සෙනෝබියා සහ පැල්මයිරා

ඇලෙක්සැන්ඩර් සීසර් හිට්ලර් ඔක්කොටම කලින් එක්සත් ජාතීන්ගේ ප්‍රඥප්තිය අත්සන් කලාම වෙන වැඩේ ගැන ලියන්න මෞර්ය රජතුමාට පොරොන්දුවක් දුන්නා. තාම කටු සටහනක ස්වරූපයෙන් තියෙන ඒක ලියන්න ටිකක් වෙලාව අවශ්‍යයි. ඒ අතරේ සිද්ධ වුනු කාලකන්නි සිද්ධියක් නිසා මේ පෝස්ටුව ඉක්මන් වෙනවා.

මේ සාමාන්‍ය දැනුම සමූහ දෙකක පළ කරන්නට යෙදුනු ප්‍රශ්නයක් [සබැඳි 1, සබැඳි 2].

1. වසර තුනකදී දැවැන්ත අධිරාජ්‍යයක් මෙල්ල කර එයින් විශාල කොටසක බලය තහවුරු කරගෙන අධිරාජ්‍යයක් තැනු රූමත් තරුණ ගැහැණිය කවුද? මෙයා සැබවින්ම සටන් කල කෙනෙක්, අසු පිට ගිහින් හමුදාව එක්ක පාගමනින් යමින් සටන් කල තරුණ ගැහැනියක්

2. ඇය උන්නේ කොහෙද?

3. ඇය සමග සටන් කල දැවැන්ත අධිරාජ්‍යය කුමක්ද?


4. වසර තුනට පස්සේ වෙන්නේ මොකද්ද?

5. ඇයගේ අධිරාජ්‍යයට වර්තමානය සමග ඇති සම්බන්ධය කුමක්ද?

6. [බෝනස්] රූමත් කිව්වට එක එකා කියන කතා තමා. හැබැයි රූමත් වීමෙන් වාසියක් වුනා කියා ඇය ගැන අධ්‍යනය කරන සමහරු කියනවා. ඒ වාසිය මොකද්ද?

--------------

නිවැරදි පිළිතුර වනුයේ පොයු [CE] 270-273 කාලය තුල විශාල පැල්මරින් අධිරාජ්‍යය බිහිකළ සිරියාවේ පැල්මයිරා නගර රාජ්‍යයේ සෙනෝබියා රැජිනයි.

සෙනෝබියා කියන්නේ වංශවත් පවුලකින් පැවතෙන කෙනෙක් ලෙස සැලකෙන්නේ. අලෙක්සන්ඩර්ගෙන් පස්සේ ඒ හරිය පාලනය කල ග්‍රීක සම්භවය ඇති පාලකයින්, එලෙසින්ම ඊජිප්තුව පාලනය කල ක්ලියෝ පැට්‍රා ගේ පියා වන ටොලමි ආදීන්ගේ සිට කාතෙජියානු [ෆිනිශියානු] සහ යුදෙව් කලාපයේ ප්‍රධාන ධාරාවල නායකයින් එක්ක ඇයට පරම්පරාගත සම්බන්ධයක් තියෙනවා. එහෙත් ඇය අයිතිවන්නේ සිරියාව ආශ්‍රිතව ජීවත් වෙච්ච යුදෙව් වාර්ගික පවුලට අයත් ඇරමියන් වරුන්ට. ඇරමයික් බසින් ඇගේ නම ලියවෙන බාත් සබ්බායි කියන ස්වරූපය තමා ඇය භාවිතා කරලා තියෙන්නේ. සෙනෝබියා කියන්නේ රෝමන් නම [ඒ කාලේ කලාපයේ සක්‍රිය සංස්කෘති වල බලපෑම නිසා කෙනෙක් නම් කීපයක් භාවිතා කල බවත් පෙනෙනවා, සෙනෝබියාට අරාබි බසිනුත් නමක් තියෙනවා]

සෙනෝබියා පැල්මයිරාවේ ප්‍රාදේශීය රජෙකුට විවාහ කරදෙන්නේ බොහොම ලාබාල වයසින්. රජු සහ රජුගේ පෙර වීවාහෙන් උපන් ඔටුන්න හිමි කුමාරයා මියයද්දී සෙනෝබියාට වයස තිහක්වත් නැහැ. ඊ ගාවට ඔටුන්න හිමි ඇගේ පුතාට වසරයි වයස. ඒ අනුව පුත්‍රයා අභිෂේක කර සම්මතය අනුව සෙනෝබියා පාලනය අතට ගන්නවා භාරකාරයෙක් ලෙස. මේ පොයු 267 වෙද්දී.

පැල්මයිරා නගරය සිරියා කාන්තාරය මැද්දේ තියෙන ක්ෂේමභුමියක්. ඒ නිසා මධ්‍යධරණී වෙරළේ සිට ඉන්දියානු සාගරය පැත්තේ තියෙන මෙසපොතේමියාව වැනි .පෙදෙස් වලට යන බොහෝ මාර්ග වැටෙන්නේ ඒ හරහා. මේ හේතුවෙන් පැල්මයිරා නගරය ඒ වෙද්දී සැහෙන්න බලවත් වෙන්න ඇති. කෙසේ වෙතත් රෝමයේ අනුදැනුම යටතේ ප්‍රාදේශීය පාලකයෙකු යටතේ තමයි නගරය පාලනය වන්නේ. මේ රෝමයේ බලය ඉහලින්ම පැතිරුණු කාලයක්. යුදෙව්වන්ගේ කැරලි දෙකම මෙල්ල කරලා යුදෙව්වන් ඔවුන්ගේ භූමියෙන් කුදලාගෙන ගිහින් යුරෝපය පුරා වහල් මෙහෙයට වික්කට පස්සේ කලාපයේ ඔවුන්ට තර්ජනයක් තිබ්බේ නැහැ. සෙනෝබියාගේ සැමියාත් එහෙම රෝමය යටතේ උන්නු ප්‍රාදේශීය රජෙක්.

කෙසේ වෙතත් රෝමය ගැලික් යුද්ධ [ප්‍රංශය - සූර පප්පලගේ පසුකාලින ඇටැක් එක :) ] එක්ක පැටලෙන වෙලාවේ පොයු 270 දී තිස් හැවිරිදි සෙනෝබියා රැජින තීරණය කරනවා නිදහස ලබා ගන්න. ඇත්තෙන්ම ඇයගේ සටන පටන් ගන්නේ රෝමය වෙනුවෙන් පර්සියාව පැත්තෙන එන ආක්‍රමණයට එරෙහිව. එහෙත් රෝමය මේ සටනට ඒ හැටි උනන්දුවක් නොදෙන නිසා ඇය තනියම යන්න තීරණය කරනවා. ඊට පස්සේ සිරියාවේ සිට යුදෙව් පෙදෙස් පසුකර සෙනෝබියා ඊජිප්තුව ආක්‍රමණය කරනවා. සටන් කරලා ඊජිප්තුවේ රෝමානු පාලකයාව මරා දානවා. ඒ වගේම වර්තමාන තුර්කිය දිගේත් සැහෙන දුරක් යනවා. වසර තුනකින් මෙම කාන්තාව කලාපයේ රෝමානු හමුදා පරදවා ඒ කාලේ හැටියට සැහෙන්න විශාල අධිරාජ්‍යයක් හදනවා. පැල්මරින් අධිරාජ්‍යය කියන්නේ එය.

සෙනෝබියා අසු පිට යන්න සෙබළු එක්ක හරි හරියට පා ගමනින් යන්න සමත් බවත් ඇය සටන් පෙරමුණේ සිට සටන මෙහෙයවූ බවත් කියවෙනවා.

කෙසේ වෙතත් නැගෙනහිර බලය ගිලිහීම වඩාත් දරුණු බව දකින රෝමන් කාරයෝ ගැලික් යුද්ධේ පසෙක තබා මුළු බලය යොදා පැල්මයිරා පැත්තට එනවා. තියුණු සටන් රාශියක් සහ ශූර රාජ්‍යතාන්ත්‍රික හැකියා යොදාගෙන රෝමන් කාරයින් සෙනෝබියා ගේ හමුදා පරදවනවා. පැල්මයිරාවෙන් පලාගිය සෙනෝබියා සහ දරුවා පස්සේ අල්ල ගන්න ඔවුන් සමත් වෙනවා. පැල්මරින් අධිරාජ්‍යය පවතින්නේ වසර තුනයි. මෙතරම් විශාල අධිරාජ්‍යයක් එතරම් කෙටි කලකදී හදල නැති වෙච්ච එක දුර්ලභ දෙයක්.

අතුරු  කතාවක්  ලෙස,  සෙනෝබියාගේ සැමියා සහ ඔහුගේ  පෙර  විවාහයේ  පුත්  කුමරාගේ මරණ  ගැන  කතාවේ  දෙපැත්තක් තියෙනවා. රජු හා කුමාරයා මරන්නේ  රජ පවුලේම ඥාති  සහෝදරයෙක්.  ඊට  මූලික  හේතුව  ඔහුට  රජු  දුන්  දඬුවමක්.  හැබැයි  ඒක  යට  වෙනත්  හේතු  තියෙන  බවට  මත  පවතිනවා.  පහසුවෙන්ම  සැක  කල  හැක්කේ  සෙනෝබියා තම  පුත්‍රයා  රජකරවන්න  මේක  කළ  බව.  එහෙත්  බොහෝ  දෙනා  සිතන්නේ  මේක  රෝමන්  කාරයින්ගේ  වැඩක්  බව.  මොකද සෙනෝබියා  පස්සේ  මෙහෙයවන  ප්‍රබල හමුදාව හදන්නේ ඇයගේ  සැමියා.  ඇත්තෙන්ම  රෝමන්  කාරයින්ට  ගහලා  අධිරාජ්‍යයක් හදන  එක  ඔහුගේ  සැලසුමක්.  ඒ  නිසා රෝමන්  කාරයෝ  ඔහුව  මරා  දැම්ම  බව  කියවෙන්නේ.  රෝමානු  ඉතිහාස  මූලාශ්‍ර  මේකේ  බිල  සෙනෝබියාට  දාලා  තියෙනවා.  එය  ඇය  පරාජය  කරන්න  ගෙනගිය  ප්‍රචාරක  ව්‍යාපාරයේ  කොටසක්  ලෙස  බොහෝ  දෙනා  හඳුනාගන්නේ. කෙසේ වෙතත්  අන්තිමේදී  සෙනෝබියා  පරදින්නේ  මේ  කූට  ප්‍රචාරක  වැඩසටහන්  මගින්  ඇගේ  පිරිස  ඇය  කෙරෙහි  බිඳුවා  ලීමෙන්.

අල්ල ගත්ත සෙනෝබියා දම්වැලින් බැඳ රෝමයේ ඇවිද්දවන ප්‍රකට දඬුවම සඳහා ගෙන යනවා. ඇයගේ දරුවා මගදී මියයනවා [හෝ මරා දැමෙනවා] එහෙත් සාමාන්‍යයෙන් අල්ලගත්ත නායකයින්ට අත්වෙන ඉරණම හෙවත් මරණය සෙනෝබියාට වුනාද කියන එක විවාදාත්මකයි. සමහරු එහෙම හිතනවා. එහෙත් සමහරු කියන්නේ අතිශයින් රූමත් නිසා ඇය මරා දමන එක අධිරාජයා නතර කරනවා කියා. සමහර විටෙක කිසියම් රෝමානු වංශවතෙක් ඇය විවාහ කරගන්න ඇති කියා හිතන්නේ. මොකද පසුකාලින රෝමානු නම්ගොත් අතර සෙනෝබියා ගෙන් පැවතෙන බවට සැක හිතෙන නාම දකින්න ලැබෙන නිසා.

