට් දෙන්නෙ නෑ. ඒත් ලෝක ස්වභාවය අනුව මේව මෙහෙමයි.

ඊශ්‍රායල ජාතිකවාදින් බෝම ඇග්‍රෙසිව් තාලෙට සමරන ජෙරුසලම අල්ලා ගැනීමේ සැමරුම තියෙන්නෙ මේ දවස්වල, ඒක පාරෙ පෙලපාලි යන ලොකු ඉවෙන්ට් එකක්. මේ වසරෙ මුස්ලිමුන්ගෙ රාමදාන් සමරුම් ඒකට සමගාමිව එනව. රාමදන් ඊශ්‍රාය්ලයෙ සැමරෙන්නෙ තමන්ට එල්ල වූ පීඩා වලට වෛරය වපුරන්න. ඉන් සිම්පල් ජාතිකවාදි ජාතිවාදි සහ එකිනෙකාගෙ අරියස් සම්බන්ද ඕව ඩොස් එකක් දෙගොල්ලට වෙනදට වෙනස් කාලවල ආවට මෙවර එකම මොහොතෙ ඇවිත්.

නටන්‍යාහුට තනි බලයක් නෑ. ඔහුට ආන්ඩුවක් පිහිටුවන්න නම් අන්ත ජාතිවාදය ඕනෙමයි. ඒ නිස නටන්‍යාහුට ඔවුන්ගෙ බොදුබල සේනා වර්ගයේ කට්ටිය කරන දේවල් වලට බ්ලැන්කට් සපෝට් දෙන්න වෙනව. ඊශ්‍රායලය දැන් චන්ද එකකට වඩා තිබ්බ තනි බලයක් නැතුව ආන්ඩුවක් හදාගන්න බැරුව ගිය.

ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් ගෙ බෑන යුදෙව්වෙක් සහ ඔහු නිසා දුව ඒ ආගම ෆොලෝ කරනව. මේ එක්ක ආපු ට්‍රම්ප්ගේ යුදෙව් හිතවත් ප්‍රතිපත්ති වලින් ජෙරුසලමෙ අයිතිය ගැන තියෙන විවාදාත්මක කතාව ඉග්නෝ කරල් ඒක ඉශ්‍රායල අගනුවර ලෙස පිලිගන්න එකත් ඇමරිකන් ගැති අරාබින් ඊශ්‍රායලය එක්ක යාලු කරවන එකත් ජයට කෙරුනා. මේකෙ අනිවාර්‍ය රියක්ශන් එක්ක තියෙනව කොහෙන් හෝ එලියට පනින.

පලස්තීනයත් කෑලි කැඩිල. බටහිර ඉවුරෙ පලස්තීන විමුක්ති සන්විදානෙ, සිරියා/ලෙබනන් වල හිස්බුල්ලා සහ ගාසාවෙ හමාස් එකිනෙකට ප්‍රතිවාදි කල්ලි තුනක් වෙලා තියෙන්නෙ. එතනත් බල අරගලයක්. බල අරගලෙ තද වෙනකොට එව්වයෙ අන්තවාදත් මෝරනව වැඩි. අරුන් නෙවි අපියි උබලගෙ නියෝජිතය කියන්න ලොකු ඕනෙකමක් එනවනෙ.
තවත් හේතු ඇති.

ඔන්න ඔය හේතු මත උශ්ණත්වයන් ඉහල ගිය භුමියක තමා ඉඩම් හුටපටේ ඇදෙන්නෙ. දැන් පේනවනෙ බහුතරයක් දෙනා අල්ලගෙන ඉන්න අල් අඛ්සා පල්ලියෙ ගැටුම් හමාස් රොකට්ස් ඊශ්‍රායල් ප්‍රහාර ආදිය මේ හුටපටේ එස්කැලේශන්. ඒව අරය කල පොඩි මෙවෙකට අපි දුන්න තඩි රිටන් වර්ගෙ එව්ව. ඒවයින් මේ කතාවෙ අගමුල හොයන්න බෑ.

කොටිම්ම මුලු ඊශ්‍රායල් පලස්තීන කතාවම ශේක් ජාරාවෙ ඉඩම් වල අයිතිය වගෙ පැටලිල්ලක්. දෙගොල්ලටම ඔප්පු තියෙනව දෙකම ලීගල් ද ශුවර් නෑ. කතා දෙකම බෝම අහින්සක සාධාරන කියල හිතුනට උන් දෙගොල්ලම ඒකෙ දුශ්ටයගෙ භුමිකාවත් කරනව.

කෝම හරි ඉතින් ලෝක ධර්මතාවයක් කියල එකක් නෑනෙ. යුක්තිය සාදාරනේ කියා එකකුත් නෑනෙ. ඒව මේ ආගම් විසින් මවාපු විකාර. භුමියෙ තියෙන්න බලය. ඉස්සරනම් කෙලින්ම ගහල මරල දාන බෲට් ෆෝස් බලය. අද යු එන් ලෝක මාධ්‍ය එක්ක ටැක්ටිකල් බලය.

අද මේ මොහොතෙ බටහිර ආශිර්වාදෙන් සහ තමන්ගෙ සුපිරි බුද්දිමය හැකියාවෙන් බලය අතට ගන්න ඊශ්‍රායලය සමත් වෙනව. තමන්ගෙ ආරක්ශාවට අයන්ඩොම් කියල මිසයිල් ආරක්ශණ පධ්ඩතියක් තියන නිස ඔවුන්ගෙ හානිය පොඩ්ඩයි. ඒත් ඔවුන්ගෙ මිලියන දහය වටේට ඉන්න මිලියන තුන්හාරසීයක අරාබින්ගෙන් ගේම ඉල්ලන්නෙ. එතන තියෙන ඉම්බැලන්ස් එක හමුදා කාරයට ගල් ගහන පොඩි එකාටත් වැඩියි. ඔය අරාබි කලාපෙ උන් වටේ ත්‍රස්තයින් නඩත්තු කරනවා. අයන් ඩෝම් කියන්නෙ සරල තාක්ශනික ක්‍රම්වේද, මැජික් නෙවි. ඒව වැඩ කරන්නෙ එක්තරා මට්ටමකට පමනයි. වටේ ඉන්න උනුත් ඩෝම් එකට ගහන එව්ව එකම ගානෙ තියන් ඉන්නෙ නෑ. ඒ නිස දිගුකාලිනව බැලුවොත් යුද්දයක් තමයි ආරාබින්ට වාසිම. මොකද උන්ට දවසින් දවස ඊශ්‍රායලය කැච් අප් කල හැකි. මැරෙන හැම එකාටම හරියන්න ඔවුන් ශක්තිමත් වෙනව. ඊශ්‍රායලයට තමා ඔතන සාමය වැදගත්. උන්ට පුලුවන්නම් සාමය හදාගන්න අරාබින් එක්ක උන්ට පවතින්න පුලුවන්.

ඒ වගේම ඊශ්‍රායලය ඇහැ ඇරගෙන ඉන්නවනම් එක දෙයක් දකින්න ඔනෙ. ඊශ්‍රායලය හදද්දි මුස්ලිම් ජාතිප්‍රේමය හැර දා ඊශ්‍රායලය එක්ක යන්න හිතන් ඊශ්‍රායල් නගර වල හිටපු මුස්ලිම්මුන් ගොඩක් ඉන්නව. උන් මොඩරේට් මුස්ලිම්. අර නැස්-ඩේලි කල බුවා එහෙම එයින් එකෙක්. මේ මිනිස්සු පලස්තීන සටන්කරුවන් ගැන සිම්පතයිස් කලාට ලොකුවට ඒකට හවුල් වෙන්නෙ නෑ. ඊශ්‍රායල් රාජ්‍ය තුල ලැබෙන යහපත් ජීවිතේ වින්ද මිස. උනුත් මනාපෙන් උන්නෙ ඩෝම් එක ඇතුලෙ පැරසයිස් එකේ සැපට ඉන්න. ඒත් අල් අඛ්සාවට කල පහරදීම ශේක් ජාරාවෙ ඉවත් කිරීම් භුමියෙ ජාතිවාදය එක්ක එකතුවිම බලය රැක ගන්න ජාතිවාදින් පස්සෙ යන එක, වීදියෙ නටන යුදෙව් අන්තවාදින්ගෙ වෙන කෙණෙහිලි සහ ඇමරිකාවෙ ට්‍රම්ප් ලා කෙලි පිස්සු ආදියෙන් අන්න ඒ ඊශ්‍රායල් මුස්ලිම්මුත් පාරට ඇවිත්. ඒක අයන් ඩෝම් එක ඇතුලෙ.

ඊශ්‍රායලය ඒ ගැන මේ ඔක්කොටම වඩා හිතන්න ඔනෙ. ඩෝම් එක ඇතුලෙ තිබ්බ පාරාදීසයත් ලාවට ගිනිගනිමින්.


Friday, July 21, 2023

පසුසත්‍යය

ප්‍රංශයේ ජනප්‍රිය රූපවාහිනි සේවාවක ප්‍රවෲත්ති වැඩසටහන් කරන බෝම සීනියර් මාධ්‍යවේදියෙකුව හිටිහැටියේ තනතුරින් පහකරනවා. පරික්ශණ පැවැත්වෙන නිසා මුලදි හේතුව හෙළිදරව් වන්නෙ නෑ. ඒත් පසුව හෙළී වූ සිදුවීම කාටත් වැදගත් වේවි කියල හිතනවා.

මේ මාධ්‍යවේදියා විවිධ මූලයන්ගෙන් සපයාගන්නා ගවේශණශීලි පුවත් ඉදිරිපත් කරන්නෙක්. ඔහුට එල්ල වෙන චෝදනාව එතරම් නොවැදගත් පුවත් වලට අනවශ්‍ය ප්‍රචාර ලබාදීම හා බොරු පුවත් නිර්මාණය කිරීම. දැනට ඔහු මේක පිළි අරන් නෑ ඒත් ඔහු තමන්ගෙ පුවත් ආයතනයේ නිරවද්‍යතා පිරික්සුම් වලට පිටින් පුවත් තනි මතේට තෝරාගත් බව පමණයි පිළී ගන්නෙ. මෙතැන් සිට මම ලියන්නෙ තවම ඔප්පු වී නැති ඔහු ට එල්ල වූ චෝදනාව.
මේ මාධ්‍යවේදියාට ටෙල් අවිව් හි සමාගමකින් පුවත් සපයනවා. එහෙම පිට මූලයන්ගෙන් පුවත් ගන්න එක වරදක් නොවේ. ඒත් ප්‍රශ්නෙ ටෙල් අවිව් සමාගම සපයන්නෙ එක්කො සත්‍ය නොවෙන පුවත් හෝ සුලු සිද්දියක් අනවශ්‍ය ලෙස පුම්බපු හෝ විකෲති කල පුවත්. ටෙල් අවිව් සමාගමේ නම නිව්ස් ෆො හයර්. නම අනුවම ඔවුන් කරන්නෙ මුදලට බොරු නිව්ස් හදා වැපිර්‍රිම.
 
මේක ලොකු ගැටලුවක් නොවේ කියල හිතෙන්න පුලුවන්. බොරුවක් නම් කවුරුත් ගණන් නොගෙන යාවි නේද? නෑ මේක ඊට සංකිර්ණයි. අදාල සමාගමේම සහයක සමාගමක් තියෙනව සයිබර බොට්ටන් හදා ව්‍යාප්ත කරන. ප්‍රධාන පුවත් සේවය මේ පුවත කී සැණින් ඒ බොට්ටො මේක සමාජ මාධ්‍යවල ශෙයා කරගෙන යනව. ප්‍රධාන පුවත් ආයතනයක් කීම නිසා එස්ටැබ්ලිශ් නිව්ස් එකක් බවට පත්වෙනව. නිකමම් නිකම් බොට්ටො සෙට් එකක් හෑල්ලක් දාගෙන යනවනම් කවුරුත් ගණන් ගන්නෙ නෑ. ඒ වගේම නිකම්ම ටිවී නිව්ස් එකක ගියානම් ඒත් ගණන් ගන්නෙ නෑ. ඒත් බොට්ටො ඒ ලින්ක් එක වයිරල් කර දානව. මේ දෙක එකතු වුණාම ඔතෙන්ටික් නිව්ස් සෝස් එකක් භාවිත කර බොරුවක් වයිරල් කරන්න පුලුවන්. ඊශ්‍රායල සමාගමට හා බොහොවිට මාධ්‍යවේදියට මේ වෙනුවෙන් ගෙවනව ඇති.
 