සෙනෝබියා වර්තමානයට දක්වන සම්බන්ධය නම් ඇය විසින් උපරිමයට පත්කළ සුන්දර පැල්මයිරා නගරයේ ඉපැරණි නටඹුන් ඉස්ලාමික රාජ්‍ය කල්ලියේ අතට පත්වීම නිසා. මෙම නගරයේ නටඹුන් පුරා විද්‍යාත්මකව ඉහල වටිනාකමක් ගන්නවා. අවාසනාවකට යක්ස පැටවූ එකත් වනසා දාවී. ශිෂ්ටාචාරය තරම් ඔවුන්ට දරා ගන්න බැරි වෙන දෙයක් නැහැ.

පහත  පින්තුරයේ පැල්මයිරානු අධිරාජ්‍යය කහපාටින් සලකුණු කර තියෙන්නේ. සංසන්දනාත්මකව අනෙකුත් එව්වා එක්ක හරි හරියට ඉන්නවා. මේකයි ඊ ගාව පින්තුරයයි දෙකම විකියෙන්.





මේ ඓතිහාසික මූලාශ්‍ර මත පසුකාලයේ ඇඳපු චිත්‍රයක්. පැල්මයිරා පරාජය වෙද්දී නගරය අතහැර යන්න පෙර ඒ දිහා ඇය අවසාන වරට බලන මොහොත. අයිරෝනිකලි, අපිට ඒ ශිෂ්ටාචාරය දිහා අවසානෙට බලන්න තියෙන්නේ දැන්. තව ටික කලකින් ඔතන මිලිටරි කෑම්ප් එකකට වඩා යමක් තියෙන එකක් නැහැ






මේකත්  පසුකාලීනව  ඇඳපු  එකක්.  සෙනෝබියා රැජින  සටන්බිමේ  සෙබළුන්ට  උපදෙස්  දෙන  අවස්තාවක්  පාදක  කරගෙන. ගත්තේ  මෙතනින්

කොහේද කොහේද අපේ ලොවක් - මුරකාවල් නැති - අපේම අපේම නවාතැනක්

කාලෙකට කලින් සාමාන්‍ය දැනීම සමූහයේ අහපු ප්‍රශ්නයක්.

අඩසියවසකට ආසන්න කාලයක් රාජ්‍යයක පාලනයකින් තොරව පැවති, එවකට ලොව විශාලම ජන ඝනත්වය හිමි, මහා මාර්ග රහිත ප්‍රදේශයේ නම කුමක්ද? මේ ගැන ඔබ දන්නා කරුණු එකතු කරන්න

--------------------

අපෙක්ෂා කල පිළිතුර වනුයේ හොංකොං ආසන්නයේ පිහිටි කොව්ලූන්  හි බැමිවටකළ නගරය [Kowloon Walled City]. නගරය වටේ බැඳෙන පැරණි බැම්ම නිසා තමයි නම එන්නේ. හරියටම  තියෙන්නේ  හොංකොං  දූපතට  කෙලින්ම  අනිත්  පැත්තේ  ගොඩබිමේ.






කොව්ලූන් කියන්නේ හොංකොං ප්‍රදේශය ආශ්‍රිත පැරණි බලකොටුවක්. අක්කර 7ක විතර පෙදෙසක්. මෙම බලකොටුව කාලයක් තිස්සේ චීනුන් පාලනය කළා. ගිවිසුමකින් හොංකොං ගත්ත බ්‍රිතාන්‍ය ජාතිකයින් එක්කත් සමගාමිව මෙහි බලකොටුවක් හා චීන හමුදා පිරිසක් තිබ්බලු. නමුත් මේ හමුදා පිරිස කාලෙකට පස්සේ ඉවත් කරගෙන තියෙනවා. ඒ වෙද්දීත් මෙය චීන භූමියක්.

හමුදාව තවම ඇති කියා සැකකරන හොංකොං බ්‍රිතාන්‍ය පාලනය මෙය ආක්‍රමණය කරනවා. ඒ වෙද්දී හමුදාවක් උන්නේ නැහැ. ආක්‍රමණයත් එක්ක චීනුන්ට මෙහි බලය ගිලිහෙනවා. හැබැයි හමුදාවක් නැති නිසා බ්‍රිතාන්‍යයත් ආපහු යනවා.

තවත් අඩ සියවසක් පමණ මෙම කලාපය බ්‍රිතාන්‍ය බලපෑමට යටත් පෙදෙසක් ලෙස පවතිනවා. මෙහි බොහෝ ගොඩනැගිලි කඩා දැමෙන අතර මිනිස්සු පැල්පත් අටවාගන්නවා. බ්‍රිතාන්‍ය පාලනය සපුරා ගිලිහෙන්නේ ජපනුන් දෙවෙනි ලෝක යුද්ධේ කාලේ මෙය අල්ලා ගැනීමෙන්. ඒ වෙද්දී චීනුන් කොවලූන් වලින් ඈත්වෙලා. හතලිස් ගණන් වල සිට බ්‍රිතාන්‍ය හොංකොං පාලනයත් කොව්ලූන් අමතක කර දානවා.

මේ කලාපයේ විවිධ අවුට් ලෝ අය සහ සමාජවාදී චීනයෙන් පලා එන්නන් පදිංචි වෙනවා. ඒ වෙද්දී තිබ්බ ගොඩනැගිලි ගිනි ගැනීම් වලින් විනාශ වෙලා යන අතර හිස් වන ඉඩට තවත් මිනිස්සු එකතු වෙනවා.

"නගරය" වේගයෙන් හැදෙනවා. මෙය වංචාවේ හා දූෂණයේ කලාපයක්. සියලු දුරාචාර හා හොරකම් මේක පුරා පැතිරෙනවා.  හොර කල්ලි තම තමන්ට රිසි දේවල් කරනවා. හිටිගමන් හොංකොං පොලිසිය රේඩ් එකක් එහෙම කලත් ඒ අයටත් ඇතුලේ රැඳෙන්න අමාරුයි.කොව්ලූන් නගරයේ එකකට එකක් බැඳුනු මුඩුක්කු ගෙවල් තට්ටුවෙන් තට්ටුව උඩ යනවා. එහි උපරිම උස තට්ටු දාහතරක් දක්වා ගියාලු. කිසිම සිවිල් ඉංජිනේරුවෙක් නැතුව කිසිම ආධාරකයක් පහලට බස්සපු ගැඹුරු අත්තිවාරමක් නැතුව තනි තට්ටු එක්ස්ටෙන්ඩ් කරලා තට්ටු දාහතරක් උසට හදාපු එකත් මැජික් එකක්. මම හිතන්නේ බිල්ඩින් වැටෙන්න නියමිත නමුත් එකකට එකක් හේත්තු වෙලා නිසා ඔහේ තිබ්බ කියලා. කලාපය භුගොලියව සක්‍රිය නමුත් එහෙමවත් ක්‍රමයකින් "ටෙස්ට් වෙලා" නැහැ. [එහෙම  නොවීම  පූරුවේ  වාසනාවක්.  නැත්නම්  ලෝකයේ  ලොකුම  ස්වාභාවික  විපතක්  වෙන්න  තිබ්බා ]

විකියෙන්  සහ  මෙන්න  මෙතනින්  ගත්ත  පින්තූර. ඔය  ලින්ක්  එකේ  තව  පින්තුර  තියෙනවා.













මුල  සිටම ඇතුලේ වාහන යන පාරවල් නැහැ. මුලදී බිල්ඩින් මැද්දෙන් ඇවිදගෙන යන්න විතරයි පුළුවන්. පහුවෙද්දී  එහෙමත්  යන්න  බැරිලු.  කොවලූන්  වල  පොලොව  පෙනෙන්නේ  එහෙමත්  තැනක  විතරයි  කියා කියන්නේ.බොහෝ ගමනාගමන වෙන්නේ හතරවෙනි තට්ටුව හරියෙන්, අතනින්  මෙතනින්  රිංගාගෙන. ත්‍රිමාන මේස් එකක්  වැනි  මාර්ග  පද්ධතියක් තිබිලා තියෙන්නේ. අර හොංකොං පොලිසිය රේඩ් කළේ ඒකෙ. ජැකී චෑන් ලා ලෝකෙට ආවේ හොංකොං වලින් වීම පුදුමයට කරුණක් නොවන්නේ ඒ නිසා.

පෙර කී ලෙස මුළු වර්ගපලය අක්කර 7 කට අඩුයි. ඒ කියන්නේ හෙක්ටයාර තුනකට අඩුයි. ව කි මි 0.03 ට අඩුයි. මේක නිකම් අර කොළඹ තියෙන "වත්තක්" වගේ හරියක්. අසු ගණන් වෙද්දී ජනගහනය 33000 ට වැඩියි [සමහරු  කියන  පරිදි  50000 ඉක්මවනවා]. අඩුම  ගාන  සැලකුවත් ඒ කියන්නේ 33000/0.03 = ව කි මි ට මිලියන 1.1 ක ජන ඝනත්වයක්. අදටත් ලෝකේ දේශසීමා වලන් වටවන පෙදෙසක තියෙන වැඩිම ඝනත්වය ව කි මි ට 35000 වගේ ගානක්. මෙය චීන හා බ්‍රිතාන්‍ය දේශසීමා වලට පිටස්තර වෙනම කලාපයක් ලෙස සැලකුවොත්  එකල මෙන්ම පහුගිය දීර්ඝ කාලයකට තිබ්බ ලොකුම ජන ඝනත්වය. 








දුරාචාර  වලින්  පිරුණු  මුඩුක්කු  වගේ  වුනාට  බහුතරය  හොඳ  අහිංසක  මිනිසුන්.  විශේෂයෙන්ම  සමාජවාදී  චීනය  නිසා පලායන  අහිංසකයින්  තමා  වැඩියෙන්  ඉඳලා  තියෙන්නේ. 






පසු  එකතුවක්  ලෙස  මේ  පින්තුරය  දාන්නේ  එහි  අගය  නිසා.  මේ  තමා  හොංකොං වලින්  අනුයුක්ත  කළ  ලියුම්  බෙදන්නා.  ඔහුට  මේක  නොකර  බැරිනිසා  කරන්නේ.  තොප්පියක්  දාගෙන යන්නේ  අවුව  වැස්ස  නිසා  නොවේ.  ඒවා  පොළොවට  වැටෙන්නේ  නැහැ.  එහෙත්  හැම  තැනින්ම  නොකඩවා  දියබිඳු  වැටෙනවා.  ඒවා  මොනවාද  කියන්න  රසායනික  පරික්ෂනයකින්වත්  බැරිවෙයි.  තට්ටු  දහයක  දොළහක  අපරි  ද්‍රව්‍ය.





1990 දශකයේ චීන හොංකොං [බ්‍රිතාන්‍ය]  එකඟතාවයකින්  මිනිසුන් නැවත පදිංචි කරලා මෙය සපුරා විනාශ කරනවා [මුලින් පෝස්ට්  එක  ලියද්දී චීනයට නැවත පවරා ගත්තම කළා  කිව්වා  එක  වැරදියි.  දෙගොල්ලෝ  එකතුවෙලා  කරන්නේ]

මෙහෙම මුඩුක්කු ලෝකේ කොහෙත් ඇති. එහෙත් රටක පාලනයට නතු නොවී මෙහෙම තියෙන තැනක් වෙන ඇද්ද කියා මම දන්නේ නැහැ. මම දන්නා තරමින් මේ තමා එකම එක.

මේකත් එක්තරා විදිහක අරාජික සමාජයක් . අරාජික සමූහ  සලකද්දී අපි සාමුහිකවාදී හා ක්‍රිස්තියානි පම්ප්‍රදායානුකුලව ඉන්න කවදාවත් අපරාධයක් නොවුන ට්‍රිස්ටන් ද කුඥ්ඥ දූපත ගැන කතා කළා.  එහෙත් එය කෘතිමයි. මේ තමා මිනිස්සු කිසිම පාලනයක් නැතුව ඔහේ ඉන්න ගියොත් හැදෙන ස්වාභාවික තත්වය.

අද  කොව්ලූන්  හි  කොටසක්  පමණක්  සිහිවටනයක්  සේ  ඉතුරු කර  චීනුන්  එය  උද්‍යානයක්  බවට  පත්කරලා.






ප.ලි.  

"පලියක්" ලියන්න  හිතුනේ  මේකේ  හෙඩිම  වෙනස්  කල  හේතුව  කියන්න.  කලින්  දාලා  තිබ්බේ  කොව්ලූන්  බැමිවටකළ නගරය  කියලා.  එහෙත්  පස්සේ  මට  වික්ටර්ගේ  සින්දුවක්  සිහිවුනා. උඩින්  බැලුවම  මේක  මහා  දහජරාවක්  නිසා සින්දුව  දැම්මේ  නක්කලේට  කියා  හිතෙන්න  පුළුවන්.  එහෙත්  මම සින්දුව  දැම්මේ  මේ  ජනයාට  උපහාරයක් ලෙස.

ඇයි මිනිස්සු  මෙහෙම  තැනකට  ආවේ?  බර  පිරිසක්  ආවේ  කොමියුනිස්ට්  චීනයෙන්.  ඒ  අය  දුප්පතුන් නොවේ. ඒ අයට  චීන  ක්‍රමයට  එකඟව  මීට  වඩා  හොඳ  භෞතික  ජීවිතයක්  ගෙවන්න  තිබ්බා.  ඒත් ඒ මිනිස්සු පලා යන්නේ  කොච්චර  මුඩුක්කුවක  උනත්  මානසික  නිදහස  සොයාගෙන. පාටි එකේ  ප්‍රාදේශීය  ලොක්කන්ට  මල  පනීද,  මුරකාවලුන් ඇවිත් කොයි මොහොතේ උස්සගෙන යාවිද,  පවුල - කුඩා දරුවන් එක්කම - පර්ජ් කර  දාවිද [කිව්වේ  මරා  දාන  එකට  කියාපු  නම],  එහෙමත්  නැත්නම්  වධකාගාරේට  දාවිද ඔන්න ඔහොම බයෙන්. තමන්ගේ  ජීවනෝපාය කනබොන  දේවල්  ජීවිතේ  ඔක්කොම  ආණ්ඩුවෙන්  තීන්දු කරන ලෝකෙන් මිදිලා  ඒ  මිනිස්සු  පැනලා  ආපු ඔවුන්ගේ  "අපේ ලෝකය" තමා  කොව්ලූන්.  ඔන්න යටින්  බැලුවම පෙනෙන  හැටි.

ගීතය  දැම්මේ  ඔවුන්ට  උපහාරයක්  ලෙස. 

නේපාලය ගාධිමායි සහ හිමාල කන්දේ භූ තැටි මායිම

නේපාලයේ සිදුවූ රික්ටර් 7.9 ක භූමිකම්පාව මෑතකාලයේ නිච්චියටම අනාවැකියක් ලෙස කියන්න හැකි වූ එකක්. එම ස්ථානයේ භූ විද්‍යා ඉතිහාසය ගැන පරීක්ෂණ කරන විද්වතුන් අතීත භූ කම්පන වල රටාවක් අනුව 1934 කම්පනයෙන් වසර හැත්තෑවක් අසූවක් යද්දී තව එකක් වෙන්න ඕනේ කියා අනාවැකියක් පළකරනවා කම්පනයට  සතියකට  පෙර. මේක හරියටම පෙර  කම්පනයට වසර අසූවක් ගෙවෙන මොහොත. කම්පනය වෙන බව ස්ථිර නිසා ඔවුන් හදිසි සමුළුවකින් ඊට මුහුණ දෙන ආකාරය පවා කතා කළාලු [ලු කිව්වේ ඒ කතාව කිව්වේ නේපාල ජාතිකයෙක් නිසා]. එහෙම දැනගෙන හිටියත් මේ වගේ සුවිසල් කම්පනයකින් පස්සේ මිනිසාට කල හැක්කක් නැහැ. කම්පනයෙන් මියගිය නිවැරදි ගණන් දැනගන්න ලැබෙන එකක් නැහැ. මොකද සමහර පෙදෙස් වල ටිබෙටයේ චීන පාලනයෙන් පලා ආපු අනවසර අනාථයින් පදිංචිවී උන්නු නිසා. ඒ ගම්මාන වල කීයක් උන්නද කියන එකට නිශ්චිත සංඛ්‍යාලේඛන නැහැ. හොයා ගන්න තරම් කෙනෙක් ඉතිරි වෙලාත් නැහැ.

කම්පනය නිසා වෙලා තියෙන්නේ භූ පැළුම තවත් අස්ථාවර වීම කියා කියන්නේ. ඒ අනුව නේපාලයේ භූතානයේ ඉන්දියාවේ පකිස්තානයේ හෝ බුරුමයේ කම්පන වෙන්න ඉඩ තියෙනවා. රික්ටර් 7.9 ට පස්සේ 6.5 හා 6.6 පසු කම්පන දෙකක් වෙනවා. ඒත් බොහෝ දෙනා බයේ ඉන්නේ තවත් ලොකු එකක් වේවි කියා. ඒ වගේම කඳු නායයාම් නිසා වතුර එකතු වෙලා විශාල ගංවතුර ඇතිවීමේ අවදානමක් තියෙනවා. ගැස්සිච්ච පොළොවේ නායයාම් දිගටම වෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේම ඇවලාන්ච් වෙන්නත් පුළුවන් ඉහල කඳු වල.

නේපාලයේ කත්මන්ඩු අගනුවර මීටර කීපයක් දකුණටත් මීටරයක් පමණ ඉහළටත් ඉස්සෙනවා. එවරස්ට් මුදුනත් මීටරයකින් උස ගිහින් [කම්පනය නිසා නායයාමක් නොවුනානම්]. කොහොමත් එවරස්ට් අවුරුදු දෙසියකදී විතර ඒ ගානට උස යනවා වර්තමාන වර්ධන වේගය සැලකුවොත්.

හිමාල කඳුවැටිය මීටර අටදාහට වඩා උස මුදුන් සියල්ලේ හිමිකරු. මම දන්නා තරමින් හත්දාහට වඩා උස මුදුනක්වත් ඊට පිටින් නැහැ. හිමාල කන්ද එක්තරා භූ විද්‍යා අසාමාන්‍යතාවයක් වන්නේ කන්දේ උස මගින් භු තැටියට දෙන භාරය සාමාන්‍ය අගය ඉක්මවා යන නිසා. කවදා හෝ දවසක එය ගුරුත්වය නිසා කඩා වැටෙන්න [Gravitational Collapse] ඕනේ. පොළොවේ කබොලේ ගනකම, පාෂාණ වල බර හා ගුරුත්වාකර්ශන බලය අනුව එවරස්ට් වගේ උස කන්දක් හැදෙන්නේ මේ වගේ බොහොම සුළු කාලෙකට පමණයි. හිමාලයේ වර්තමාන උස සීමාව වසර මිලියන 10 කට වඩා වයසින් අඩු "ලාබාල" අවස්තාවක්. භූ විද්‍යා වයස් අනුව තාවකාලික අවස්තාවක් ලෙස සැලකිය හැකියි. කන්ද කලප්ස් වෙන එක කාලයක් තිස්සේ වෙන්න නියමිත එකක්.

බොටම් ලයින් එක: ඔය හරියේ භූ කම්පන තව තවත් සිද්ධ වේවි. මේකෙනුත් කිසිම දෙයක් ස්ථාවර වී නැහැ

පහත  පින්තුර  ගත්තේ  මෙතනින් හා විකියෙන්.




නේපාල් භූමිකම්පාව හා ගාධිමායි නම් සත්ව බිලි පූජාව බොහෝ දෙනා සම්බන්ධ කරගන්නවා. ගාධිමායි නිසා භූ කම්පනය වුනා කියලා බෞද්ධ කර්ම කියවීමෙන් මේක පැහැදිලි කරන්න හදනවා. විශාල විනාශයක් වුනාම ඒක ආගමික ක්‍රමවේදයකින් පැහැදිලි කරන්න හදන එක සුලබ සිද්ධියක්. ඒ මිනිස්සු නරක නිසා, දෙවියන්ගේ කැමැත්ත නිසා, උන්ගේ කරුමේ ආදී ලෙස මිනිස්සු කැෂුවල් තාලෙට ආගම අරගෙන මේවා පැහැදිලි කරන්නේ. එහෙත් ස්වාභාවික සංසිද්ධි වලට එහෙම දේවමය හෝ කර්ම බලපෑමක් නැති බවත් ඒවා වෙන්නේ ඒ මිනිසුන්ගේ වරදින් නොවන බවත්, ඒවා ලෝකයේ සාමාන්‍ය ධර්මතාවක් සේ සිදුවන බවත් අහඹු ලෙස කවුරුන් හෝ ඊට හසුවිය හැකි බවත් එක්තරා විද්‍යාත්මක දර්ශනයක් ගෙනාපු ඉපැරනි විද්‍යාඥයෙක් පවසා සිටියා. පාරම්පරිකව එයාට සිද්ධාර්ථ ගෞතම කිව්වට පස්සේ මිනිස්සු ගෞරවනීයව බුදුන් වහන්සේ කියා කිව්වා. බුදු දහමේ එන නියාම ධර්ම පැහැදිලි කිරීම අනුව මෙය උතු නියාමයක් හෙවත් ස්වාභාවික සංසිද්ධියක් ලෙසයි මට තේරෙන්නේ. බුදු දහම උතු නියාම හා කම්ම නියාම දෙකක් සේ සලකන බව නවය වසරේ බුද්ධාගම පොත හෝ සාමාන්‍ය පෙළ මට්ටමින් එහාට  නොකියවපු අපිත් දන්නවා. ඒත් ඔව්වා බුදු හාමුදුරුවෝ ම ආපහු කිව්වත් අපේ එව්වෝ පිළිගනීද?