අපේ කතාවෙ ඉන්න මාධ්‍යවේදියා ප්‍රසන්ට් කළ පුවත් අතර තියෙනව, රුසියාවට එරෙහි යුද්දය නිස මොනාකෝ හි යොට් නිශ්පාදනය ඇණහිටීමෙන් 10000 කට වැඩි පිරිසකට රැකියා අහිමිවන බවත් මේ ගැන ඒ පිරිස මොනකෝ හි ඇල්බට් කුමරු ට දැණුම් දුන් බවත්. කටාර් රජයෙ එක්තරා නිළධාරියෙක් දූශිත බවට කළ පුවත තව එකක්. සුඩානයේ හමුදා නායකයෙක් ජනාධිපති වෙන්න යනව කියන එකත්. මේ තුනම බොරු. මේ තුනෙන්ම අතුරු වාසියක් වෙන පාර්ශ්වයක් ඉන්නව. ඔවුන් තමා මේව ප්ලාන්ට් කරන්නෙ. බටහිර සහරා රාජ්‍යයෙ පවත්වන වෙළද ප්‍රදර්ශනයක් ගැන පුවතක් යනව ඒකෙ බටහිර සහරාව නම් කර්න්නෙ කලින් ඒ පෙදෙස ආලනය කළ මොරොක්කොව ඊට භාවිතා කළ නමින්.
 
මේ සියල්ල සුළු වෙනස්කම් බව ඇත්ත. ඒත් මේවයින් ලෝකයෙ මිනිසුන්ගෙ මතයන් ඒ කාරණා සම්බන්දෙන් වෙනස් කරන්න පුලුවන්. වඩාත් වැදගත්ව මේ පුවත් සියල්ල මෙහෙම පළ කරල වයිරල් කරගන්න මුදල් විසික් කරන පාර්ශ්වයන් ඉන්නව. මේ පාර්ශ්වයන් සමහරවිට විවිධ කණ්ඩායම්, ප්‍රතිවාදින් හෝ රටවල ආණ්ඩු වෙනන් පුලුවන්.

සයිබරයේ ආගමනයට ඉස්සර තිබ්බ ලෝකය ලොකු දර්ශන තිරේක පොදු පුවත් පළවූ තැනක්. හැමෝටම ආවෙ එකම නිව්ස්. ඒත් සයිබරය හා සමාජ මාධ්‍ය එක්ක මිනීස්සු ලෝකය පුංචි පුංචි කාමර ගොඩක් කරගෙන තියෙන්නෙ. ඒ ඒ නිව්ස් රූම් වල යන්නෙ එකිනෙකට වෙනස් කතන්දර. තමන්ගෙ නීව්ස් රූම් එක තමන්ට ඕනෙ තාලෙට වෙනස් කරගන්නත් පුලුවන්.

මේ සන්දර්භය තුල තවදුරටත් සත්‍යය කියා දෙයක් පවතින්නෙ නෑ. පවතින්නෙ සත්‍යය රිසි සේ සකසා වැදගත් කතා යට ගසා නොවැදගත් කතා හෝ තනිකර බොරු ඉස්මතු කර කපා කොටා සකසන ලද පසුසත්‍යය හෙවත් පෝස්ට්-ටෲත් පමණයි. අපි අහන දකින සියල්ල පසුසත්‍යයක්. පසුසත්‍යය කියන්නෙ බොරුවට කියන තව නමක් නොවේ. එය සත්‍ය ම වෙනත් පුලුවන්, හැබැයි හොයාගන්න බෑ. මේ පසුසත්‍යය තුල තියෙන්නෙ කොපමණ සත්‍යයක් ද මොනවද හංගල තියෙන්නෙ, මොනවද උලුප්පල තියෙන්න ඇයි අපට මේක මෙහෙම කියන්නෙ කියල හොයාගන්න විදියක් නෑ.
 
කෙනෙකුට කියන්න පුලුවන් ඉස්සරත් තිබ්බෙ පසුසත්‍යයක් නෙ මාධ්‍ය වලට ඔනෙ තාලෙට සකසන එකක් නෙ කියල. ඒක හරි. ඒත් ඒ කාලෙ අවශ්‍යනම් කෙනෙකුට සත්‍යය හොයල ඒක ප්‍රසිද්ද කරන්න පුලුවන්. ඒත් අද සත්‍යය හොයල ප්‍රසිද්ද කරන කෙනාට කෝ ඒක පතුරුවන්න බොට් ලා කෝ ඒක උලුප්පන්න සයිබර මාධ්‍ය. ඒව තියෙන්නෙ සත්‍යය කපා කොටන්න උවමනාවක් තියෙන අයට පමණයි. අනික සයිබරයේ සත්‍යය සුවිශේශිව හුවා දක්වන්න කොහෙත්ම බැරිනම් සත්‍යය හොයා ගත්ත කියන එකා කියන්නෙත් සත්‍ය්‍ය කියල කෝමද දන්නෙ? පසුසත්‍යය සහ සත්‍යය කියල එකක් වෙන් කරගන්න බෑනෙ. ඕක ලෝක බොරුවක් කියන එකා කියන්නෙත් බොරුවක් ම වෙන්න පුලුවන්.

තව දුරටත් සමහර දේවල් ගැන "ඕක බොරුවක් බන්. මේක තමා ඇත්ත" කියල කිව්වට කිසිම තේරුමක් නෑ. අපිට අතේ ශාක්ශි තිබ්බත් තේරුමක් නෑ. පසුසත්‍යය මිස අන් කිසිවක් පවතින්නෙ නෑ. අපි එහෙම කියන එකත් පසුසත්‍යයේම කොටසක්. අපි නගන ඒ කුඩා හඬ සංවිධානාත්මක පසුසත්‍ය මූලයන් එක්ක අලගු තියන්නත් මදි. අපි මොක කිව්වත් එස්ටැබ්ලිශ් වුණ පසුසත්‍ය පවතිනව.

ඉතින් පවතින්නෙ පසුසත්‍යයක් පමණයි නම් පසුසත්‍යය කියන්නෙම මැනිපියුලේට් කල හැක්කක් නම්, පසුසත්‍යය මැනිපියුලේට් කිරීමට ව්‍යාපාර බිහිවීම වැලකිය නොහැකියි.

සමහර දේවල් හරිම සියුම්. බටහිර සහරාවෙ වෙළද ප්‍රදර්ශනය ගැන කතාව ගත්තොත් එහි විකෲති කරන්නෙ රටේ නම පමණයි. එය වෙළඳ ප්රදර්ශනයට අදාල නෑ. ඒත් ඒක වයිරල් කලාම ලෝකෙ වැඩිමනක් මිනිස්සු ඒ රට මුලින්ම හදුනා ගන්නෙ අර නමෙන්. පසුසත්‍යය තනන්නාට ඕනෙ ඒක.

මේක ලංකාවෙත් සුලබ සිද්දියක්. ඉතාම ලේසියෙන් පෙන්වන්න පුලුවන් දේශපාලන අරමුණු මත තැනු පසුසත්‍ය ලොරි ගාණට තියෙනව. ඒත් වඩාත් බය හිතෙන්නෙ වෙනත් අරමුණු මත තැනුව කියල හිතෙන එව්ව ගැන.
කවුරුත් දන්න ප්‍රකට ව්‍යාපාරික දිනේශ් ශාෆ්ටර් ගෙ ඝාතනය බලන්න. ඒ ඝාතනය ගැන මුලින් කිව්ව කතා අනුව ඔහුගෙ දෑතම ආසනේට ගැටගහල ඉන්න වෙලාවෙ ඔහු සියදිවි නසාගත්ත කියන එක හිතන්න හරිම අමාරුයි.

ඒත් ඒක එහෙමද නොවේද කියල ජජ් කරනවටත් වඩා මං කැමති මේ නිවුස් එක ප්‍රසන්ට් වෙන ආකාරය පෙන්වන්න. මුලින්ම කියනව මිනිමරුව ගැන මේ මේ සාක්කි ලැබුනා, මෙන්න මේ මේ අයගෙන් ප්‍රශ්න කලා කියල. ඒත් එක පාරට එනව එකක් ශාෆ්ටර් සියදිවි නසාගත්ත කියල. ආයෙ ටික දවසකින් කියනව මිනි මරුව මෙන්න මෙතන හිටිය කියල සැක කරනව මෙන්න මේ මේ කාරනා හොයාගෙන, ආයෙ කියනව ශාෆ්ටර්ගෙ සියදිවි හානි කරගැනීමට මෙන්න මේ ශාක්ශිය හමුවුනා කියල. මේ කතාව දෙපැත්තට දෝලනය වන ආකාරයට එකම පිරිසක් මේ දෙකම කියනව කියල හිතන්න පවා අමාරුයි. එතකොට හිතෙනව මෙයින් එක නැරටිව් එකක් කවුරු හෝ මැනිපියුලේට් කරල සයිබරයේ ශක්තිය යොදාගෙන බෙදාහරිනවද කියල. අපි දන්නෙ නෑ. ඒත් පසුසත්‍යයයෙ ස්වරූපයත් ඒකම තමා. අපිට දැනගන්න වෙන්නෙම නෑ. අවසානෙ වෙන්නෙ හැමොම ඒ පසුසත්‍යය තමා වුනේ කියල හිතාගෙන ඉන්න එක.

ප්‍රංශෙ පුවත් ආයතනයක් ජ්‍යෙශ්ට මාධ්‍යවේදියෙක් රස්සාවෙන් දොට්ට දාපු එකට වඩා ලොකු කතාවක් මෙතන තියෙනව. ඒක සැහෙන්න වොරි වෙන්න ඕනෙ තත්වයක්.

Saturday, March 18, 2023

MH370


MH370 ගැන අලුතෙන් කතාවක් ලියන්න කළින් මං බැලුව කෝ මගෙ කලින් පෝස්ටෙක කියල. ඒත් බැලුවම මේ බ්ලොග් එක පටන්ගෙන තියෙන්නෙ අනතුරට කාලෙකට පස්සෙ. ඒ නිසා මට කුඩා විස්තරයක් දාන්න වෙනව.

2014 මාර්තු අට මධ්‍යම රාත්‍රියට පස්සෙ ක්වාලාලම්පුර් සිට බෙයිජින් කරා යන MH370 යානය තමන්ගෙ ස්තානිය හා වෙනත් සනීවේදනයන් නතර කරනව රාත්‍රි 1:19 ට. ඒ යානය මැලේසිය ගුවන් සීමාවෙන් වියට්නාම් සීමාවට මාරුවෙන අවස්තාවෙදි. එතැන් සිට යානයෙන් කිසි ආරංචියක් නෑ. යානය එක්ක මගීන් 227ක් හා කාර්‍ය මණ්ඩලයෙ 12ක් අතුරුදහන්. දින කීපෙකින් මැලේසියන් හමුදා කියනව රේඩාර් වල තිබ්බ කියල හදුනා නොගත් යානයක් MH370 අතුරුදන් වූ මොහොතේ එම ස්තානයේ සිට ආපසු හරවා මැලේසියා තායිලන්ත දේශසීමාව ඔස්සෙ ඉන්දියන් සාගරය ඇවිත් අන්දමන් දිහාට ගියා කියල. රේඩාර් රේන්ජ් එක ඉවරයි එතනින්. සති කීපෙකින් ගුවන් යානාවල තියෙන මීට කලින් කිසිම දේකට භාවිතා නොකළ නිශ්පාදකයන්ගෙ හාට්බීට් එකක් ඉන්මාසැට් සමාගමේ චන්ද්‍රිකාවක සටහන් වෙලා තිබිල ලැබෙනව. ඒ දත්ත අනුව MH370 යානය සෑම පැයකටම වරක් දීපු හාට්බීට් එකක් සටහන් වෙනව අතුරුදන් වූ අවස්තාවෙ සිට තවත් පැය 6ක්. මේ කාලය යානයේ ඉන්ධන අහවර වෙන්න තිබ්බ කාලයට සමානයි. හාට්බීට් වල යානයේ ස්තානය සටහන් වන්නෙ නෑ. ඒත් දුර හොයා ගන්න පුලුවන්. ඒ අනුව චන්දිකාවේ ස්තානය කේන්ද්‍ර කරගත් ආක් 6ක් අදිනව. ඒ ආක් 6 මත උතුරු හෝ දකුණු දෙසට ගිය පාරවල් කියල සරළ රේඛා දෙකක් මාක් කරනව (ඕක සරළ රේඛාවක් කියන්නෙ ඔටෝපයිලට් ගියා නියමුවෙක් නෑ කියන උපකල්පනයෙන්). එකක් කෙලවර වනෙ රටවල් ගානක් උඩින් ගිහින් කසකස්තානෙ. අනික මූද උඩින් ගිහින් ඉන්දීය සාගරේ දකුණු පැත්තට වෙන තැනක. මේකෙන් දකුණු පාර තමා හරි කියල හිතන්නෙ. ඒ අනුව යානය කඩා වැටුන කියල වකිමි 120000 ක කලාපයක් මාක් කරල මුහුදු පතුල පරික්ශා කරනව. ලංකාව වගේ දෙගුණයක් විශාල ග්‍රෑන්ඩ් කැනියන් වගෙ කැනියන් තියෙන මේ මූදු පතුල් කොටසේ යානය හමුවන්නෙ නෑ. ඒ නිසා ඒ පරික්ශණ නවතා දානවා. ඒ තමා මෙතෙක් කතාව.