අනික තමා ඔය ගාධිමායි නේපාල උත්සවයක් ලෙස සැලකීම වැරදියි. ගාධිමායි කියන්නේ ඉන්දියාව හා නේපාලය අද තියෙන ලෙස වෙන්කර නොතිබුණු කාලේ වර්තමාන නේපාලයේ ඉන්දීය බෝඩර් එක හරියේ ගමක උන්නු රදලයෙක් කල හොරකමක් - සමහරු කියන හැටියට හරක් හොරකමක් - සඳහා දඬුවම් නොලබුනොත් වාර්ෂිකව සතුන් බිලිදෙනවා කියා ඒ මනුස්සයා ගාධිමායි දෙවඟනට වූ පොරොන්දුවක ප්‍රතිපලයක්. මිනිහා බිලි පූජාව තම හිතවතුන්ටත් විකුනනවා. ඒ අයත් තමන්ගේ හිතේ තියෙන දේවල් කරගන්න සත්තු ගෙනත් බිලිදෙනවා. අර රදළයා මෙතන දේවාලෙකුත් හදනවා. ඒ හරහා මෙතෙක් හොරෙන් කාපු හරක්මස් මිනිහට නීත්‍යානුකූලව නොමිලේ ලැබුනා වෙන්නත් බැරි නැහැ. මොකද හොරුන් හොරෙන් ගන්න දේවල් නීත්‍යානුකූලව ගන්න උන්ටනේ දේවාල අයිතිකාරයෝ කියන්නේ. අදකාලේ ගාධිමායි වල මස් බාරගන්න වෙනම සමාගම් ඉදිරිපත් වන්නේ.

දැන් ඔය බිම්කඩ අයිති වන්නේ ටෙරායි කලාපයට. ටෙරායි කියන්නේ ඔය භූ පැලුම් නිසා ඉන්දීය තැටිය හිමාලයේ යටට රින්ගද්දී හැදුනු මුහුදු මට්ටමට ආසන්න පහත් බිම. මෙහි හිමාලයේ වතුරෙන් ගලන ගංගා හා යමුනා නදී දෙකෙන් සශ්‍රීක වෙන සරු ගොවිබිමක් හැදෙනවා. මේ තමා ඉන්දියාවේ ආර්ය ශිෂ්ටාචාරයේ තොටිල්ල. ටෙරායි කිව්වම උත්තර්කන්ද, උත්තර ප්‍රදේශ් බිහාර් හරහා බංග්ලාදේශය ආසන්නයට එනවා. ටෙරායි වල වැඩිහරිය තියෙන්නේ ඉන්දියාවේ. එහෙත් එහි සුළු කොටසක් නේපාලයේ දකුණු දේශ සීමාව දිගේ පටියක් සේ විහිදෙනවා. අන්න ඒ පටියේ තමා ගාධිමායි දේවාලේ තියෙන්නේ. ටෙරායි වල බෝඩර් එකේ දෙපැත්තේම ඉන්නේ ඉන්දියානු සම්භවය සහිත මාදේසි [මධ්‍ය දේශි] කියන මිනිස්සු. මේ අය චීන ආර්ය මිශ්‍ර කත්මන්ඩු ප්‍රජාවෙන් සපුරා වෙනස්. ඒ මිනිස්සු බෝඩර් එකවත් හරියට ගණන් ගන්නේ නැහැ. ගාධිමායි උත්සවයට එන්නේ වැඩිපුර ඉන්දියානුන්. මරන්න සත්තු වැඩියෙන් ගේන්නේ ඉන්දියාවෙන්. නේපාලය කරන එකම බලු වැඩේ තමන්ගේ වාසියට මේ උත්සවයට ලොකු කොක්කක් දාන්නේ නැති එකයි. එහෙත් එක අතකින් එය රටේ සුලුජාතියකගේ ආගමික අනන්‍යතාවය සම්බන්ධ කතාවක් [මම පුද්ගලිකව ඔය "ආගමික අනන්‍යතාවය යොදාගෙන කුප්ප වැඩ කිරීමට" එකඟ නැති වුනත්]

මේ සිතියම විකියෙන්. ටෙරායි කියන්නේ කොළපාට කෑල්ල. මායිම කහපාටින්.


මුහුදු මට්ටමෙන් මීටර එක්දාස් පන්සීයක් උස කත්මන්ඩු සහ ඊටත් ඉහල කඳුවල වසර දහස් ගානක තිබ්බ රාජ්‍ය අනාර්ය එකක්. චීන සම්භවයෙන් එන කිරාට [හෙවත් ආර්ය බසින් යක්ඛ] ප්‍රජාවක් එහි පාලනය ගෙනියන්නේ. ආර්යයින් තමන් නොවන හැමෝටම යක්ඛ කිව්ව බවක් පෙනෙනවා. රාවණාගේ ගෝලයින්ට "අවදි වෙන්න " අවශ්‍ය නැහැ ඒ නිසා. මේ නේපාල යක්ඛ හෙවත් කිරාට ප්‍රජාව පැහැපත් චීන ලකුණු සහිත අයයි. ඒ කත්මන්ඩු හා කඳුකර ජනයා ගාධිමායි එකට කැමති නැහැ.

දැන් භූ කම්පනයෙන් මැරුණේ කවුද? ගාධිමායි කරන පහත්බිම් වල මිනිස්සුද? නැතිනම් ඊට එරෙහි කඳුකර මිනිස්සුද?

2009 ගාධිමායි ඝාතන ලෝකයට රිදෙන්න වදිනවා. ඒ නිසා සත්ව හිංසන  විරෝධී කණ්ඩායම් ක්‍රියාත්මක වෙලා 2014 උත්සවයට ඉන්දියාවෙන් ගෙනෙන සතුන් බෝඩර් එකෙන් ගේන්න නොදෙන තැනට දෙරටේ බලධාරීන් තල්ලු කරනවා. ඒ නිසා 2014 ගාධිමායි එකේ මරන්නේ පෙර උත්සව වලින් බාගෙටත් අඩුවෙන්. දැන් මෙන්න ඉන්දියන් කාරයෙක් කියනවා "අන්න දැක්කනේ බිලිපූජාව අඩු කල නිසා දෙවඟන කෝප වෙලා " කියලා.

මිත්‍යා විශ්වාස කියන්නේ සුදු හිස් කඩදාසියක දෑස පියාගෙන අඳින බලි කුරුට්ටක්. හැරෙන හැරෙන අතට කරකැවිය හැකියි.

කෙසේ වෙතත් මේ තුලින් හෝ ලෝකයා ගාධිමායි ගැන දැනගෙන නේපාල වාසීන්ට එය තහනම් කරන තැනට එන්න කටයුතු සලසන්නේ නම් එය සතුටට කාරණයක්. එහෙත් ගාධිමායි තිබ්බත් නැතත් තාවකාලිකව ඉහලට එසවුණු දිනෙන් දින බරින් වැඩිවන අස්ථාවර හිමාල කඳුවැටියේ ජීවිතවල හෙට දවස එක සේ ම අවිනිශ්චිත වේවි.

ඇළක් කිව්වට ඇළක් ම නොවේ

සාමාන්‍ය දැනුම සමූහයෙන්. මේක තරමක් විවාදාත්මක මාතෘකාවක්. මගේ අදහස් දැක්වීමත් පාර්ශ්වීය වෙන්න පුළුවන්. මේ ගැන දන්නා අය අධ්‍යනය කරපු අය බ්ලොග් අවකාශයේ ඇති. ඒ නිසා මීට යමක් එකතු කරන්නේ නම් උදක්ම ස්තුතිවන්ත වෙනවා.

මේ ගැන මම කියවා එකතු කල කරුණු ඇසුරෙන් තමා මේ ප්‍රශ්නය හා උත්තරය සකස් වන්නේ. මට මෙහි සිතියම හා ශාස්ත්‍රීය අධ්‍යනයක් හොයන්න අවශ්‍ය වුනා. එහෙත් ලැබුනේ නැහැ. ශාස්ත්‍රීය අධ්‍යනයක් එක්තරා ඊ සඟරාවක තිබ්බ. එය සොයාගන්න බැහැ දැන්. මේ වගේ දේවල් ඔබ සතුනම් එකතු කරන්න. තරමක් වෙනස් මුහුණුවරකින් මෙතන නැවත සංවාදයට විවෘත කරන්න උත්සාහයක් ගන්නේ.

මුලින්ම ප්‍රශ්නය.

ජලය හිඟ ප්‍රදේශයක කණින ලද ඇළකි. පෙනුමෙන් මෙහි බොහෝ අඩුපාඩු තිබේ. ඇළ යන්නේ කෙටිම පාරකින් නොවේ, වංගු ගොඩකිනි. ඒ නිසා ඇළෙහි වතුර වැඩි වැඩියෙන් වාෂ්ප වේ. ඇළෙහි වංගු වල පිට පැත්තේ බැමි නොමැති නිසා වතුර අසල ගොඩ නැගුනු පිටාර තැනි වලට කාන්දු වේ. ඇළෙහි ආනතිය අඩු නිසා එහි වතුර සෙමින් ගලන අතර එබැවින් අසල පසට වැඩි ප්‍රමාණයක් කාන්දු වේ.

පසුකාලින ඉංජිනේරුවෝ මෙම අඩුපාඩු සකස් කර ඇළ පිළිසකර කළහ.

එහෙත් පසුව සොයාගත් පරිදි මේවා අඩුපාඩු නොවේ, නිර්මාණයේ ලක්ෂණයන් හෙවත් ඩිසයින් ෆීචර්ස් ගොඩකි. එනයින් දැන් සිතන ආකාරයට මෙය ඇළකුත් නොවේ වෙනත් දෙයකි.

1. අදාළ "ඇළ" කුමක්ද?

2. ඉහත සඳහන් අඩුපාඩු හිතා මතා සාදා ඇත්තේ ඇයි?

3."ඇළ" ට දැන් කියන වඩාත් ගැලපෙන නම කුමක්ද?

--------------------------------------------------------------------------------

පිට කොහෙවත් එකක් නොවේ, මේ අපේම යෝධ ඇළ හෙවත් ජයගඟ ගැන කතාවෙන්නේ. කලාවැව හා තිසාවැව අතර දඟර වැටුණු ඇළ මාර්ගයක ස්වරූපයෙන් ඇති යෝධ ඇළ දුවන්නේ සමෝච්ච රේඛාවක් දිගේ. ඉතින් එහි බෑවුමක් ඉහලක් හෝ පහලක් නිච්චියටම කියන්න බැහැ .

යෝධ ඇළ ගලන්නේ වංගු ගොඩක් එක්ක. එහි පිට පැත්තේ බොහෝ ස්ථානවල ඉවුරක් නැහැ. කියන හැටියට කවදාවත් තිබිලා නැහැ. හැම වන්ගුවෙන්ම වතුර පිටාර ගලනවා. හෙමි හෙමින් දිගු දුරක් ගලන නිසා වාෂ්ප වෙනවා වැඩියි. ඒ වගේම හෙමින් ගලන නිසා පොලොවට උරනවත් වැඩියි.

ඇළක් හැටියට ගත්තොත් මේක කළා වැවේ වතුර අනුරාධපුරයට සපයන කාර්යය සඳහා කොහෙත්ම ගැලපෙන්නේ නැහැ. ලවුසි වැඩක්. අඩුපාඩු ගොඩක්.