කෙසේ වෙතත් මේකෙ තියෙන අභිරහස් ස්වභාවය නිසා කන්ස්පරසි කතා අඩු නැතුව හැදෙනවා. දැන් සිද්ද වෙන අලුත් දේ නම් ගැන අලුත් නෙට්ෆ්ලික්ස් සිරිස් එකක් එලියට එන එක. ඇත්තෙන්ම ඒකෙ අලුත් දෙයක් නෑ තියෙන්නෙ කන්ස්පරසි කතා දෙකකට සුළං ගහන එක. මොකද ඒ කතා දෙක පොත් දෙකක් ලෙස පළ කර තියෙන නිසා.

ඒ කතා තමා යානය රුසියානුන් කසකස්තාන් වලට ගෙන ගියා කියල ජෙෆ් වයිස් කියන කතාව සහ යානය දකුණු චීන මුහුදේදි ඇමරිකන් ගුවන් හමුදාව බිම දැම්ම කියල ෆ්ලොරන්ස් ඩ'ශන්ජි කියන කතාව.

නෙට්ෆ්ලික්ස් එකේ නොකිව්වට මේ දෙන්න මේ කතා දෙක ගැන පොත් දෙකක් පළ කර තියෙන අතර ඒ නිසා යානයට වුණ දේ ගවේශණය කරන්නන්ගෙ දැඩි විවේචනයට පාත්‍ර වෙනව. එයාල දෙන්නගෙ කතා කෙතරම් අවුල් ද කියල ඕනෙතරම් විස්තර හොයාගන්න පුලුවන්. ඒ අතර තියෙන වැදගත්ම දේ තමා මෙතෙක් යානයේ කොටස් කියා හිතන මැඩගස්කරය රියුනියන් හා මොසැම්බික් වෙරළෙන් හමුවන ගුවන් යානා කැබලි. ඒ දෙන්නම ඒව බොරු ප්ලාන්ට් කල කොටස් කියල කතාවෙන් පනින්න හදනව. ඒත් මිනිස්සු විශාල පිරිසකට ඒව එක එක තැන්වල හමුවනව. එහෙම ප්ලාන්ට් කරන්න බෑ.

මේ බහුබූත කතාවලට හුළං ගහන නිසා වැදගත් කතා දෙකක් නෙට්ෆ්ලික්ස් එකට මිස් වෙනව. ඒ කතාවලට සම්බන්ධ අය කන්ස්පරසි කාරයින් එක්ක උන්ගෙ පොත් වලට හුළං ගහන්න අකමැත්තෙන් අදාල වැඩසටහනින් ඉවත් වීම නිසා.

එකක් තමා ඉන්දීය සාගරයේ යානය හොයාපු අය යානය වැටුන කියල හෙව්වෙ එහි නියමුවා ගෙ පාලනයෙන් ගිලිහි ගියානම් කෙලින්ම ඇදවැටෙන කලාපෙ පමණයි කියන එක. ඒත් නියමුවාට අවශ්‍යනම් ඉන්ධන රහිතව යානය සැහෙන දුරක් එහාට ග්ලයිඩ් කරන්න ඉඩ තිබ්බ කියන එක සැලකෙන්නෙ නෑ. එහෙම හිතුවොත් පරික්ශා කරන්න ලැබෙන කලාපය ඉතා විශාලයි. ඒක කරගන්න අමාරු වැඩක්.

අනික තමා යානය ගිය මාර්ගයේ ශෝට් වේව් වලට වුන ඩිස්‍රප්ශන් එක මැනීමෙන් යානයෙ මාර්ගය හොයාපු රිචඩ් ගොඩ්ෆී ගෙ කල්පිතය. ගොඩ්ෆ්‍රී සමත් වෙනවා ඉන්මාසැට් ආයතනයෙ පැයෙන් පැයට ගත්ත ඩොට් හය හතක් වෙනුවට වඩාත් සවිස්තර මාර්ගයක් අදින්න. මේ මාර්ගයට අනුව ගොඩ්ෆ්‍රී කියනව යානය තනි සරළ රේඛාවක නොගිය බවත් හොයාපු කලාපෙන් පොඩ්ඩක් එහාට ගිය බවත්. ඒ වගේම නියමුවෙක් හිටි බවත් යානය අවසන් මොහොත වෙනකම් නියමුවාගෙ පාලනයෙ තිබ්බ බවත්. එනම් බොහොවිට ග්ලයිඩ් කල බවත්. ගොඩ්ෆ්‍රි ගෙ ශෝට්වේව් මෙතඩ් එක නිරවද්‍යය්‍යි කියල තහවුරු වෙලා නෑ. ඒත් ඒක සලකා බලන්නම ඔනෙ එකක්. කලින් තිබ්බ වකිමි 120000 කලාපය හා ග්ලයිඩ් කළානම් එන ඊටත් ලොකු කලාපය වකිමි 300 ට අඩු කරන්න ගොඩ්ෆ්‍රී සමත් වෙනවා.

ගොඩ්ෆ්‍රී ගෙ ගමන් මගේ තියෙන එක දත්තයක් අතිශයින් වැදගත්. එනම් මැලේසියාව ආසන්න මුහුදේ යානය වට ගහමින් සැලකියයුතු කාලයක් හිටිය කියන එක. අනික් කතා එක්ක බැලුවම නියමුවා මෙහෙම හිටියනම් යානය පිටින් සමූහඝාතනයට ලක්වීමේ කල්පිතය වඩාත් ශක්තිමත් වෙනව. එහෙම වට ගහමින් ඉන්නෙ කිසියම් බලධාරියෙකුගෙන් කිසියම් දෙයක් ඉල්ලල ඒ සන්වාදයේ යෙදෙන වෙලාවෙ වෙන්න පුලුවන්. ඒත් මේ කතාව හරිනම් යානය වැටෙන්නත් කලින් මැලේසියා රජය වෙච්ච දේ දන්නා බවත් ඔවුන් ඉල්ලීම නොදීමෙන් යානය විනාශ වු බවත් පිලිගන්න වෙනවා. මේක ඉතාම බරපතල චෝදනාවක්.

ගොඩ්ෆ්‍රී ගෙ මේ අවසන් දත්තය නිසා මෙතෙක් සැක කළ මුත් සාක්කියක් නොතිබ්බ නියමු සුහායර් ශා විසින් මේක කලා හේතුව අන්වර් ඊබ්‍රහිම් නම් මැලෙසියන් දේශපාලකය සිරගත කල නිසා (නඩු තීන්දුව ආවෙ එදා හෝ කලින් දවසෙ) කියන කතාව වඩාත් ස්තාවර වෙනව. මොකද ඔහු අන්වර් නිදහස් කරනකම් යානය කිසියම් වෙලාවක් තියාගෙන හිටියත් එහෙම නොකල නිසා සමූහඝාතනය කලා කියල තර්ක කල හැකියි. සුහයර් ශා ගෙ නිවසෙ ගුවන් සිමියුලේටරයෙ මේ ප්‍රදේශය කරා ගමන් කල ගමනාන්තයක් නැති පාත් එකක් ප්‍රැක්ටිස් කර තිබ්බ බවත් හෙළීවී තියෙනව. අන්වර් ඊබ්‍රාහිම් සිදුවීම හැරුණුවිට සුහයර් ශා කියන්නෙ ස්මූහඝාතන හෝ සියදිවි හනි කරගන්න ගති පෙන්වපු අයෙක් නොවේ.

කොන්ස්පරසි ඩබල වෙනුවට ගොඩ්ෆ්‍රී ගෙ කතාවට එලියට දැම්මනම් නෙට්ෆ්ලික්ස් වඩාත් හොද වැඩක් කලා කියන්න තිබ්බ. මොකද ඔහු කියන කුඩා කලාපෙ යානය හොයන්න දැන් අවශ්‍ය මැලේසියන් සහය සහ මුදල් පමණයි. ඒත් සැක කෙරෙන පරිදි ඔවුන් එක්ක නෙගෝශියේශන් එකක් වුනානම් හා ඔවුන් මේ ගැන දැනන් හිටියනම් ඔවුන් කීයටවත් පරික්ශනයක් කරන්නෙ නෑ. ගොඩ්ෆ්‍රීත් 100% හරිද දන්නෙ නෑ ඒත් ඔහුගෙ උත්සාහය නිකම් උඩ බලාගෙන කතා ලියනවට වඩා බෙහෙවින් ඉස්සරහින් තියෙනව. අවාසනාවට නෙට්ෆ්ලික්ස් වල කුණු කන්දල් තමා ඉතුරු වෙන්නෙ.

මේ තියෙන්නෙ ඒ වැදගත් කතා දෙක. නෙට්ෆ්ලික්ස් වෙනුවට මේ දෙක බලන්න.

1. යානය ග්ලයිඩ් කල බව: https://www.youtube.com/watch?v=Cm1j1fpldkc
2. ගොඩ්ෆ්‍රීගේ කල්පිතය: https://www.youtube.com/watch?v=Jq-d4Kl8Xh4

Friday, February 10, 2023

තුර්කි භූ කම්පන දෙකේ ජීවිත හානි 20000 ඉක්මවයි


තුර්කියේ සිදු වූ විශාලත්ව ඒකක 7.8 හා 7.5 භු කම්පන දෙක හා ඒවායේ පසු කම්පන නිසා තුර්කියේ හා සිරියාවේ මරණ ගණන 20000 පනින්නෙ සුන්බුන් වැඩි හරියක් තවමත් ඉවත් නොකර තිබියදි. ඒ කියන්නෙ ඔය ඉලක්කම් තවත් එහාට යාවි කියල හිතන්න පුලුවන්.

තුර්කියේ උතුරුදිග කලාපය භූ කම්පණ වලට තරමක් හුරු වුණත් මේ කලාපය තුල මේ වගෙ හෝ ඇගට දැනෙන ලොකු එව්ව වෙන්නෙ කලාතුරකින්. අවසන් ලොකු භූ කම්පණය ඒකක 7.4 ක එකක්. වෙලා තියෙන්නෙ 1922. ඒ නිසා ෆෝල්ට් ලයින් එකක් වුණත් මිනිස්සු ලොකු භූ කම්පනයක් බලාපොරොත්තු නොවී සිටීම සාධාරණයි. හැබැයි දැනට තේරෙන තාලෙට 1922 සිට දිගු කාලයක් ලිස්සීමකින් තොරව භූ තැටි ලොක් වෙලා තිබිල තියෙන්නෙ.

අපි දන්න කාලෙක එතන භූ කම්පන වෙලා නෑ කිව්වාම පැති දෙකක් තියෙනව. එක්කො භූ පැල්ම නිශ්ක්‍රීයයි, නෙවිනම් ලොක්වෙලා ශක්තිය එකතු කරමින් ඉන්නෙ. දෙවෙනි කේස් එකනම් එකතුවන ශක්තිය නිසා එක පාරට ලොකු කම්පණයක් තමා වෙන්නෙ. තුර්කියෙ වුණේ ඒක.

තුර්කිය අයත් ඇනටෝලියානු භූ තැටිය වඩාත් විශාල භූ තැටි දෙකක් අතර කුඤ්ඤයක් වගෙ හිරවෙලා තියෙන්නෙ ගිණිකොණ දිහාවෙන් අරාබි තැටියත් උතුරු දිහාවෙන් යුරේසියානු තැටියත් තල්ලු කරන කොට ඇනටෝලියානු තැටියට යන්න තියෙන්න බටහිරට පමණයි. එතකොට ඒක අනිත් තැටි දෙකට උඩින් හෝ යටින් නොයා ඒවයෙ දිගේ ඇතිල්ලී බටහිරට ලිස්සා යනවා. මෙහෙම තිරස්ව වන ඇතිල්ලී යාමක් ස්ට්‍රයික් ස්ලිප් භූ පැල්මක් කියල හදුන්වනවා. ස්ට්‍රයික් ස්ලිප් භූ කම්පණයක් භුමිය උඩට හෝ යටට තල්ලු නොකරන නිසා සාපේක්ශව අඩු හානියක් වෙන්නයි ඕනෙ. මේ  තියෙන්නෙ පැත්තට ලිස්සන  ස්ට්‍රයික් ස්ලිප් කම්පණයේ ප්‍රතිපල තුර්කියෙන්. උඩ පහල ගිහින් නෑ.



ඒත් මේ කම්පණ දෙකෙන් වඩාත් ලොකු හානියක් වෙලා තියෙනවා.

ඊට එක හේතුවක් තමා පළමුවන එක වෙන්නෙ කරුමම වෙලාවක. පාන්දර 4.17. මිනිස්සු ඔක්කොම ගෙවල් වල. මිනිස්සු ඔක්කොම නිදි. ඒ මදිවට සෙල්සියස් 0 ට අඩු හිම වැටෙන රාත්‍රියක.

අනික ජනාකීර්ණ නාගරික පෙදෙසක්. කලකට පෙර සිරියාවෙ සෙකුලර් ඒකාධිපතියා පරදන්න ඇමරිකන් සහයෙන් ගහපු කැරැල්ලට සහය දෙන්න ඉස්ලාම් අන්තවාදින් රැගෙන ගිය, ඊට පස්සෙ ඔවුන් අයිසිස් වෙලා තෙල් සම්පත අල්ල ගත්තම ඒ තෙල් හොරපාරෙන් දැක්කුව සහ අන්තිමට කුර්දි හමුදා විසින් සිරියාවේ කොටසක බලය තහවුරු කරගත්තම ඊට එරෙහිව තුර්කි හමුදා එව්ව ප්‍රදේශයත් ඕක. මේ නිසා බෝඩරේ දෙපැත්තෙම විශාල සරණාගාතයින් හෝ දිලිඳු මිනිසුන් ඉන්න ඇති.

හැබැයි මේ ඔක්කොටම වඩා හැමෝගෙම චෝදනා යොමු වන්නෙ ගොඩනැගිලි නිර්මාණය ගැන. 1999 භූ කම්පනයකට (උතුරු තුර්කියෙ) පසු රජය හොඩනැගිලි වල කොලිටිය භූ කම්පන වලට ගැලපෙන්න හදන්න අවශය් යාමන නීති ගේනවා. ඒත් ඒව ඉදිකරන්නන් ගණන් ගෙන නෑ. කොටිම්ම නව රෙගුලාසි යටතෙ හැදුව කියල ඇඩ්වටයිස් කර වික්ක එව්වත් කඩා වැටිලා. සාමාන්‍යයෙන් භූ කම්පණ වලට ගැලපෙන්න හැදුවනම් මේ විශාලත්ව වල කම්පනයකින් බිල්ඩිම පිටින් බිමට වැටෙන්න බෑ. මෑතක ලොකු කම්පනයක් නොවුන නිසා ඔවුන් අටවල දීල හරියට හැදුව කියන්න ඇත්තෙ බොරුවට.

මේ සමගම අපිට අවධානය දෙන්න වෙනවා ලංකාව ගැනත්. ලංකාවෙ කොලිටි සහ නියාමන ගැන අපිට අමුතුවෙන් කියන්න දෙයක් නෑනෙ. අනික අනාරක්ශිත ස්තාන වල අටවාගෙන ඉන්න ගෙවල් කොපමණ ලන්කාවෙ තියේද? තට්ටු නිවාස? ආණ්ඩුවෙන් හදාපුව එහෙම?

ලංකාවෙ භු කම්පන ඇතිවෙන්නෙ නෑ ම කියන්න බෑ. මං කිව්වෙ ඔය අද බුත්තල වැල්ලවායෙ වුණා කීයන ඒකක 3.0 ක කුඩා එකම නෙවි. ඒත් ඒකක 5 6 විතර ලොකු එකක් වෙන්න පුලුවන්. මීට හේතුව ඉන්දියානු භූ තැටිය හිමාලයේ බරත් එකක් හිරවීමෙන් තැටිය මැද තැන්වලින් ඒ පීඩනය පිටවීම. ඔස්ට්‍රේලියාවේ ප්‍රකට නිව් කාසල් 5.9 භූ කම්පණය සහ මෑතදී මෙල්බන් වල ඇති වූ 5.6 ක කම්පනය මෙවැනි තැටි මැද කම්පණ වලට උදාහරණ. මේවා අතිශයින් භයානක නෑ. ඒත් බාල ගොඩනැගිලි නිසා ලංකාවට ලොකු අනතුරක් වෙන්න පුලුවන්, ඉරානයෙ මැටිගෙවල් තියෙන ගම්බද, පලාතක වෙච්ච ඒකක 4.0 5.0 වගෙ ගණන් එව්වයිනුත් ජීවිත කීපයක් අහිමි වෙලා තියෙනව ගෙවල් කඩා වැටීමෙන්.

ලංකාවට දකුණින් හැදිල ඉවර වෙන්න ආසන්නයෙ තියෙන ඉන්දු-ඔස්ට්‍රෙලියන් තැටි වෙන් කරන බෙදුමත් ස්ට්‍රයික් ස්ලිප් පැලුම් රශියක් ඇති කරල තියෙන්නෙ. එහි සුමාත්‍රා පැත්තෙ කෙලවරේ ඒකක 8.0 ට වැඩි කම්පණයක් වුණා 2012. ඒකෙන් ලන්කාවට දැනෙන භූ කම්පණයක් තවම වෙලා නෑ තමා. ඒත් "අපි දන්න කාලෙක එතන භූ කම්පන වෙලා නෑ" කියන්නෙ ආරක්ශිත කතාවක්ම නෙවි නේ.


Thursday, January 26, 2023

ජසින්ඩා ගැන ලියූ සටහන්

බලයෙන් ඉවත්ව යන ජසින්ඩා ආඩ'න් ගැන යන කතාබහ නිසා මට හිතුන වරින් වර විවිධ හේතු නිසා ඇය ගැන ලියු ෆේස්බුක් සටහන් එකතුවක් හදන්න. මේ මොහොතෙ ජසින්ඩාට පක්ශව ලෝක මට්ටමින් නිර්මාණය වූ ලොකු කැරිස්මාවක් තියෙනවා. ජසින්ඩාමේනියා කියල ඒකට කිව්ව, ඒ වගේම නවසීලන්තයේ ඉන්න සුළුතරයක් වූ සුදු වර්ගවාදින් ස්ත්‍රී විරෝධින් ඇතුලු පිරිසක් ඇයට දැඩි සයිබර ප්‍රහාරයක් එල්ල කරනවා. මේ සටහනේ අරමුණ ඒ දෙකෙන් එකකට වත් සහය දීම නොවේ. මේවා ඒ ඒ අවස්තා  වල ඇය ගැන ලියනන් යෙදුණු  ඔපිනියන් පමණයි.  ආපස්සට එඩිට් කර නැත.

එසේම මම නවසීලන්තෙ නොසිටින කෙනෙක් නිසා සමහර භුමියේ තත්වයන් මට නිසි ලෙස ග්‍රහණය වෙලා නැතිවෙන්න පුළුවන්.


මේ සටහන ලියවෙන්නෙ කාලයෙ ඉදිරි දිහාවට. අදාළ දිනත් එක්ක. ලේඛනයේ කොලිටි හොයන්න එපා. ෆේස්බුක් කොපි පේස්ට් කරන එව්ව.  එඩිට් කරන්න අදහසක් නෑ.



2017 ඔක්තෝබර් 19: ජසින්ඩා අගමැතිනිය ලෙස පත්වීම

ජසින්ඩා ආර්ඩර්න් ... වයස 37යි [1980 උපන්].

දේශපාලන සන්නිවේදන උපාධිධාරීනියක් දේශපාලන කැම්පේන් වල පර්යේශිකාවක් ලෙස නවසීලන්තයේ සහ බ්‍රිතාන්‍යයේ අගමැති වරුන් දෙදෙනෙක් සමග කටයුතු කරනවා. ඒ හැම අවස්ථාවකම කම්කරු පක්ෂ වලට තමා කැම්පේන් කරන්නේ. සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ වාමාංශික දේශපාලනයේ නිරත වන්නියක්. ලෝක සමාජවාදී තරුණ සංවිධානයේ හිටපු සභාපතිනියක්.

නවසීලන්ත කම්කරු පක්ෂයෙන් 2008 පාර්ලිමේන්තුවට යනවා.
නවසීලන්තයේ ජාතික පක්ෂයේ ධනවාදී ප්‍රතිසංස්කරණ නිසා ආර්ථිකය සැහෙන්න දියුණු වෙන තත්වයක් තියෙන්නේ. අගෝස්තු මාසේ කම්කරු පක්ෂය ඔපිනියන් පෝල් වල ඕල් ටයිම් ලෝ එකකට ඇවිත් එහි නායකයා ඉල්ලා අස්වෙනවා. ඒ වෙලාවේ ජසින්ඩා නායකත්වයට එන්නේ. මාස දෙකකින් ඒ ඔපිනියන් පෝල් වල ජාතික පක්ෂය පරදන්න සමත් වෙනවා. එහෙම වෙන්නේ වසර දොළහකින්.

ඊට පස්සේ චන්දෙදී ඇගේ පක්ෂයේ මුළු ආසන ගණන ජාතික පක්ෂයට අඩු වුනාට ජාතිකවාදී කුඩා පක්ෂයක් සහ හරිත පක්ෂය සමග සභාගයකින් ජසින්ඩා බලය ගන්නවා [මේ සභාගයට එකතු වෙච්ච අයගේ හැටියෙන්ම ඇය කෙතරම් නෙගොශියේෂන් වලට දක්ෂ ද කියා හිතා ගන්න පුළුවන්].

දැන් දිවුරුම් දුන්නම 1856 ට පසු ලාබාලම අගමැති. කැනඩාව, ප්‍රංශය ඔස්ට්‍රියාව වගේ නෙවි ලාබාල නම්කි කෙනෙක්ම අපේ රීජන් එකෙන්.

හැබැයි ජෝන් කී අන්කල් අමාරුවෙන් හදාපු ආර්ථිකේ ට නම් අබ සරණයි මගේ හිතේ.



2018 මැයි 21: ජසින්ඩා ආඩ'න් හොලෝග්‍රෑමයකින් ජනතාව අමතයි

ජසින්ඩා අක්කිගෙ සෙන්ටර් ලෙෆ්ට් පොලිසි එක්කනම් ඒ හැටි එකඟතාවයක් නෑ. ජෝන් කී අන්කල් යන්තම් අටෝ ගත්ත දූපත් දෙක, යන්තම් අපිට ඇහැක් ඇරලා බලන්න හිතෙන තැනට ගෙනාපු දූපත් දෙක ඕකි කාල තමා යන්නේ කියල මන් හිතන් ඉන්නේ.

හැබැයි නිර්මානාත්මක වැඩකට විශේෂයෙන්ම ප්‍රචාරක වැඩකට නම් අක්කිට වඩා එකෙක් නෑ මේ හතර මායිමක. ජසින්ඩා මේනියා කියලනේ කියන්නේ. මේ තව එකක්.

පිළිගන්න ජසින්ඩා ආර්ඩන් සභාවක් හොලොග්රම් එකක් හරහා අමතන ලොව පළමු රාජ්‍ය නායක



2018 සැප්තැම්බර් 28: ජසින්ඩා  රැවුලත් කැඳත්  දෙකම  බේරා කරන කතාව

මේකි යකෝ (ට්‍රම්ප්ට එ ජා සංවිධානයේ අය නෝන්ඩියට හිනා වූ දවස ගැන)

අඩෝ අපේ [අල්ලපු රටේ] ජසින්ඩ කෙල්ලට ඔව්ව කියන්නේ හෙම නෑ. දැන් ට්‍රුඩෝ ගේ ඩවුන් ටු අර්ත් සිංහාසනේ ගැලවුනාම ජසින්ඩා තමා එතනට එන්න ඉන්නේ.


2019 මාර්තු 18: ජසින්ඩා හිජාබය පළදියි


එතෙක් මෙතෙක් ලෝක දේශපාලනයේ මා දුටු ප්‍රොපගැන්ඩා චැම්පියන් ජසින්ඩා ය. එහි ඇති සුවිශෙශත්වය නම් මේ ඇගේ ජෙනුයින් ස්වරූපය ම වීමයි [හෝ එය එසේය යන්න අපට දැඩිව ඒත්තු ගැන්වීමයි]. 

ප්‍රොපගැන්ඩාව ඇගේ ජෙනුයින් ස්වරූපය ම කියා අප සිතන තැනම ඇය එහි චැම්පියන් වී හමාර ය.


ජසින්ඩා ගේ වෘත්තිය සහ දේශපාලනය යනු ප්‍රොපගැන්ඩා කැම්පේන් ය. පටන් ගන්නේ ටෝනි බ්ලෙයා ගේ කැම්පේන් එකෙනි. ලේබර් පක්ශයට ඇතුලු වන්නෙ හෙලන් ක්ලාක් හිටපු අගමැතිනියගේ කැම්පේන් එකෙනි. පක්ශයේ ජ්‍යෙශ්ටයන් ඉක්මවා ඉහලට එන ජසින්ඩා ආර්තිකය දියුනු කල ආන්ඩුවක බලය පැහැර ගන්නේ තම පක්ශයට බහුතර බලයක් පවා නොමැතිවයි. ඒ සදහා දක්ශිනාන්ශික පොපියුලිස්ට් පක්ශයක් සමග වාමාන්ශික හරිත පක්ශයක් එකතු කරන අතර බොහෝ විට එය ලෝකයේ එවැනි සන්ධානයක් තැනෙන පලමු අවස්තාවක් වනු ඇත. ජසින්ඩා මේනියා යනු නවසීලන්තය වෙලාගත් කතාවකි.