ඒත් එය ඇළක් නොවේ. අනික අනුරාධපුරයට ජලය සැපයීම එහි එක වැඩක් පමණයි. එය බහුකාර්ය ව්‍යාපෘතියක්. එය ගලා යන ප්‍රදේශය තුල ප්‍රධාන ජල සැපයුමක් නැහැ. ඒ නිසා එයින් කරන්නේ වාෂ්පීකරණය තුලින් වාතයේ ජලවාෂ්ප වැඩි කරමින්, පොලොවට උරා ගන්නවා ගෙන උල්පත් පෝෂණය කරමින් වන්ගුවලින් එලියට උතුරවා ගෙන එම ප්‍රදේශ සශ්‍රීක කරමින් ගලලා ඉතිරි වතුර අනුරාධපුරයට දීම.

කාර්යය සලකා බලු විට යෝධ ඇළ වැවක කාර්යභාරයක් කරනවා. ඒ නිසා දැන් ඉන්න කට්ටිය එය වර්ගීකරණය කරනවා දිග් ගස්සපු වැවක් [elongated tank] හැටියට. එසේ දිග් ගැස්සීමෙන් වඩා වැඩි පරාසයකට සේවා සපයනවා.

සරලව කිව්වොත් බෑවුමක සමෝච්ච රේඛාවක් දිගේ බැම්මක් බැඳ දිගට වතුර එකතු කල සිහින් දිග වැවක්. කොහෙන් වතුර ලැබුනත් අවශ්‍ය තැනකට යොමු කල හැකියි. ෆ්ලෝ එක දෙපැත්තටම. එහි සැතපුමට අඟලක බෑවුමක් තියෙනවා කියන්නේ ඒ නොගැඹුරු වැවේ වතුර ගලායාමට දුන්නු ආධාරකයක් පමණයි.

කලාවැවේ සිට තිසාවැවට යන ප්‍රධාන "දික් වැව" පමණක් නොවේ රටපුරා වෙනත් ස්ථාන රාශියක මේ සංකල්පය ඇති අතර ඒ සියලු ස්ථාන වල ඒවාට යෝධ ඇළ කියා කියවෙනවා. ඒ අනුව යෝධ ඇළ වාරි සංකල්පයක් විනා මේ නිර්මාණයට කියන නම නොවේ.

මේක නොදත් මහවැලි ඉන්ජිනේරුවන් මේ දඟර හරි මැද්දෙන් කෙලින් ඇළක් කපලා කළා වැව තිසා වැවට යා කළා. එක නෝමල් ඇළක්. ඒ වෙනකම් පවා ජයගඟ සැහෙන දුරට ක්‍රියාත්මක වුනා ලු. එතනින් ඒ නිර්මාණය ඉවරයි. කොටින්ම අපේ සමාජ අධ්‍යනය පොතේ මහවැලි ව්‍යාපාරයේ සිරා වැඩක් ලෙස ලියා තිබ්බා "සැතපුම් පනස් හතරක ජය ගඟ හෙවත් යෝධ ඇළ සැතපුම් දහ අටක් දක්වා කෙටි කොට පිළිසකර කරන ලදී" කියලා. ඔන්න අපේ ලොරි ටෝක්.

පහත දැක්වෙන සටහන් මේ ගැන ලියවුනු මාධ්‍ය සටහන්. 100% නිවැරදි නැතුව ඇති. ශාස්ත්‍රීය අධ්‍යන නොවේ. මෙතන දාන්නේ අදහසක් ගන්න පමණයි.

එළිච්චියක විසින් මග හෙළි කෙරුණු යෝධ ඇල

යෝධ ඇල සංකල්පය

"යෝධයන්" කැපූ ඇළ

හැකිනම් යමක් එකතු කරන්න.

මසාඩා

සාමාන්‍ය දැනුම සමූහයෙන්

ප්‍රබල අධිරාජ්‍යකට එරෙහිව සටන් වැදුණු මිනිසුන් පිරිසක් හතර වටින්ම ළඟා විය නොහැකි ලෙස බෑවුම් සහිත මහා පර්වතයක් මත ස්වාධීනව වාසය කරති. මෙම පර්වතය වට කරන අධිරාජ්‍ය උපරිමය යොදා පහර දෙන මුත් කුඩා පර්වත රාජ්‍යය ලෙහෙසියෙන් පැරදිය නොහැක. පර්වතයට නැගීමට නොහැකි නිසා හමුදා මෙහෙයවිය නොහැකි බැවින් අධිරාජ්‍යයෙ හමුදා පසෙකින් පස් පුරවා ආනත බැම්මක් තනති. එහෙත් මේ බැම්ම තනන හමුදා මතට ඉහලින් ගල් පෙරලමින් කුඩා රාජ්‍යය සටන් කරයි.

සටන දිනන්නට නොහැකි බව දුටු අධිරාජ්‍යය බැම්ම බැඳීම සඳහා කුඩා රාජ්‍යයේ අයගෙම ජනතාවගෙන් උන් අල්ලා ගෙන සිටින වහලුන් යෙදූහ. පරාජය පෙනී පෙනී ද පර්වත මස්තකයේ හුන් කුඩා රාජ්‍යයේ සෙබළු තම වර්ගයාට එරෙහිව ගල් පෙරලුයේ නැත. අවසානයෙ පර්වතය මුදුනට ළඟා විය හැකි තරම් උසට ඒ ආනත බැම්ම බැඳ ජයග්රාහිව සතුරු බලකොටුවට ඇතුළු වන අධිරාජ්‍යයට හමු වූයේ යටත් වීම වෙනුවට සියදිවි හානිය තෝරාගත් මළ නගරයකි.

අදටත් සියදිවි හානියෙන් ගෞරවනීය ලෙස මිය යාමට මෙම බලකොටුවේ නම යොදයි. මෙහි නම එක් ප්‍රකට විද්‍යා ප්‍රබන්ධයක එම ජාතියේම පිරිසක් කරන එවැනිම දිවි නහ ගැනීමක් සම්බන්ධයෙන් භාවිතා කරන නාමය ද වේ.

1. බලකොටුවේ නම කුමක්ද?

2. වීරෝධාර ලෙස සටන් කර මුත් තම ප්‍රජාවේ වහලුන්ට ගල් නොහෙලා පරාජය බාරගත් ජාතිය කුමක්ද?

3. ආක්‍රමණික අධිරාජ්‍යය කුමක්ද?

4. [බෝනස්] අදාළ වදන යොදා ගන්නා විද්‍යා ප්‍රබන්ධය කුමක්ද? වදන යොදා ගන්නේ කිනම් අවස්තාවක් විස්තර කිරීමටද?

--------------------------------------------------------------------

මේ  කතා කරන්නේ මසාඩා  ගැන. මසාඩා බලකොටුව තියෙන්නේ  වර්තමාන  ඊශ්‍රායලයේ  මළ  මුහුද  අසල. කතාවට අදාළ සිද්ධි වලට පෙර පටන්ම එය බලකොටුවක්. මීටර හාර  සියයේ සිට අනූව දක්වා රේන්ජ් එකකින් වටේ පොළොවෙන් ඉහලට මතුවෙනවා. උඩ මීටර සිය ගානක දිග පළල සානුවක්. බඳ  හරි  කෙලින්  ගැට්ටක්.

කලකට පෙර ඩොකියුමන්ටරියක [චැනල් අයි එකේ ගිය :)] දුටු පරිදි මෙය කිසිම මහද්වීපික තැටියක කොටසක් නොවන කුට්ටියක්. තැටි පාවෙද්දී මේ පර්වතය රෝලර් බෙයාරින් එකක් වගේ කරකෙනවලු. ඒ භූ ගෝල විද්‍යා කෑල්ල ෂුවර් නැහැ.

මේ පර්වතයට පහසුවෙන් නගින්න බැහැ. පොයු 70  කාලේ  යුදෙව්  කැරැල්ල  මර්දනය කිරීමත්  එක්ක රෝමානු අධිරාජ්‍ය ගැන කල කිරෙන යුදෙව් කැරලි කරුවන් පිරිසක් මේකට නැගලා රාජ්‍යයක් තනා ගන්නවා. පවුල් පිටින් ඔක්කොම දහසක් විතර.

මේ  මසාඩාවේ  එසවුම  වටේ  භූමියට  සාපේක්ෂව.

රෝම කාරයෝ මේක වට කරනවා. නමුත් උන්ට උඩට යන්න බැහැ. උඩ ඉන්න උන් එක එක යුධ උපක්‍රම වලින් රෝමානුවන් හිර කරනවා. ඒ නිසා රෝමානුවන් මේකට නගින්න පැත්තකින් රෑම්ප් එකක් හදන්න පටන් ගන්නවා. එහෙත් මසාඩා වලින් දිගටම එල්ල වෙන ප්‍රහාර [ගල් පෙරලීම ආදී] නිසා වැඩේ කරගන්න බැහැ.

මේ  මසාඩා  මුර  කපොල්ලකින් මළ  මුහුද  දිහාව  පෙනෙන  හැටි.  යුද්ධයේ වාසිය ඔවුන්ට  බවට  මේ  වීව්  එක  සාක්කියක්.

රෝමන් කාරයෝ අන්තිමට කරන්නේ රෑම්ප්  එක  හදන්න යුදෙව් වහලුන් දාන එක. පරාජය පෙනී පෙනීත් මසාඩා සෙබළු උන්ට ගල් පෙරලන්නේ නැහැ. අවසානයේ මීටර සියයකට වඩා උසකට රීච් කරන රෑම්ප් එක ඉවර කරලා  රෝම  හමුදාව  නගරයට  ඇතුළුවෙනවා. යටත්  වීම  වෙනුවට  මසාඩා  වැසියන්  තෝරාගන්නේ  මරණය. මසාඩා වලට හමුදා එනකොට ඔවුන් සියලු දෙනා සියදිවි නසාගෙන [හරියටම කිව්වොත් කීප දෙනෙක් ඇරෙන්න ඉතිරි ඔක්කොම]

ඊගාව   පින්තුර  දෙකෙන්  බලන්න  රෑම්ප්  එක.

නගර රාජ්‍යය පවතින්නේ වසරක් දෙකක් විතර. මේ කාලේ රෝමෙට එරෙහිව එහෙම දෙයක් දාහක් විතර පිරිසක් කල එක පුදුමයට කරුණක්.

මේ පෝස්ට් එක ගැන රාජ් මතුකරන ප්‍රශ්නය: මේ ජන කොටස (යම් මට්ටමකට හෝ) ස්වංපෝෂිතව හිටියද? එහෙම වෙන්න පුළුවන්ද?(පොලවෙ හැටි බැලුවම)

මුලින්ම කියන්න ඕනේ මෙතන නගරයක් හදන්නේ මේ මිනිස්සු නොවේ. මීට සියවසකටත් වඩා කලින් හෙරෝද් [ප්‍රකට] තමයි මෙතන නගරයක් හදන්නේ. ඒක ලක්සරි සිටි එකක්. දහසකට පමණ ඉඩ තියෙන. හදිසියකදී එයාටයි එයාගේ හිතවතුන්ටයි පලාගොස් හැංගෙන්න. මෙතන හෙරෝද් ට හදාපු මාලිගාව ලක්සරි උපරිමයට. නාන තටාක, රෝමානු පන්නයේ ස්නානාගාර, උණුවතුර තටාක ආදිය එක්ක. වතුර ගන්න හෙරෝද් වැහිදිය එකතු කරන විශාල ටැංකි හදනවා. ඒවා මිනිසුන් දහසකට සැපයුම් දෙන්න ප්‍රමාණවත්. කාන්තාරේ වගේ වුනාට හිටිගමන අම්බානට වහිනවලු. රෝමන්වරුන් වට කරද්දී භාවිතා වෙන්නේ ඒවා තමා. ආහාර ගබඩා එහෙමත් දිගු කලකට ප්‍රමාණවත්.