ක්‍රමයෙන් එය දූපත් දෙකින් එලියට විත් ලෝකය වෙලා ගන්නා ආකාරය නිරික්ශනය කල හැකිය. මේ ඔබාමා ගේ ටෝක් වලට ටෘඩො ගේ පෙනුමට සහ මැක්‍රොන් ගේ දැනුමට වශී වී හුන් ලෝකයකි. එහෙත් පෙර කී තිදෙනා මෙන් එක කදවුරක් වෙනුවට ස්පෙක්ට්‍රම් එක සපුරා නියෝජනය කරන්නට ඇය සමත් ය.

කොටිම්ම මේ මොහොතේ ඔබ නොසිතු පරිදි සන්ක්‍රමන අඩු කිරීමට ඇය කටයුතු කරමින් සිටින අතර සන්ක්‍රමන විරොදි පොපියුලිස්ට් පක්ශයක් සමග කැබිනට් තනතුරු බෙදාගන්නා සභාගයක් මෙහෙයවමින් සිටියි. ස්පෙක්ට්‍රම් එක සපුරා නියෝජනය කරනවා කියන්නේ එබැවිනි.

මේ මොහොතේ ද ව්‍යසනය පරයා නැගී සිටින යෝධ කැරිස්මාව ඇයයි. ඒ ප්‍රොපගැන්ඩා බව අනිවාර්‍යය. එහෙත් ප්‍රොපගැන්ඩා ඇගේ ජෙනුයින් ස්වරූපය ම ය. ජසින්ඩා ගේ විශේශත්වය එයයි.

ටර්ම් තුනක් පමන බුක් කර තබන්නට සිතා සිටිමු.


2019 මාර්තු 21: පැළදූ  හිජාබය හෝදන්නත් කළින් ජසින්ඩා සංක්‍රමණ කෝටා  කපා දැමූ නමුත් බැණුම් ඇහුවේ වෙනත් එකෙකි

වසරක සන්ක්‍රමන සීමාව 30000 කින් අඩු කිරීමට සහ සන්ක්‍රමනිකයන්ගෙන් වැඩි පිරිස සිඩ්නි මෙල්බන් වලින් ඉවතට යොමු කිරීමේ සැලසුමක් ඔස්ට්‍රෙලියානු අගමැතිවරයා ප්‍රකාශයට පත් කරයි. 

ඇත්තටම ගිය වසර සැලකුවොත් සන්ක්‍රමනිකයන් ගනන මුලු සීමාවට වඩා අඩුවෙන් ආ නිසා නව සීමාවෙන් අඩුවන්නේ සන්ක්‍රමන 2000 ක් පමනි.

එහෙත් තම සැලසුම ඔස්ට්‍රෙලියානු අගමැතිවරයා ප්‍රකාශයට පත් කරන්නේ ක්‍රයිස්ට්චර්ච් හි දී සන්ක්‍රමන විරොදි ඔස්ට්‍රේලියානුවෙකු ජීවිත පනහක් බිලිගත්තාට සතියකට පසුවයි. මෙම සිදුවීම් දෙකේ සහසම්බන්දය නිසා අගමැතිවරයා විවේචනයට ලක් වෙයි.

ඔස්ට්‍රෙලියාවෙන් 1/4 ක ජනගහනයක් වෙසෙන නවසීලන්තයේ අගමැතිනිය වසරක සන්ක්‍රමන සීමාව 30000 කින් [ජනගහනයේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස මෙය ඔස්ට්‍රෙලියානු කට් ඩවුන් එක මෙන් හතර ගුනයකි] අඩු කරන්නේ සභාගයේ පාර්ශ්වකාර සන්ක්‍රමන විරොදි පක්ශය සමග එකගතා ඇති කරගන්නා මොහොතේ මය. අද වනතුරු එතුමිය ඒ සැලසුම වෙනස් කරන බව කියා නැත. එහෙත් ප්‍රහාරය සිදුවූ මොහොතේ පටන් ඇය මුස්ලිම් පලදනාවෙන් සැරසී සලාම්මලෙකුම් කියමින් සන්කේතිය සන්ක්‍රමන හිතවත් ප්‍රචාරයක නියැලී සිටියි. මේ මොහොතේ ඇය සන්ක්‍රමනිකයන් සහ පොදු ලෝක ප්‍රජාව අතර වීරවරියකි.

සියල්ල කිවයුතු සහ කලයුතු ආකාර තිබේ. ෆ්‍රෑන්ක් ටෝක් කාරයින්ට වඩා කපටි ටෝක් කාරයෝ හැමදාම දිනති. පෙර කී පරිදි මෙතෙක් ලෝක දෙශපාලනයේ මා දුටු ප්‍රොපගැන්ඩා චැම්පියන් ජසින්ඩා ය. එසේම මේ මොහොතේ මා දකින ලෝක දේශපාලක චරිත අතරින් වඩාත්ම ඉන්ටරස්ටින් චරිතය ද ඇය යි.

ජසින්ඩා කියවීමට යත්න දරමින් සිටිමි.

නෝට්: දෙදෙනා ම ප්‍රතිපත්තිමය ලෙස සන්ක්‍රමන විරෝදය පිලි නොගන්නා මුත් හේතුව් ලෙස සපයන්නේ යටිතල පහසුකම් සැපයීමේ අර්බුදයයි. එහෙත් වෘත්තික ස්න්ක්‍රමන හරහා රටක යටිතල පහසුකම් වඩා වේගයෙන් නිර්මානය වන අතර ස්න්ක්‍රමන අඩු කිරීමෙන් දජානි පහල බසියි. සිඩ්නි මෙල්බන් වැනි සන්ක්‍රමන සන්කේන්ද්‍රගත වීම් පමන්ක් නැවතීම ප්‍රමානවත් කියා සිතමි.



2019 මැයි 18: ස්කොට් මොරිසන්ට එරෙහිව බිල් ශෝටන් චන්දය ඉල්ලු ඔස්ට්‍රෙලියානු මහ මැතිවරණයේ  ජනප්රියම චරිතය වූයේ ජසින්ඩා ය

අද චන්දයේ ඔස්ට්‍රෙලියා ජනතාව වැඩියෙම්ම ප්‍රියකරන අගමැති ජසින්ඩා ආර්ඩර්න් කියලයි ජෝක් එක යන්නෙ. මෙහෙ ඉල්ලන උන් එතරම්ම මිනිසුන් අතර ජන-අප්‍රියයි. ලන්කාවෙ වගේම තෙවනි නෝමල් පක්ශයක් නැහැ විවිධ කල්ට් පක්ශ තමා තියෙන්නෙ. ටැස්මන් මුහුද ක්‍රොස් කරපු ජසින්ඩා මේනියාවේ තරම කිව්වොත් උන් ඔස්ට්‍රේලියාව ආක්‍රමනය කලොත් ඔසියොත් ඒ හමුදාවට එකතුවෙන සයිස්.



2019 නොවැම්බර් 03: තම පාලනයේ දෙවර්ෂ පූර්ණය සමරන්න ජසින්ඩා කරන විනාඩි දෙකේ ප්‍රචාරක කතාව


තමන් කරපු වැඩ කියන්න  විනාඩි දෙකක්  මදි කියා  ව්‍යංගයෙන් හඟවන ජසින්ඩාගේ  ප්‍රොපගැන්ඩා ජිමික්

මේ ඉන්නෙ ජසින්ඩා ආඩර්න්. ඇය නවසීලන්තේ ලේබර් පක්ශ නායිකාව සහ ලේබර් සන්ධානයක අගමැති. මේ කියන්නෙ එයාගෙ මුල කාලෙ එයා ගේ ආන්ඩුව කල දේවල් ලිස්ට් එක.

මේ ලිස්ට් එකේ තියෙන දේවල් බහුතරයක් මාර හොද දේවල්. බහුතරයක් නීති සම්පාදන සහ රාජ්‍ය සහන සේව සුබ සාධන කටයුතු ආදිය. 

නවසීලන්තය කියන්නෙ දරිද්‍රතාවය අතින් පහල ඉන්න රටක් නොවුනත් ඇමරිකාව වගේ නමට ෆස්ට් වල්‍ර්ඩ් දිලින්දන් ගහන රටක් නොවුනත් ෆස්ට් වර්ල්ඩ් ප්‍රොබ්ලම් එකක මට්ටමේ දරිද්‍රතාවයක් [ඒ කිව්වෙ අන්ත දුප්පත් නොවුනට සමහර එව්ව ලබා ගන්න අමාරුවක්, සුරක්ශිත බවේ ගැටලුවක්] තියෙනවා - මූලිකවම ස්වදේශික මඔරින්ට සහ සන්ක්‍රමනික්‍යන්ට. ඒ පදනමින් ජසින්ඩාගෙ රජය නවසීලන්තේ කරගෙන යන්නෙ සෝශල් ජස්ටිස් වොරියර් පන්නයෙ දේශපාලන ගමනක්.

වත්මන් විපක්ශය ජාතික පක්ශය තරමක් කන්සවේටිව් සහ ආර්තික අතින් ලිබරල් [ලිබරල් වර්ග දෙකක් තියෙනවා මේ කලාපෙ ලිබරල් කියන්නෙ ආර්තිකේ ලිබරල් හෙවත් දක්ශිනාන්ශික ලිබරල් අයට, වාම ලිබරල් ලෝක සන්කල්ප මෙහෙ වැඩියෙන් යන්නෙ කම්කරු පක්ශ එක්ක]. ජාතික පක්ශය කිව්වට ඇත්තටම ඔවුන් ජාති[ක]වදි පක්ශයක් නොවේ එහෙම පොපියුලිස්ට් ජාතිකවාදි පක්ශය වනුයේ නිව්සිලන්ඩ් ෆස්ට් පක්ශය එයාල දැනට ජසින්ඩගේ වමේ සිට දකුනට පුලුල් දේශපාලන ස්පෙක්‍ට්‍රම් එකක තියෙන ආන්ඩුවේ එක කොටස් කාරයෙක්.

ජසින්ඩා ට පෙර [දිගු කලක්] බලයේ උන්නු ජාතික පක්ශයේ ජෝන් කී කියන්නෙ ෆොරෙක්ස් ක්ශේත්‍රයේ ඉහල විද්වතෙක් මෙරිල් ලින්ච් ආයතනයේ ඩිවිශන් හෙඩ් කෙනෙක් සහ විවිධ ජාතයන්තර මූල්‍ය උපදේශන කටයුතු මෙහෙයවන කෙනෙක්. ඔහුගේ කාලය සුවිශේශි වන්නෙ බැටලුවන් ස්වභාව සෞන්දර්‍ය සහ හොලිවුඩ් සීනික් බියුටිය [හොබිට් හර්කියුලිස් ලෝඩ් ඔෆ් ද රින් සීනා සහ ලොස්ට් ව්‍ර්ල්ඩ්] ගැන පමනක් අහල තිබ්බ බොහෝ දෙනාගෙ අරමුන ඉගෙනගෙන ඔස්ට්‍රෙලියාවෙ ජොබ් හොයාගෙන යාම වෙච්ච ඊට කලින් ආන්ඩුවෙන් ඩෝල් දීලා ඩෝල් මත යැපෙන්නන්ගේ දේශය කියල විරුද නාමයක් තිබ්බ නවසීලන්තෙ ආර්තිකය එක පාරට හයිටෙක් කෙශෙත්‍ර වලට විවර කරල කෙටිකාලින ප්‍රගතියක් ගන්න එක නිසා. ඔස්ට්‍රෙලියාවට ජොබ් හොයන් එන මිනිස්සු වෙනුවට එක අවධියක් තිබ්බ අපිට එහෙන් වේකන්සි වලට කෝල් ආපු. මේ කාලෙ පටන්ගත්ත සමහර බිස්නස් තවමත් නවසීලන්ත සන්නාමය එක්ක යනවා. මම ජෝන් කී දකින්නෙ සන්වර්ධන නියමුවෙක් හෝ ආර්තික සලසුකරුවෙක් ලෙස. ඉකොනොමික් ඩෙවලොප්මන්ට් වොරියර් කෙනෙක්. ජෝන් කී දේශපාලනෙන් විෂ්‍රාම ගියා [මුණූපුරාව පාසල් එක්ක යන්න විදිහක් නැහැ කියල - ඇත්තටම ඕක තමා දුන්නු හේතුව]

ජසින්ඩා මේ කියන කතාවෙ නැති එකම දේ දැක්කද? ජසින්ඩා ලා මේ ආකාර වලින් වැය කරන්නෙ ජෝන් කී ල උපයා දෙන ආර්තික ස්තාවරත්වය ඒත් ජසින්ඩගේ කාලෙ වෙච්ච දේවල් අතර ආර්තික සන්වර්ධනය නැහැ. ඕකෙ නොකිව්ව එයාගෙ ආර්තික සන්වර්ධනය [නොවීම] ගැන ලොකු විවේචන තියෙනවා. ඊට හේතුව එයා ඒ ගැන නොසැලකිලිමත් වීමද නෙවිනම් එයාගෙ අලුත් වෙනස්කම් එක්ක අර්තිකේ වැටෙන එකද දන්නෙ නැහැ.