කැරැල්ලේ මුල කාලේ යුදෙව් සටන් කරුවන් රාත්‍රියේ පහලට බැහැලා අසල රෝමානු පාර්ශ්වයට ලැදි නගර මංකොල්ල කනවලු. එහිදී ඔවුන් ම්ලේච්ච සමූලඝාතන කරලා තියෙනවා. [යුදෙව්වෝ පාවා දෙන්නන්ට සලකන්නේ ඉතාම ම්ලේච්ච ලෙසින්]. ඒ මංකොල්ල කාපු ආහාර තමයි භාවිතා කරන්න ඇත්තේ.

මසාඩා ගැන විවාද රාශියක් තියෙනවා. රෝමන් කාරයෝ මුලදී ගණන් ගත්තේ නැහැල්ලු. සමහරු කියනාකාරයට රෝමානු වැටලුම මාස කීපයක් පමණයි යන්නේ. ඊට පෙර දෙවසරක් පමණ මසාඩා කරදරයක් නැතුව දිව්වලු. මසාඩා කියා එකක් වුණේවත් නැති ගානට මේ ගැන විවාදාත්මක මත තියෙනවා. මගේ සටහන් ඒ ගැන තියෙන දැනට පොදුවේ පිළිගැනෙන අදහස මත පදනම් වන්නේ.

මසාඩා ගැන සඳහන් වන මා දන්නා විද්‍යා ප්‍රබන්ධය "රික්ටර් 10" [තව ඒවා තිබිය හැකිය - මා දන්නේ නැත]

ආතර් සී ක්ලාක් ගේ වචන අටසීයක ප්රෝපොසල් එකක් කියවා මයික් මැක්වේ විසින් ලියු Richtor 10 විද්‍යා ප්‍රබන්ධය තුල, අරාබි හා ඉරාන හමුදා වලින් ප්‍රහාරයක් ඒමට ආසන්න අවස්ථාවේ තව දුරටත් දිනිය නොහැකි බව දැනගත් පසු තම උපරිම න්‍යෂ්ටික බලය යොදවා මුළු අරාබියම පුපුරුවා හරින ඊශ්‍රායල ක්‍රියාව මසාඩා ඔප්ෂන් කියා හඳුන්වන්නේ.

පින්තූර  විකිය  හා වෙනත්  මූලාශ්‍ර  කීපයකින්  ගත්තේ.  මෙන්න  මේක  ලින්ක්  කරනවා  එතන  ඔය  වටාපිටාවේ  පින්තුර  රාශියක්  ඇති  නිසා.

කුණාටුව ඇතුළෙන්

අද අපිට කුණාටු. නගරය ඉක්මනින් හිස් කරගන්න මිනිස්සුන්ව ගෙදර යවන්න කියලා ආණ්ඩුවෙන් සේවා ආයතන වලට දැනුම් දීල තිබ්බා. කල්තියාම ගෙදර ඇවිත් කුණාටුව එනකම් ඉන්න අතරේ මතක් වුනේ සාමාන්‍ය දැනීම සමූහයේ කතාවට ගත්ත මෙන්න මෙයාගේ කතාව.

කිසියම් කෙනෙක් වරක් කිසියම් ක්‍රීඩා ඉසව්වක පුහුණුවක යෙදෙමින් පොළොවේ ඉහල ස්ථානයක සිට පහලට පාවීගෙන එනවා. එහෙත් සුළු වෙලාවකින් අසාමාන්‍ය ලෙස ස්වාභාවික සංසිද්ධියකට ගොදුරුවන මේ කෙනා ඉහල වායුගෝලයේ ගුවන් යානා කෲස් කරන මට්ටමේ අහසේ පාවෙමින් ඉන්නවා. පැයක් පමණ එහෙම ඉඳලා මෙයා මහපොළොවේ පයගහද්දී නොමැරී පමණක් නොවේ සිහියෙන් ඉන්නේ. අදාළ වැඩේට අවශ්‍ය කිසිම යානයක් හෝ සුවිශේෂී ඇඳුමක් තිබිලා නැහැ. හැබැයි සුළු තුවාල කීපයකට වඩා දෙයක් වෙලා නැහැ. ඒ ගානෙන් බේරෙන්න පුදුමාකාර වාසනාවක් තියෙන්න ඕනේ. මේක ලෝකයේ වෙච්ච වාසනාවන්තම සිද්ධි අතරින් එකක්.

1. මේ කවුද?

2. වුනේ කොහෙද? මොන කාලේද?

3. මොකද්ද වුනේ? සිදු වූ ආකාරය විස්තර කරන්න.

4. වාසනාවන්ත කිව්වේ තිබ්බ අවදානම් මොනවගේ ඒවාද?

5. තවත් කෙනෙක් මීට පෙර තරමක් සමාන අත්දැකීමකට භාජනය වෙනවා. මේ දෙපොල බොහෝවිට ලෝකයේ එවැනි අත්දැකීමක් ලද එකම අයවලුන් ලෙස සලකන්න පුළුවන් [කන්ෆර්ම්ඩ් නැත] මේ අනිත් පුද්ගලයා කවුද? ඔහුගේ කතාව මොකද්ද?

---------------------------------------------------------------------------------------

ඊවා විස්නීස්කා [Ewa Wiśnierska ] කියන්නේ ජර්මන් පැරා ග්ලයිඩර් චැම්පියන් කෙනෙක්. ඇය හා ජර්මන් පිල පුහුණුවීම් සඳහා ඕස්ට්‍රේලියානු උස්බිම් වල තියෙන මැනිලා නම් නගරයට එනවා. පැරා ග්ලයිඩින් කියන්නේ උස්බිමක සිට පැරචූටයක ආධාරයෙන් පහලට යාම. පොළොවේ සිට මීටර සීයක් වගේ තමා වැඩිම උඩ යන්නේ.


ඊවා විස්නීස්කා [පින්තුරය  ගත්තේ මෙතනින්]

එදා එතන තරමක් කාලගුණ අර්බුදයක් තිබ්බත් මේ කට්ටිය ඒක ගණන් ගන්නේ නැහැ. ඊවා අහසේ ඉන්න කොට ස්ටෝම් සෙල් දෙකක් එකිනෙක ගැටෙනවා. මේක මහා භයානක දෙයක්. ඒ මොහොතේ ඒ කුනාටු වළාව විශාල අකුණු කුණාටුවක් හදන අතර ඊවා සහ තව පැරා ග්ලයිඩර් කෙනෙක් එය තුලට ඇදලා ගන්නවා. මෙතැන් සිට කතාව විද්‍යාත්මක දැනුමෙන් අනුමාන කෙරෙන සහ ඇගේ උපකරණ කියවීම් අනුව වුනා කියා හිතන දේ විනා කවුරුත් දැක්ක දෙයක් නොවේ.

අකුණු කුණාටු වලාකුළක්  එහෙමත්  නැත්නම්, Cumulonimbus cloud එකක් හෝ  එහිම  දියුණු  අවස්තාවක්  වන  Supercell එකක් සැලකුවොත්; අභ්‍යන්තරයේ ඉතා අඩු පීඩනයක් තියෙන්නේ [මේ වගේ ප්‍රබල එකක රික්තයකට ආසන්නයි]. ටෙනිස් බෝල සයිස් හේල් [අයිස් බෝල] වර්ෂාවක් වදිනවා. හිතා ගන්න බැරි තරම් විදුලි අකුණු ප්‍රමාණයක් එහා මෙහා වදිනවා. මෙහි වායුධාරාවේ ෆ්ලෝ එක තියෙන්නේ උඩට. පහත  පින්තුරය  ගත්තේ  මෙතනින්.



ඊවා මැරෙන්න තිබ්බ විධි ගණන හිතා ගන්න බැරි තරම්. අනික් කෙනා මැරෙනවා. මැරුණේ අකුණු වැදිලද හුස්ම හිරවෙලද කියලත් හොයන්න අමාරුයි.

ඊවාගේ වැදගත්ම වාසනාව නම් ඒ මොහොතේම ඇයගේ සිහිය නැතිවීමයි. ඒ නිසා අඩු පීඩනය තුල හුස්ම හිරවීම මගහැරෙනවා. ඊවා අධික වේගයකින් උඩට යනවා. ඉහළ නගින වායුධාරාවට හසුවන පැරචුටය රුවලක් වගේ එයාව ඇදගෙන යන්නේ. පැකිමි 70 වගේ වේගයෙන් ඉහලට ගිය බව උපකරණ වල සටහන් වෙනවා. වැඩේ කියන්නේ සිහි නැතිවෙච්ච ඊවා නිරුපද්‍රිතව කුණාටුවේ ඉහළ කටෙන් එලියට එන එකයි. මේ වෙද්දී ඇය කිමි දහයක් විතර උඩට ගිහින්. මීටර 9946 වාර්තා වෙනවා උපකරණ වල. මේ මුළු ගමනේම පැරචුටය නොකඩවා හේල් ප්‍රහාරයට ලක්වෙනවා. ඒ මත ලොකු අයිස් තට්ට්ටුවක් හැදෙන්න ඇති කියා හිතන්නේ. එහෙත් එය ඉරෙන්නේ හෝ හැකිළෙන්නේ නැහැ. ඊවාගේ පාලනය නැතුවට එය හැරෙන්නේ අසමතුලිත වන්නේත් නැහැ.

මේ ගුවන් යානා යන උස. එවරස්ට් ට වඩා කිලෝ මීටරයක් උසයි. මේ හරියේ හුස්ම ගන්න බැහැ. උෂ්ණත්වය සෙ -40 වගේ. සිහි නැති වූ සිරුර මෙම තත්වය දරා ගත්තේ කෙසේද කියා පැහැදිලි නැහැ. ඊවා විනාඩි 40 ක් විතර මේ උසේ පාවෙමින් ඉන්නවා. සිරුරේ දරා ගැනීමේ හැකියාව පුදුමාකාරයි. එහෙත් තව ටිකක් හිටියනම් ක්ලිනිකලි මරණයට පත්වෙන්න ඉඩ තිබ්බා.

ඊවාගේ ඊ ගාව වාසනාව නම් මොකක් හෝ හේතුවකට පැරචුටය හැකිලෙනවා. සමහර විට අයිස් වල බර නිසා. ඊවා වැටෙනවා නිදහස් ගුරුත්වය යටතේ. දැන් ගැටලුව සිහිසුන් ඊවා කෙලින්ම බිමට එන එක. එක්තරා වේගයක් ඉක්මවා ගියොත් මේ වර්ගයේ පැරචුටයක් දිගහැරගෙන බේරෙන්න අමාරුයි. පැරචුටය නැවත අහම්බෙන් දිග හැරෙන්නේ මේ වෙලාවේ. එහෙම වෙන්නේ ඇයි කියලා දන්නෙත් නැහැ.

ඊවා පාවෙවී පහලට එද්දී සිහිය එන්නේ කිමි හතක උඩදී.