සන්වර්ධනය පරම උත්තරීතර එකම මග නෙවි විශේශයෙන්ම සන්වර්ධිත සහ ඉහලම ජීවන තත්ව වල ඉන්න මේ වගේ රටකට. සන්වර්ධනය එක්ක තරාදියෙ අනිත් පැත්තෙ ඉන්නව පරිසරය යහපත් ජීවන තත්ව ප්‍රෙශර් ටෙන්ශන් ආදි දේවල් රාශියක්. හැබැයි ජසින්ඩ වැය කරන්නෙ ජෝන්කී ඉපයු ආර්තික ස්තාවරත්වය නම් එය සීමා සහිතයි, ජසින්ඩාට මේ සෙල්ලම් දාන්න තියෙන ඉඩ සීමා සහිතයි. කොයි දේත් කෙළවර වෙන්නෙ මේ සන්චිත ධනවත්බව [මූල්‍ය ඉලක්කම නොවේ] ඉවර වෙන තැන. ඊට පස්සෙ නවසීලන්තෙ උනත් විරැකියාව ඩොල් මත යැපීම විදෙස් නය ගැනීම [ඔස්ට්‍රෙලියාවෙ ගිලාඩ් රජය එතනටම ආව] ඇතුලු අලුත්ම ප්‍රශ්න ගොඩක් හැදෙනවා.

මේ මොහොතේ නවසීලන්තෙ පමනක් නෙවි පලමු ලෝකෙම ඇදෙන විවාදයක් මේක. ඇමරිකා ජනාධිපතිවරණය, බ්‍රෙක්සිට්, යුරොප්පා සන්ගම් සහ ජාතික රාජ්‍ය, කැනඩාවෙ චන්දෙ මේ හැම එකකම සෝශල් ජස්ටිස් වොරියර්ට එරෙහි ඉකොනොමික් ඩෙවලොප්මන්ට් වොරියර් සටන [බ්‍රිතානය් චන්දෙ ලිව්වෙ නැහැ ඒකෙ එහෙම එකක් නොපෙනෙන නිසා].
ඔය සටන එක තැනක හිර වුනාම එලියට පනින අතුරු පලය වනුයේ පොපියුලිස්ට් ජාතිකවාදි අතාර්කික හැගීම්බර දේශපාලනය. මේක මේ කලාපෙ නම් එතරම් ලොකු නැහැ ඒත් යුරොපෙ නම් ලොකු එකක්. හැබැයි ජසින්ඩා ෆේල් වුනොත් ඉදිරියේ දි නිව් සීලන්ඩ් ෆස්ට් පක්ශය ගේන් එකක් ගනියි කියා මම හිතනවා.



2020 අප්‍රේල් 15: ජසින්ඩා  ලොක් ඩවුන් පටන් ගත්තේ තියෙන තදම ලෙවල් එකෙනි

කෝවිඩ් 19 කතන්දර ...

අපි ටිකකට නවසීලන්තෙට යමු, එහෙ ලොකුවට අවුට්බ්‍රේක් ගියේ නෑ ඒත් එයාල දෙන්න තියෙන තදබල ම ලොක් ඩවුන් එකක ඉන්නෙ.

මගේ මතය නම් නවසීලන්තය ගත්තෙ දේශපාලන තීන්දුවක්. වෙන රටවල් වගෙ සයන්ටිෆික් එකක් නෙවි. එතනදි ඒ තීන්දුව ඩ්‍රයිව් කලෙ නවසීලන්තෙ අගමැතීනිය විසින්. ජසින්ඩා කරන හැම එකකම තියෙනව ලොකු ප්‍රොපගැන්ඩා එකක්. ඒ එයාගෙ හැටි.

එයාලගෙ ලොකුවට පැතිරීමක් තිබ්බෙ නැති නිසා ලෙවල් 2 හෝ 3 ලොක් ඩවුන් එකක් කරල බලන්න තිබ්බ. ඒව සහ ලෙවල් 4 අතර වෙනස නම් බොහො අත්‍යාවශ්‍ය නොවෙන ව්‍යාපාර වහලම දාන එක. එතනදි "අත්‍යාවශ්‍ය" කියන එක මධ්‍යගත ව තේරිමත් අවුල්. ලෙවල් 3 කියන්නෙ ඒව ආරක්ශිත ආකාරෙට දුවන එක.

දේශපාලන තීන්දු ගත්තම වෙන්නෙ ඒව දිගුකාලිනව ඇප්ලයි කරගන්න බෑ. උදාහරනෙකට ජසින්ඩාට රෝගින් 0 කරා ගේන්න පුලුවන් ඒත් ඒක දිගටම තියාගන්න බෑ. වැක්සින් එකක් එන්න යන අවුරුදු ගානක් එහෙම ඉන්න බෑ. එයාට දවසක රට අරින්න වෙනව . ආයෙ එතනදි රෝගින් ගාන 0 ට එහා යනව.

සයන්ට්ෆිකලි ස්පීකින් රෝගින් ගාන 0 කරනව කියන්නෙ ලෝකෙ එක්ක සම්බන්ද කඩනව කියන එක. ඒ පලවෙනි එක ශෝක් වුනාට දෙවෙනි කාරනේ කල නොහැක්කක් නිසා ඒ වෙනුවෙන් වෙහෙසීම අපරාදෙ. ඒ නිසා තමයි සයන්ටිෆික් ඩිසිශන් එකක ඒ වගෙ සද සිහින නැත්තෙ. නවසීලන්ත තීරනය ඉමෝශනල් වීමක්.

කමෙන්ට්ස් වල උපුල් යෝජන කළ පරිදි එයාල ඉක්මනින්ම ලොක්ඩවුන් එකකට ගිය එක හොද දෙයක්. ඒත් එයාල කරල තියෙන ලොක්ඩවුන් එක හොදටම සැර වැඩියි. කාටවත් එලියට බහින්නවත් බැරි ගානෙ ලොක්ඩවුන් එකක් එයාල කලේ (ලෙවල් 4). ගැටලුව නම් ඒක පවත්වා ගන්න බෑ
වෙන්න නියමිත දේනම් ඉක්මනින් ම එයාල ලොක් ඩවුන් එක ලිහිල් කරන එක. තරමක කාලයක් රෝගින් 0 තියලලොව පුරා ප්‍රශන්සා ගන්න පුලුවන්. පසුව ආයෙ රෝගින් විස්සක් තිහක් වගෙ දවසට හොයා ගත්තත් ඒක ලොකු සිද්දියක් නෙවි ඒ නිස ලබාගත් නම්බු නාමෙ පහව යන්නෙ නෑ.
ජසින්ඩට ඕනෙ ප්‍රොපගැන්ඩා කියල මම කියන්නෙ ඒකයි.

සැබෑ ගේම් කරුවන් බලන්න නම් කොරියාව තායිවානය වගෙ රටවල් බලන්න. උන් ලොක්ඩවුන් අවමයෙන් ගේම බේරුව. රෝගින් 0 කලේ නෑ ඒත් 50 ට පහල දෛනික රෝගි ගානක් ඉන්නෙ.



2020 අප්‍රේල් 30: නවසීලන්තය කෝවිඩ් රෝගය තුරන් කිරීම සමරති

කෝවිඩ් 19 කතන්දර ...

ජසින්ඩාට ආදරෙනි

ඔස්‍ට්‍රේලියාව ඉතාම පරිස්සමින් ලොක් ඩවුන් රිලිස් කරන්නෙ ටෙක්නිකලි මේ මැච් එක ගහන්නෙ කෝවිඩ් 19 ගෙ ටෙරේන් එකේ නිසා. ක්‍රමයෙන් අපේ ලොක් ඩවුන් ඒක රිලිස් කරන්නයි යන්නෙ. ඒකට මාස ගානක් ගනියි.

ඕක නිසා තමා ජසින්ඩා ආඩ'න් මැතිණිය කට වහගෙන සයන්ටිස්ට් ලට පාඩුවෙ කරගෙන යන්න දෙන්න ඕනෙ කියන්නෙ. ඒත් ජසින්ඩා එහෙම කරන්නෙ නෑනෙ, ජසින්ඩා සහ ප්‍රොපගැන්ඩා වෙන් කල නොහැකියි.
ජසින්ඩා නිසා හරි කරදරයි. මොකද එයා ඔය එක එක එව්ව කිව්ව ගමන් මිනිස්සු අපිවත් ටැග් කරනව.

උදාහරනෙකට ඔන්න ජසින්ඩා එක පාරට ලෝකෙ තියෙන සැරම ලොක් ඩවුන් එකක් දැම්ම - ලෙවල් 4 කියන්නෙ. දාල හෙන ටෝකක් එහෙමත් දැම්ම ඒ ගැන. මිනිස්සු අපෙන් අහනව "අන්න නිව්සීලන්ඩ් ලොක් ඩවුන් කරල ඔයාල කරන්නෙ නැද්ද?" ඒත් අපි ඒ වෙද්දිත් ලෙවල් 3 ලොක් ඩවුන් එකක උන්නෙ. ඒක සයන්ටිස්ට් පැනල් කීපයක් සැහෙන අධ්‍යනයක් කරල ගත්ත තීරණයක්. ඒකෙ අස්සෙ නිව්සීලන්ඩ් වගෙ එදිනෙදා ව්‍යාපාර වැහුවෙ නෑ. ඒ වගේම ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය වලට වෙනම වොයිස් කට් දීගෙන කලේ නෑ පනිවුඩය ගියෙ ප්‍රාන්ත මට්ටමින්.

දාපු ලොක් ඩවුන් එක මාර අසිරු නිසා දේශිය ව්‍යාපාර වැටෙන නිසා මාසෙකින් නවසීලන්තෙ ඒක පොඩ්ඩ්ක් ලිහිල් කරනව. ජසින්ඩා ආයෙ ඇවිත් කියනව ඔන්න අපි දැන් ලොක් ඩවුන් ලිහිල් කලා කියල. එතකොට මිනිස්සු ආයෙ අහනව, "මේ ඔයාලගෙ ලොක්ඩවුන් එක තාම ඇදෙනවද අන්න නිව්සීලන්ඩ් රට ඕපන් කරල" . ඒත් නිව් සීලන්ඩ් කලෙ එමොකද්ද? ලෙවල් 4 එක ලෙවල් 3 වලට අඩු කල එක. ඉතින් යකෝ අපි දිගටම උන්නෙ ලෙවල් 3 ම නෙ.

කෙසේ වෙතත් ලොක් ඩවුන් දෙකේම රිසල්ට් එකම වගේ ඕනෙනම් ඇනලයිස් කර බලන්න මිලියනයකට ඇවරේජ් කල දත්ත. රටක් ලෙස ඔස්ට්‍රෙලියාව වඩාත් සන්කීර්ණ සහ බලය බෙදු ඒකක ලෙස වඩාත් අමාරු වුනත් දෙරටම එකම මට්ටමක ඇචිව්මන්ට් එකක් ගන්නව. ඔස්ට්‍රෙලියාව කියනව අපි දැන් ලෝකලි බෝවෙන එක ඔල්මොස්ට් බින්දුවට ගෙනත් ඉන්නෙ. අපි මෙහෙම තව තරමක් කාලයක් බලමු. සමහර විට වේව් එකක් එයි ඒත් අපි ඒකට රෙඩි කියල. කියන්නෙ අර සයන්ටිස්ට් ල. ජසින්ඩ ආයෙ පනාව දාල කියනව් "නිව්සීලන්ඩ් කරන්ට්ලි කොරෝනා පරාද කරල තියෙන්නෙ" කියල. ඕක දැක්කම් මිනිස්සු කියනව "මේ අන්න නිව්සීලන්ඩ් කොරෝනා ඉවරම කරල ඔයාලගෙ තාම කේස් නේ" කියල. ඒත් ජසින්ඩට තියා සක්කරයටවත් කිව හැකිද "පරද කලා" කියල. ප්‍රොපගැන්ඩා කියන්නෙ ඕකයි. මොකද එයා ඔක පටන් ගනිද්දි ටාගට් සෙට් කලේ කෝවිඩ් 19 බින්දුව කරන්න. ඔස්ට්‍රෙලියා හිතුවෙ පාලනය කරන් ජීවත් වෙන්න. බින්දුව අපිට බෝනස් එකක්. ඒත් ජසින්ඩට ඒක කෝම හරි පෙන්වන්න වෙනව,

ඒත් එයාට වරදින්නෙ නෑ. කෙනෙකුට තම උපරිම හැකියාව තියෙන ෆීල්ඩ් එකේ කවදාව්ත් වරදින්නෙ නෑ. ඔබ නොදැක්කට එයා කියන්නෙ "කරන්ට්ලි" කියල. මේ මොහොතෙ. මේ මොහොතෙ විතරයි. ඕක ඉතින් කියන්නත් එකක්ද කියල අහන්න හිතෙනව. ඒත් ඒ එයාගෙ හැටි ජසින්ඩා කියන්නෙ ප්‍රොපගැන්ඩා. එයා වැඩේ කරන ගමන්ම එයාම ඒක කියනව. ඒ කොටස ඉබේ වෙන්නෙ. දන්නෙ නැති කෙනෙක් ඉන්නව නම් ජසින්ඩා කියන්නෙ ඉස්සර අගමති වරුන් කීප දෙනෙකුගෙ සාර්තක චන්ද කැම්පේන් ඕගනයිස් කල ප්‍රොපගැන්ඩා ප්‍රොෆෙශනල් කෙනෙක්. ඒ තමා එයා කැම්පස් එකෙන් අවුට් වෙල අවු 10 ක් විතර කල රස්සාව. නිව්සීලන්ඩ් ලේබර් එක හතේ හත වැදිල ඉන්න කොට ඒ පොඩි නන්ගිව ප්‍රොමොට් කරනව උඩටම. කතා දෙකක් නෑ එයා වැඩේ තිතටම දෙනව. ඒකයි මන් කිව්වෙ එයා ඉම්ප්ලිසිට්ලි ප්‍රොපගැන්ඩා යන්ත්‍රයක්. එයාට ඒ ආට් එක ලේසියෙන් වරදින්නෙත් නෑ ඒකෙන් ගැලවෙන්නත් බෑ.

වරදවා තේරුම් ගන්න එපා. මම ජසින්ඩාට හෙනම කැමතියි. අනික එයා සැහෙන දක්ශ කෙනෙක්. වැඩත් කරල තියෙනව ඒව අපි පොලිටිකලි එකග වෙන දේවල් නම් ඒවයෙ ඉහල මට්ටමක ප්‍රතිපල තියෙනව. කැරිස්මැටික්. රටම වශී කරන් ඉන්නෙ. අල්ලපු රටේ එයා ඉන්න එක ගැන පැලෙන්න ඉරිසියයි. මන් නෙවි මුලු ඔස්ට්‍රෙලියාවම. ජනමත විචාරනයක් තිබ්බොත් ඔස්ට්‍රෙලියාව්වෙ ජනප්‍රියම අගමති තෝරන්න ඕකි තමා දිනන්නෙ. ඒකට අපිට ඉන්නෙ මූකලන් කොට්ටෝරුවො සෙට් එකක්. මොරිසන්න්නම් කට ඇරියොත් පලාතක් ඉවරයි. මේ මුලු වැඩසටහනේම එයා ගැන ලෝකෙ දන්නෙ ස්ටුඩන්ට් ලට රටෙන් යන්න කිව්ව කියල පමණයි.

ඒත් හැමොම තේරුම් ගන්න ඕනෙ දෙයක් තමා කොච්චර දක්ශ වුනත් කොච්චර වැඩ කලත් ජසින්ඩා කියන්නෙ ප්‍රොපගැන්ඩා වලට කියන තව නමක්. එයා මොකක් හෝ ඩ්‍රාමා එකක් කරල මොකක් හෝ ජිමික් එකක් කරල ලෝකෙම අවධානය දිනාගෙන ආදරයත් දිනාගෙන එයා ගැන කතා කරන්න අවස්තාවක් හදනව. ඒකට ලේසියට හැමෝම ජසින්ඩා මේනියා කියනව. වඩාත් ඇනලිටිකල් වචනයක් ඕනෙනම් ලෙෆ්ට්/ලිබරල් පොපියුලිස්ම් කියන්නත් පුලුවන්.

අමනාපෙන් නොවේ. ජසින්ඩාට ආදරෙනි





2020 ඔක්තෝබර් 15: ජසින්ඩා දෙවෙනි චන්දෙට පෙර දරිද්‍රතාවයට ආදරය බෙදයි

ජසින්ඩා කියන්නෙ ස්වාභාවිකම ප්‍රොපගැන්ඩා ක්‍රියාවලියක්. ඒත් කතාවෙන් ඔබ්බට එයාගෙ ක්‍රියාකලාපයන් බලපාන්නෙ කොහොමද?

ජසින්ඩා කරන සමහර කතා සහ ක්‍රියා අතර පුදුම පරස්පර තියෙනවා. උදාහරණයකට සන්ක්‍රමනිකයන් බහුල මුස්ලිම් පල්ලියකට සුදු අන්තවාදියෙක් වෙඩි තබා පනස් ගානක් මරාපු වෙලාවේ හිජාබයක් දාගෙන ඔවුන් වැළද ගන්න කාලෙම ඇය සන්ක්‍රමන කෝටාවෙන් 1/3 කට වඩා කැපුවා, ඒත් ප්‍රසිද්ද වුනේ සරනාගාත කෝටාවෙන් ඒ කපාපු එකෙන් පහෙන් පන්ගුවක විතර චූටි තරමක් වැඩි කර එක පමණයි. සමස්තකයක් ලෙස වාර්ශිකව සන්ක්රමණිකයන් විසිපන්දාහක් පමන අඩු කෙරූනා නෙට් රිසල්ට් එක ලෙස. ඒ කාලෙම ඔස්ට්‍රෙලියාවෙ භාවිත නොකල මයිග්‍රේශන් කෝටා කොටස ඉවත් කරල ඒක මෝඩය වගේ ප්‍රසිද්දියෙම කිව්ව මොරිසන් ආන්ඩුව සන්ක්‍රමනික විරෝදි ලෙස ලොක වාසිය රෙජිස්ටර් කලා.

දරිද්‍රතාවයට ආදරය බෙදන්නට කතා කිරීම එකක් දරිද්‍රතාවය ඉවත්කරනන් ප්‍රායෝගික ආර්තික වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කිරිල්ල වෙනකක්. ඕකෙ දෙවෙනි එක කරන්නෙ දුප්පතා ගැන ප්‍රේමයෙන් නොවෙන්නත් පුලුවන් ඒත් දුප්පතාට වැඩක් තියෙන්නෙ ඒකයි. ජසින්ඩාට කලින් දිගුකාලයක් උන්නු ජෝන් කී එහෙම කෙනෙක්. මිනිහට දුප්පතා ගැන ලොකු කැක්කුමක් තිබ්බෙ නෑ ඒත් මිනිහගේ අට වසර තුල ආර්තිකය නග්ගපු තාලෙට ඉබේම සමාජයෙ පහල අඩියට යහපතක් වුනා. එත් මිනිහ කවදාවත් දුප්පතාට ආදරේ නොබෙදු නිසා ලෝක වාසිය ඒක නෝටිස් කරන්නෙ නෑ.

පළමු ලෝකයෙ තමන් ඉන්න ස්තානය එක්ක නොසිතු විරු මට්ටමින් මිනිස්සු සාගින්නෙ ඉන්න දරුවන් ද්විතියික මට්ටමෙ මන්ද පෝශණයෙන් පෙළෙනෙ රටක් නවසීලන්තය. හේතුව ජනගහනයෙන් 1/5 පමණ වන ම-ඔරි සහ පැසිෆික් ප්‍රජාවගේ ජීවන තත්වය පහළ අඩියක පැවතීම. සුද්දන් සහ සෙසු සන්ක්‍රමනිකයන් ඊට වඩා ඉහල ජීවන තත්වයක උන්නත් නවසීලන්තයට නරක සන්වර්දන දර්ශක එක්ක ගනුදෙනු කරන්න වෙන්නෙ ඒකයි. ඒක සන්කිර්ණ ප්‍රශ්නයක්. ඒක ජසින්ඩාගෙ ම චන්ද පොරොන්දුවක් වෙන්නෙත් ඒකයි,ඒත් ඒකට ආදරය බෙදල මදි.

පවතින වාතාවරණය තවත් තීව්‍ර වන්නෙ ජසින්ඩාගෙ කෝවිඩ් පොලිසි එක නිසා. මම මුල සිටම වලකා ලීම හෙවත් ප්‍රිවෙන්ශනිසම් එක්ක එකග වෙන කෙනෙක්.ඒත් මන් හිතන්නෙ ඒක කරන්න ඕනෙ භුමියෙ තත්වය මත ක්‍රමයෙන් වැඩිවෙන රිස්ට්‍රික්ශන් දමීමෙන්. ඉස්සෙල්ල පොඩ්ඩක් තද නීතුයක් දාල ඒකෙන් අඩු නොවේ නම් තව ටිකක් තද කරල. මෙහෙම තමා සාර්තකව කෝවිඩ් මර්දනය කල ඔක්කොම රටවල් ඒක කලේ.

ඒත් ජසින්ඩාගෙ පොලිසිය වෙනස් එයාල දවසට පනහක් වගේ හොයාගන්න මොහොතෙ ටෝටල් ලෙඩ්ඩු ගාන දාහ පනින කොටම කෙලින්ම අත්‍යවශ්‍ය බිස්නස් ඇරෙන්න සේරම සම්පුනයෙන් වහල ඔක්කොම මිනිස්සු එක පිටිම්ම ගෙවල් වල නතර කලා. ඒකෙන් ආර්තිකයට මරුපහරක් වැදුනත් ජසින්ඩාගෙ මතය වුනේ අපි ඔබ කෝවිඩ් වලින් ඒකාන්තයෙන්ම රකිනවා කියන එක. ඒකෙ සාර්තක ප්‍රතිපලය ලෙස කෝවිඩ් බින්දුව කිරීම සෙල්බ්‍රේට් කරමින් ප්‍රොපගැන්ඩා මැශිමට එකතු කලා.

ඒකෙ යහපතකුත් තිබ්බ. දකුනු අර්ද ගෝලය බලාපොරොත්තු නොවන වින්ටර් හිට් එකට යද්දි ජසින්ඩාගෙ බින්දුව එයාලව බේරගත්ත. බින්දුවට මදක් උඩින්න් උන්නු ඔස්ට්‍රෙලියාව ඒ ටිකෙන් දෙවෙනි රැල්ල හදා ගත්ත. ඒත් ජසින්ඩාගෙ කිසිම පදනමක් නැති ආන්තික ලෙවල් 4 ලොක්ඩවුන් එකෙන් එයාලගෙ ආර්තිකය හාන්සිම වෙලා ගියා. කලින් කිව්ව වගෙ පලමුලෝකෙ රටකට මදක් නොගැලපෙන මට්ටමේ දරිද්‍රතා සන්ගුනක වලින් සමාජයෙ විශාල පිරිසක් පීඩා විදින වෙලාවක ජසින්ඩාගේ අන්තවාදි කෝවිඩ් පොලිසි එකෙනුත් බඩට වදින්නෙ ඒ මිනිසුන්ටමයි. ඒ මිනිසුන්ට ජසින්ඩාගේ ආදරය කන්න බෑනෙ.

මේ නිව්ස් එකට අනුව දරුවාට යහපත් කෑම වේලක් දෙන්න හිතාන තමන් බඩගින්නෙ ඉන්න මව්පියන් සැලකියයුතු තරමක් නවසීලන්තෙ ඉස්සරත් උන්න අතර ඒක කෝවිඩ් මර්දනයෙන් නොසිතු ලෙස ඉහල ගිහින්. ප්‍රිවෙන්ශනිස්ට් රටක්ලෙස ජනයාට සහනාධාර දෙන්න ඔස්ට්‍රෙලියාවෙ මොරිසන් රජය ගත් පියවරයන් ජසින්ඩා අරගෙන නෑ.

ඒත් ලෝකය මල විකාරයක්. මොරිසන් ගේ කොන්සවේටිව් ලිබරල් රජය දුප්පතාට නොසලකන ධනවාදි ආන්ඩුවක් ලෙස සලකන ලෝකයා දුප්පතාට ආදරය බෙදන ජසින්ඩාගෙ ආන්ඩුවට හැමදාම ගරු කරාවි. මොකද මොරිසන් ලා දවස ගානෙ දුප්පතා ඉඹිමින් කදුලු නොහෙලන නිසා.
මම මොරිසන් රජයට අමුතු කැමැත්තක් නෑ. මිනිහගෙ කෝවිඩ් මර්දන සැලසුම් ඇර මගෙ වර්නනාවට ලක්වෙන දෙයක් වෙලාම නෑ. ඒත් දුප්පතාට කටින් ආදරය බෙදමින් කරන ජසින්ඩලාගෙ ප්‍රොපගැන්ඩා පාලනය සහ ඒකෙම එල්බ ගෙන ඒව වර්නනා කරන බූරු ලෝකවාසියාගෙ හැසිරීම මට තරමක් අප්‍රසන්නයි.