සිහිය ආ ගමන් පළමු ප්‍රශ්නය සීතල. ඇය මාර දක්ෂ ග්ලයිඩර් කෙනෙක්. මේ අසීරු තත්වයේ ඇය හිතන්නේ මේ වේගෙන් ආවොත් සීතලට මැරෙනවා කියා. ඒ නිසා ඇය ස්පයිරල් කරගෙන වේගයෙන් පහලට එනවා. මේ වගේ වෙලාවක ක්ෂණිකව හරි දේ තීන්දු කරන එක මාර හැකියාවක්.

ඊවා නෝමල් පැරචුට් එකකින් වගේ බිමට එන්නේ දෙපා වලින්. ඊට පස්සේ ඇය ටීම් එකට කතා කර ජී පී එස් ඛණ්ඩාංක දෙනවා. භුමියේ කිමි බරගානක් දුර ගොස්. හොස්පිටල් ගියාම සීතල හා හේල් නිසා වූ සුළු තුවාල කීපයක් පමණයි. එදාම ගෙදරත් යවනවා. ඇය සතියකින් නැවත පුහුණු වීම පටන්ගන්නවා.

මේ සිද්ධිය 2007 දී වෙච්ච එකක්. මම මේක දැක්කේ රූපවාහිනී වාර්තා වැඩසටහනක. ඒක මෙන්න මේ යූටියුබ් එකෙන් බලාගන්න පුළුවන්. වීඩියෝව සත්‍ය සිද්ධිය වගේ ප්‍රතිනිර්මාණය කළ එකක්. සත්‍ය සිද්ධිය එහෙම රෙකෝඩ් වෙලා නැහැ [කැමරාවක් තිබිලා නැහැ ඇය සමග]

අනෙක් සිදුවීම විලියම් රැන්කින් නම් ෆයිටර් පයිලට් කෙනෙකුට  වෙන්නේ. 1960 විතර කාලේ ඔහු කුනාටුවකට අහුවෙනවා. එය මගහරින්න ඔහු අඩි 45000 මගී යානා යන උපරිමය දක්වා යනවා. මෙතැනදී ජෙට් එක නවතිනවා. ඔහු ඉජෙක්ට් කරගන්නවා. රැන්කින් ගේ පැරචුටය දිගහැරුනානම් ඔහුට හුස්ම ගන්න බැරුව මැරෙන්න තිබ්බා උස  වැඩි  නිසා. එහෙත් එසේ වන්නේ නැහැ. ඔහු වැටෙන්නේ පහල තියෙන  කුණාටුවට. පස්සේ පැරචුටය දිග හැරුනම ඔහු ඉහල  ධාරාවට  හසුවෙමින් කුණාටුවේ ඉහල පහල යමින් සැහෙන දුරක් ඒ එක්ක ගියාලු. ඔහු කියන්නේ දුටු විදුලි රේඛා අඩි ගණන් පළලයි කියා. එතරම් ආසන්නයේ ඒවා  වදින්නේ. රැන්කිනුත් නොමැරී බිමට එනවා.

ගොම මැටි

[තරමක් වෙනස් දෙයක්. මේ මම ෆේස්බුක් සමූහ කීපයකම දාපු සටහනක්]

දොළ පාර හරියේ පදිංචියට ඇවිත් දැන් අවුරුදු විස්සක්. අවුරුදුම විස්සක් !!! ඉස්තැන්තරිප්පුවේ ඉඳලා ආපු දවස මට තාම මතකයි, ජෙරමගේ බර කරත්තේ - අපි අටදෙනාම, ලට්ට ලොට්ට පොදි ගහගෙන - ඇඳන්, බේසන්, පනිට්ටුවයි, අකුලන ඇඳි පුටු දෙකයි, හැලි වළන්, තව පරණ තොටිල්ලකුත්. ඒ මදිවට එදා ගිනි ගහන රස්නේ දවසක්. පිපාසෙ කියලා වැඩක් නෑ. මග දිගට දිය කඩිත්තක් අහුවුනොත් ඒක අපි බීලම ඉවර කළා.

ඇඳි පුටු වලට පයින් ලීයෙන් තට්ටුව දැම්මේ තාත්තා. තාත්තා කළින් ම ගියා. මාස ගානකට කළින්. ගේ පොඩ්ඩක් හදලා ළිඳක් එහෙම කපන්න. වටේට ලෑලි ගහපු වහලට ලෑලි කෑලි අතුරපු, කාමර දෙකකට යන්තම් ඉඩ තියෙන ගෙයක්. කාමර දෙකවත් බෙදලා වෙන්කරලා තිබ්බේ නැහැ. මුලදී බිමට තිබ්බේ නිකම්ම මහ පොලොව. පස්සේ තාත්තා ලෙවල් වෙන්න පසුයි ගොමයි කවලම් කරලා ගෑවා. දිගටම මාසෙකට පාරක් එහෙම ගොමමැටි ගානවා. අලුත්ම ගොම ගෙනත්. එදාට පොළොව වෙලෙනකම් ඔක්කොම එළියේ තමා ඉන්න ඕනේ. දොරට අගුලු නැහැ. පොඩි කොක්කකින් බැඳගෙන ඉන්නේ රෑට. බිත්තිවල ලෑලි මැද්දෙන් අහලින් යන මිනිහෙක් හොඳට පේනවා. වහලේ ලී පතුරු අස්සෙන් පෙනෙන තාරුකා ගණන් කර කර මා යි ජෝ යි සෙල්ලම් කරනවා.

ආවට පස්සෙන්දා තාත්තා අම්මවයි අපිවයි අරගෙන ගියා බෑවුමෙන් එපිටහ වගා කරන්න හිතා ඉන්න තණකොළ ගොල්ලයි තැනිතලාවයි බලන්න. වැටක් වත් තිබ්බේ නැහැ. මිනින්දොරුවා සලකුණු දාපු ගහක් තමා සීමාව. පොලොව නම් සරුසාර ඇති, තාත්තගේ වැඩේම ඒක කියවන එක. අනික තව වටින ලී ගන්න පුළුවන් ගසුත් තියේලු. තාත්ත රත්‍රන් ගොඩක් පොලොව යට ඇති කියා හිතාන ඉන්න ගල් ගෙඩියකුත් පෙන්නුවා එහාපැත්තෙ වැටියේ. තාත්තට මාර විස්වාසයි වගේ. අපිනම් මොකුත් කිව්වේ නැහැ. ඒ වුණාට මා යි ජෝ යි හවස ගිහින් එතන ගල් ඔක්කොම පෙරලලා බැලුවා. තිබ්බ රත්තරනක් නැහැ.

මේක අමු කැලයක්. ගස් ඉවරයක් නැතුව. තලගොයි, දිරන කඳන්, වලස්සු. ළඟම ගෙදරට හැතැක්ම තුනක් !!! මේ මුල අවුරුදු කීපයේ ගෙදර තනියම ඉන්න ගෑණු උන්නේ කොහොමද කියලා මම තාම හිතනවා. ඇත්තෙන්ම අපේ අම්මා ඒ කාලේ දැන් ඔය පොඩි ලේන් එක යන තැන තිබ්බ කොටයක් උඩ වාඩිවෙලා පැය ගණන් අඬනවා මතකයි - තනිකරම පාළුව නිසා. පාලුයි කියන්නේ පට්ට ම පාලුයි !!!

------------------------------

මේ කෙටිකතාවක පළමු  පිටු දෙකේ පරිවර්තනය.  පසුබිම වන්නේ  බ්‍රිතාන්‍ය  ආණ්ඩුවෙන් ඉඩම්  බෙදා දීලා දුෂ්කර  පිටස්තර  කොලනියක  පදිංචියට  ගිය  ඕස්ට්‍රේලියානු පවුලක්.  නුපුරුදු  පරිවර්තන කර්තව්‍ය  එතනින්  නතර කරලා පුරුදු  විස්තරයට  බැස්සොත්;

මේ  කතාවේ  කියන්නේ  පහත  පින්තුරයේ  ජාතියේ ගෙයක්  ගැන.  නිව් සවුත්  වේල්සයේ  ග්ලෙන්කෝ වල 1898 ගත්ත  ඒ  පින්තූරය  විකියෙන්



ඉස්තන්තරිප්පුව කියල ටිකක්  සිංහලකරණය  කරලා පරිවර්තනය කල  Stanthorpe කියන  ප්‍රාදේශීය  නගරය  තියෙන්නේ මෙන්න මෙතන.  ඒ කියන්නේ කතාව දිගහැරෙන්නේ ඔය  සිතියමේ  මාක්  එක  තියෙන  වටාපිටාවේ.




මම  මේක  පරිවර්තනය  කලේ  පොලොවට දමාපු  ගොමමැටි නිසා.  ඒ  හන්දාම  ලිව්වෙ ලංකාවේ  වගේ  හිතෙන්න. ඒ කාලේ මෙහෙත් ගොමමැටි හරිය. හොඳ දේවල් කාටත් වටිනවා. ගොමමැටි  විතරක්ම  නොවේ.  කතාවම  අපේ  රටේ  මේ  වගේ  අවස්ථාවකට  කෙතරම්  සමීපද?  නිකමට  හරි  ආණ්ඩුවෙන්  ඉඩම්  බෙදාපු  ගම්බද  කොලනියක  හිටපු  හෝ  ගිහින්  තියෙන කෙනෙක්  ඉන්නවා  නම් මාත්  එක්ක  එකඟ වේවි.

මේක අවුරදු 120 වගේ පරණ කෙටි කතාවක් පස්සේ නවල් එකක් වෙච්ච. ලේඛකයා ස්ටීල් රඩ්. කෙටි කතාව Starting the Selection පස්සේ හැදෙන  නවකතාව් On our Selection. දැන් බැලුවම මුළු නවල් එකම තියෙනවා වෙබ් එකේ.

On our Selection - Steele Rudd

ස්ටීල් රඩ්ගේ රචනා විලාශය කෙටි කතාවේ ප්‍රබේදයක් වන ස්කෙච් ස්ටෝරි හෙවත් සැකිලි කතා [සිංහල වචනය  මගේ  ගානේ - වඩාත්  නිවැරදි  එකක්  තියේනම්  කියන්න] ලෙස සලකන්න පුළුවන්. ඒ කතා වල ලොකු සිද්ධියක් නැහැ. කෙටි කතාවකටත් වඩා කුඩායි. කිසියම් රිද්මයකට එකතු කල සිද්ධි ගොඩක් විනා වෙන ලොකු දෙයක් නැහැ.

නොස්ටල්ජික බ්ලොග් ලියු කතන්දරකාරයා ඇතුළු බොහෝ බ්ලොග්කරුවන් මේ වර්ගයේ විස්සයි විස්සේ කෙටිමකෙටි කතා සම්ප්‍රදායක් හඳුන්වා දුන්න සිංහල බ්ලොග් අවකාශයේ. ඒ  බොහෝ  දෙනෙකුගේ  ජීවන අත්දැකීම් අලලා ලියැවුණු බ්ලොග්  නිර්මාණ  වැඩිහරියක් අයිති  වෙන්න ඕනේ ස්කෙච්  පවුලට. මේ ස්කෙච් එකෙත් ඔවුන් ට ආණ්ඩුවෙන් ඉඩම් ලැබිලා පදිංචිය පටන් ගත්ත හැටි ගැන කරන කතා සැකිල්ල පමණයි. වෙන මොකුත් නැහැ.