ජසින්ඩ මේ චන්දෙ සරළ බහුතරයක්ම දිනයි.




2023 ජනවාරි 20: ජසින්ඩා ආඩ'න් ඉල්ලා අස්වෙයි

ජසින්ඩා ආඩ'න් සමුගෙන.

තවම ගිහින් නෑ ඒත් පෙබරවාරියේ ඉවත් වෙනව කියලයි කියන්නෙ. සියවසකට වගේ පස්සෙ එන ලාබාලම අගමැතිනියක් වන ජසින්ඩා වයස 36 දී බලයට ඇවිත් 42 දී බලයෙන් ඉවත් වෙනවා. ඉතාම දක්ශ ප්‍රචාරක හැකියාවක් සහිත නිසා ඒ වෙනකොට පැරදිලා වැටිල හිටිය කම්කරු පක්ශෙ නායකත්වයට පැරචූට් කරන ලද ඇය, සුලු පක්ශ රාශියක් එකග කරවාගෙන රජයක් පිහිටුවා පසුව කම්කරුපක්ශය තනිකර විශාල බලයක් දක්වා ගෙන ගියා. මේ ආකර්ශණීය චරිතයට හා කැරිස්මාවට වශී වීම ජසින්ඩාමේනියා කියල කියනව. ජසින්ඩාමේනියාව නවසීලන්තෙට බෝවෙලා එතනින් ලෝකෙටමත් බෝවුන. ඔස්ට්‍රෙලියාවට කවදාවත් ලබන්න බැරි අගමැති (the prime minister aussies will never have) කියල ජසින්ඩාව මිනිස්සු හැදින්වූවා.

ජසින්ඩා යන්න ගියෙ තමන්ට තවත් රාජ්‍ය පාලනය සම්බන්ද ඉවරයක් නැති ප්‍රශ්න වලට මූණ දෙන්න ශක්තිය නෑ කියල. ඇය මින් පසු ඇගේ දිගුකාලින සහකරු හා විවාපත් වෙන්නත් ඉන්නව කියල කියනව. ජසින්ඩා කියන්නෙ රට විශාල අර්බුද රාශියක් එක්ක තියෙන්නෙ ඒ නිසා අලුත් කෙනෙක් ඒව ගැන හිතන්න ඕනෙ කියල.

ජසින්ඩා මුහුණ දෙන සත්‍ය තත්වය නම් ඇගේ ජනප්‍රියත්වය සීයට 30 කට පමණ පහළ වැටිල කියන එක. මේ වසරෙ චන්දෙන් බලයට එන්න බැරිතරම් පහල මට්ටමක තියෙන්නෙ කියන එක (ඇය මේක ප්‍රතික්ශේප කරනවා). වෲත්තියෙන් දේශපාලන කැම්පේන් කාරියක් වූ ප්‍රතිපත්ති වලින් වාමංශික ලිබරල් අදහස් දැරූ ජසින්ඩා ගේ පාලනය පුරාම තියෙන්නෙ විවිධ නෛතික වෙනස්කම් සහ සුබසාධන කටයුතු. සමාජයේ පහල අඩියේ ඉන්න විවිධ ජන කොටස් වලට හා දුප්පතුන්ට සහන සැලසීමට ඇය විසින් සැකසු මොඩලයක් තමා ජසින්ඩා දිගටම ක්‍රියාත්මක කලේ. එහෙත් ඒ සමහර උත්සාහයන් තේරුමක් නැති බවත් ඇගේ සමයෙ දුප්පත්බව වැඩිවීම ඉහල ගිය බවත් (කෝවිඩ් එන්න කලිනුත්) සමාජයේ ආන්තික කොන් වූ කොටස් අතර ප්‍රචණ්ඩත්වය වර්ධනය විමක් තියෙන බවත් කියවෙනවා. මීට අමතරව ජසින්ඩා ගෝලීය කාළගුණ වෙනස්වීම් වෙනුවෙන් ගෙනා නීති තරමක් තදබල වැඩි බවත් එයින් ආර්තිකයට විශාල හානියක් වන බවත් කියවෙනව. කෝමත් සීමා ඉක්මවා සැලසුම් වරද්දන් කර සුබ සාධ්නත් ආර්තිකයට කරන්නෙ හානියක්.

ජසින්ඩා ලෝක ප්‍රසිද්ද වෙච්ච එක දෙයක් ඇගේ කෝවිඩ් 0 කිරීමේ සැලසුම. කෝවිඩ් 0 කියන්නෙ රටවල් රාශියක්ම මුලදිම අතෑරල දාපු වැඩක්. ලෝකෙ රටවල් කෝවිඩ් පාලනය කොයි කොයි දුරට කළා වුනත් කෝවිඩ් 0 දිග කාලයක් අරන් ගියෙ නවසීලන්තය හා චීනය පමණයි. අන්තවාදි වුණත් ජසින්ඩා ගේ කෝවිඩ් වැඩසටහන් බොහො දෙනෙක් කියන ආකාරෙට මිනිසුන්ගෙන් ප්‍රතික්ශේප වුණේ නෑ. ඇත්තෙන්ම ඇයගේ ජනප්‍රියත්වය ඉහල ගිය අතරම ඇය චන්දෙකුත් දින්නෙ ඒ ජනප්‍රියත්වය එක්ක. හැබැයි ආන්තික බව නිසාම ඒකෙනුත් ආර්තිකයට වැදුනා.

ඉතින් මන් දැන් දිගට ලියාගෙන ආපු කතාව පුරා දකින්න තිබ්බ පොදු ඍණාත්මක සාධකය දැක්කනෙ "ආර්තිකයට වැදුනා". ජසින්ඩා කළ හැම එකකින්ම ආර්තිකයට වාසිදයක කිසිවක් වුණේ නෑ. ජසින්ඩා මුලින්ම බලයට එනකොටම ඔය ලක්ශණය පේන්න තිබ්බ. ඇය ගේනව කිව්ව පොලිසි වෙනස්කම් සුබසාධන ආදිය තුල ආර්තිකය හදාගන්න ක්‍රම තිබ්බෙ නෑ. හැබැයි ඇයට කලින් හිටි පුද්ගලයා ලොකු ආර්තික සන්වර්ධනයක් කළ නිසා ඇයට සැහෙන ආර්තික ස්තාවරත්වයක් තිබ්බ. ජසින්ඩා කරන්නෙ ඔය ස්තාවරත්වය කඩා වැටෙනකම් තමන්ගෙ දේශපාලන අරමුණු ක්‍රියාත්මක කිරීම කියල ඒ කාලෙම ලිව්ව නිසා මට ලේසියි ශෙයා කරන්න විතරයි තියෙන්නෙ. ඔය කමෙන්ට් අස්සෙ ලින්ක් කර තියෙන්නෙ ජසින්ඩා ආපු කාලෙම ඇය ගැන ලියූ ඒ සටහන. මේ ටික ඒකෙන් ගන්නව.

"ජසින්ඩා මේ කියන කතාවෙ නැති එකම දේ දැක්කද? ජසින්ඩා ලා මේ ආකාර වලින් වැය කරන්නෙ ජෝන් කී ල උපයා දෙන ආර්තික ස්තාවරත්වය ඒත් ජසින්ඩගේ කාලෙ වෙච්ච දේවල් අතර ආර්තික සන්වර්ධනය නැහැ. ඕකෙ නොකිව්ව එයාගෙ ආර්තික සන්වර්ධනය [නොවීම] ගැන ලොකු විවේචන තියෙනවා. ඊට හේතුව එයා ඒ ගැන නොසැලකිලිමත් වීමද නෙවිනම් එයාගෙ අලුත් වෙනස්කම් එක්ක අර්තිකේ වැටෙන එකද දන්නෙ නැහැ.
සන්වර්ධනය පරම උත්තරීතර එකම මග නෙවි විශේශයෙන්ම සන්වර්ධිත සහ ඉහලම ජීවන තත්ව වල ඉන්න මේ වගේ රටකට. සන්වර්ධනය එක්ක තරාදියෙ අනිත් පැත්තෙ ඉන්නව පරිසරය යහපත් ජීවන තත්ව ප්‍රෙශර් ටෙන්ශන් ආදි දේවල් රාශියක්. හැබැයි ජසින්ඩ වැය කරන්නෙ ජෝන්කී ඉපයු ආර්තික ස්තාවරත්වය නම් එය සීමා සහිතයි, ජසින්ඩාට මේ සෙල්ලම් දාන්න තියෙන ඉඩ සීමා සහිතයි. කොයි දේත් කෙළවර වෙන්නෙ මේ සන්චිත ධනවත්බව [මූල්‍ය ඉලක්කම නොවේ] ඉවර වෙන තැන. ඊට පස්සෙ නවසීලන්තෙ උනත් විරැකියාව ඩොල් මත යැපීම විදෙස් නය ගැනීම [ඔස්ට්‍රෙලියාවෙ ගිලාඩ් රජය එතනටම ආව] ඇතුලු අලුත්ම ප්‍රශ්න ගොඩක් හැදෙනවා."

අවසානෙ වෙද්දි නවසීලන්තය ඉන්නෙ අනිකුත් පළැවෙනි ලෝකෙ රටවලටත් වඩා තදබල ආර්තික අර්බුදයක. උද්ධමනය පලමු ලෝකෙට සාපේක්ශව ඉහල අගයක්. පොලී අනුපාත ඉහල ගිහින් මෝගේජ් වල වාරික ලොකු ප්‍රතිශතයකින් වැඩිවෙලා. මේවා නිස රට වැසියා පීඩිතව ඉන්න අතර ජසින්ඩා පශ්වාත් කෝවිඩ් සමයෙ කරන්නෙ කෝවිඩ් නිසා හිරවෙලා තිබ්බ නෛතික වෙනස්කම් සහ සුබසාධන කටයුතු ඉක්මනින්ම ඉවර කරන්න උත්සහ කරන එක. ඇයගෙ ජනප්‍රියත්වය වැටෙන්නෙ මේ හේතුව නිසා කියල කීයන්නෙ. ඒ වගේම ඇය ම කියන පරිදි නිමා නොවෙන ාඅර්තික අර්බුදේ එක්ක තවත් ගැටෙන්න ඇයට බෑ ශක්තිය නෑ, මන් හිතන්නෙ ආර්තික අර්බුද හමුවේ ඇයට ඇත්තෙන්ම ඒ ශක්‍යතාවය හා අවබෝධය නෑ කියල. සමුගැනීම පසුබිම් වන්නෙ එහෙම තැනක.

කෝම වුණත් ජසින්ඩා ආපු දවසෙ පටන් වපර ඇහින් බලාපු කෙනෙක් ලෙස ඕකි ආර්තිකෙ පිස්සු කෙලවල යනව කියලත් කියු කෙනෙක් ලෙස ඇගේ ලෙගසිය ගැන මටත් අගයන්න දේවල් තියෙනවා. රටේ ආයුධ සම්බන්ධ නීති ටික තර කිරීම පවා වටිනා දෙයක්. තමා මතක තබා ගන්න ඕනෙ කාරුණික රාජ්‍ය නායකයෙක් ලෙස කියා ඇය කියනව. අගමැති කාලෙ ඔස්ට්‍රෙලියාවෙ නිවාඩුවට ඇවිත් සාමාන්‍ය මගියෙක් සේ නෝමල් කාර් රෙන්ටල් එකකින් කාරෙකක් අරන් ඇවිද්ද ඉතාම නිහතමානි සහ කාරුණික නායිකාවක් ලෙස බොහො කලක් බොහො දෙනා ඇය සිහිපත් කරාවි. ජසින්ඩාමේනියාවේ නොස්ටල්ජීය මුහුණුවරක් දශක ගාණක් ලෝකෙම පවතීවි.

වයස 42 ක තරුණ ජසින්ඩාත් මෙතනින් නතර වෙන එකක් නෑ. ඇත්තෙන්ම ජාත්‍යන්තර සංවිධානයක නායකත්වය ඒ වගෙ කාරුණික නිහතමානි කෙනෙක් අතට යාම අතිශයින්ම උචිත දෙයක්.

ප.ලි. මේ සටහන ලියද්දි මන් දැන නොසිටි දෙයක් තමා ජසින්ඩාට සහ පවුලේ අයට මරණ තර්ජන තිබ්බ කියල. ඒව ආවෙ දක්ශිණාන්ශික පුද්ගලයන්ගෙන්. ඔවුන් ඉතාම සුලුතරයක් වුණත් යම්කිසි දෙයක් කරන ශක්‍යතාවය තිබ්බා. ජසින්ඩාගෙ කාර්‍යාලයට කඩුවක් අරගත් මිනිහෙක් ඇවිත් තිබ්බ. මේවා තම අස්වීමට සම්බ්න්ධයි කියා ඇය කීවේ නෑ. ඒත් දරුවා පාසල් යන්නෙ මේ වසරේ නිසා බල නොපානව කියන්න බෑ.