විකියෙන්  ගත්  ඉහත  පින්තුරයේ ඉන්න ලේඛක ස්ටීල් රඩ් ගේ සත්‍ය නම ආතර් ඩේවිස්. ඔහුත් මේ කතාවේ ඉන්න කතා නායකයා වගේම ක්වීන්ස්ලන්තේ ඔය කියන පළාතේම දුෂ්කර පැත්තක ආණ්ඩුවෙන් ඉඩමක් ලබාගෙන ගියපු [සිලෙක්ෂන් කියන්නේ  ඒකට] දුසිමක් සහෝදර සහෝදරියන් ඉන්න පවුලක කොලුවෙක්. අවුරුදු දොළහේදී අධ්‍යාපනයෙන් සමු ගෙන ගොවිපොලවල කුලියක් කර එදා වේලක් හොයා ගත්තු රඩ්, ක්‍රමයෙන් ගිණුම් තබන්නෙකු ලිපිකරුවෙකු ලෙස ඉදිරියට ඇවිත් අවසානයේ නීතිය පසිදන්නෙක් [උප ෂෙරිෆ් වරයෙක්] ඉඩම් බෙදාදීම මෙහෙයවන්නෙක් [සිලෙක්ටර් කෙනෙක්] දක්වා ඉහලට ගොස් තමා අතින් දුන් මරණ දඬුවමක් ගැන කලකිරී සේවයෙන් විශ්‍රාම යන්නේ.

ස්ටීල් රඩ් කියන අන්වර්ථ නාමයෙන් මේවා පත්තරේට ලියන්නේ වෘත්තීය ආරක්ෂාවට කියා කියන්නේ. මේක හෙළි වීම නිසා ඔහුගෙන් වෘත්තීය ලෙස පළිගත්ත කියා ඔහු හිතනවා. පස්සේ කාලෙක ආයිත් මේ ලේඛකයා ඉඩමක් අරගෙන වගා කටයුතු එහම කරනවා. ඇතැම් කාලවල බොහොම දුප්පත් අඩියට වැටිලා බොහෝ නිර්මාණ කුණු කොල්ලෙට දීලා දානවා.

කෙසේ වෙතත් ඔහුගේ නිර්මාණ බහුතරයක් මේ වගේ දුෂ්කර පළාත් වල මුල් යුගය ගැන ලියවුනු ස්කෙච්. මුලින් මුලින් එක එක තැන්වල වෙච්ච සිද්ධි ලෙස ලියවෙන ස්කෙච් එකතු කරලා සියල්ල එකම පවුලක කතාවක් කරලා නවල් එකක් කරන්නේ වෙනත් ලේඛකයන් ගේ උපදෙස් නිසා. මේ පවුල ඉබේම රඩ් පවුල කියා සැලකෙනවා. රඩ් මේ කතාපෙලේ නිර්මාණය කරන "තාත්තා" හා "ඩේව් (ලොකු අයියා)" දෙන්නා Dad and Dave ලෙස ඕස්ට්‍රේලියානු සාහිත්‍ය හා මිනිස් මතකයන් තුල සැහෙන ජනප්‍රියකමක් ලබා ගන්නවා.

රඩ් ගේ ජීවිතේ මේ කතාවල ඉන්න ගැමියා, ගොවියා, නිලධාරියා ආදී ඔක්කොම වල එකතුවක් ලෙස මේවායේ තියෙන දුක්ඛ දෝමනස්සයන් එක්ක ඒ පරිසරයේම ගෙවී ගිය ජීවිතයක්. නිර්මාණ හා සත්‍ය නොගැලවිය හැකි තරම් සූක්ෂම ලෙස බද්ධ වෙලා තියෙන්නේ.

ලෝකයට අකුරු කියවීම

සාමාන්‍ය දැනීම සමූහයෙන් තවත් එකක්.

මේ ශිෂ්ටාචාරය විශාල භූමියක් ඇල්ලුවේ නැත. භූමියට අයිතිය කී වෙනත් අය සිටි නිසා ඔවුන් ඇල්ලුවේ මුහුදයි. මුහුදු ගමනට වැදගත් වන ස්ථාන වල නගර රාජධානි සදමින් ඔවුහු සාගරය තමන්ගේ පාලනයට ගත්හ. ඔවුන් සාගරය දිගේ කල විසිරීම සමකාලින විශාල ගොඩබිම් අධිරාජ්‍ය වල විසිරීමට වඩා වැඩිය.

එහෙත් මේ ශිෂ්ටාචාරය ලෝකයට දුන් වැදගත්ම දෙය වෙනකකි. එය මානවයාගේ අනාගතයට බිහි වූ වැදගත්ම නිර්මාණයකි. සමහර කල්පිත අනුව මුළු ලෝකයම ඒ අනුව හැඩ ගැසුණි. එය විවාදාත්මක වුවත් අඩුම ගානේ ලෝකයෙන් විශාල කලාපයකට එහි බලපෑම ඇතිවිය.

1. මෙම ශිෂ්ටාචාරය කුමක්ද?

2. ඔවුන්ගේ විසිරීම පැවතියේ කොහෙද?

3. ඔවුන් ගමනාගමනයට යොදාගත් වැදගත් යාත්‍රාවක් තියේ. එහි නම කුමක්ද?

4. මේ ශිෂ්ටාචාරය ලෝකයට දුන් වැදගත්ම තෑග්ග කුමක්ද?

------------------------------------------------------------------------------------------------------

මේ  කතා  කරන්නේ ෆිනිශියානුවන්  ගැන. ලෝක  ඉතිහාසය  මගේ  වෘත්තීය  විෂය  පථයට  සම්බන්ධ  නැති  නිසා  මෙතන  වැරදි  ඇති.  එසේ  වී නම්  පෙන්නා දෙන මෙන් ඉල්ලා  සිටිනවා.

ෆිනිශියානුවන්ගේ මුල් බිම ලෙබනනය. ෆිනිශියන් වරුන් සෙමිටික් [යුදෙව්] වාර්ගීකයන් පිරිසක්. ඔවුන් ගේ නගර හැදෙන්නේ සාගර ආශ්‍රිත ආරක්‍ෂිත තැනක [ලෙබනන උස්බිම් වලින් සෙසු භූමියෙන් වෙන්වූ මුහුදට නෙරාගිය බිම්කඩවල]. ගොඩබිමට ව්‍යාප්ත වෙන්න බැහැ මොකද කන්දෙන් අනිත් පැත්තේ තියෙන්නේ ලෝක ශිෂ්ටාචාරයේ තෝතැන්නක්. බැබිලෝනියන්, අකාදියන්, මිසර, අසිරියන්, මෙසපොතෙමියන් ආදී ශිෂ්ටාචාර විසින් ඒ හරිය තහවුරු කර තිබ්බේ.

අපි  මේ  කතා කරන්නේ  පොයුපෙ [BCE හෙවත් BC] 1500 - 500 විතර  කාලය  ගැන. විජයට  සහශ්‍රයකට  පෙර සිට  විජයගේ  කාලය  වෙනකම්  වගේ. ග්රීකයින්  බලවත්  වෙන්නෙත්, නගරයක් ලෙස රෝමය  හැදෙන්නෙත්  ඔවුන්ගේ  අවසාන කාලේ.  ඒ  අනුව  ෆිනිශියන්  වරු  සෙසු  ප්‍රබල යුරෝපා  ශිෂ්ටාචාරවලත්  මුලකාලේ  තමයි බලවත්  වෙන්නේ.

ඔවුන් ව්‍යාප්තියට තෝරන්නේ මධ්‍යධරණිය. මධ්‍යධරණිය දිගේ ගිහින් ඉතාම වැදගත් තැන්වල නගර තනමින් දැවැන්ත අධිරාජ්‍යයක් හදනවා. ඔවුන්ගේ නගර මධ්‍යධරනියේ අනික්  කෙලවරේ ජිබ්රෝල්ටා පමණ දක්වා විහිදෙනවා යුරෝපය දිගේ මෙන්ම අප්‍රිකාව දිගෙත්. දූපත් වලත්. මේ  මුළු  කලාපයේම වෙරළින්  වැඩි  හරියක් ඔවුන්ගේ  පාලනයට  යටත්ව පවතින්නේ.  හැබැයි  සාගරික  ප්‍රජාවක්  ලෙස  වෙළඳාම පාලනය  කරනවා මිසක ඇතුලට  පැතිරෙන්නේ  අඩුවෙන්.

ඒ  සම්මුතිය  කඩාගෙන  ගොඩබිමත් අල්ලාගෙන ටියුනීසියාවේ හැදෙන කාතෙජියන් අධිරාජ්‍ය පසුකාලින ෆිනිශියන් අධිරාජ්‍යයක්. හැනිබල් ගේ රට. කාතෙජියාව  පසුකාලින විශේෂ  අවස්තාවක්  ලෙස  සැලකුවොත්  සෙසු  අවස්ථා වල  තියෙන්නේ  වෙරළ  නගර  මූලික  වශයෙන්. මේ  නගර  එකිනෙකින්  ස්වාධීනව  තිබ්බේ.  හැබැයි  එකිනෙකා  එක්ක  සහයෝගෙන්  වෙළඳාම  කරගෙන  ගියා.  එනයින්  ෆිනිශියන්  ශිෂ්ටාචාරය අධිරාජ්‍යයකට  වඩා කොමන්වෙල්ත්  එකක්  වගේ.

ෆිනිශියානු සාගරික ශිෂ්ටාචාරය විකියෙන්  ගත්ත පහත පින්තුරේ බලන්න.


ෆිනිශියන් වරුන් මධ්‍යධරණිය ඉක්මවා ගිය බවත් රතු මුහුද ඔස්සේ ආසියාවට හා අප්‍රිකාව වටේ බටහිර අප්‍රිකාවට ගිය බවත් කියවෙනවා. කැමරූන් එක්ක පවා වෙළඳ සම්බන්ධ තිබ්බ බවට මත තියෙනවා.

මේ ගමන් සඳහා භාවිතා කලේ මිනිසුන් හබල් ගහන කුඩා නැව් වන ගැලිය හෙවත් බයිරීමය. පසුකාලීනව ෆිනිශියන් වරුන්ගෙන් පුරුදු වෙලා ග්රීකයින් රෝමයිනුත් ගමන් ගියේ හා යුද්ධ කලේ ගැලී වල.

ෆිනිශියානුවන් ලෝකෙට දුන්න වැදගත්ම දේ තමා කොන්සනන්ට්ස් හෙවත් ගතකුරු වලට සංකේත ලබා දී හදාපු පළමු සංවිධිත භාෂාව. ඊජිප්තු  හා පූර්ව ග්‍රීක  ශිෂ්ටාචාරවල  භාෂා  රටා  වැඩි  දියුණු  කිරීමෙන්  තමයි ෆිනිශියන්  වරු  මේ  අකුරු  ක්‍රමය  නිර්මාණය  කරන්නේ.

මීට පෙර භාෂා තිබ්බට ඒවායේ ලියමන් කෙරුනේ භෞතික ද්‍රව්‍ය වලට සංකේත දීමෙන්. රූපාක්ෂර කියන්නේ. මේක අමාරු වැඩක්. සරල මූලික දෙයක් ලිව්වට වැදගත් සාහිත්‍යයක් හැදෙන්න බැහැ. නිකමට  සිංහලෙන්  උදාහරණයක්  දුන්නොත් බල්ලට එක  සංකේතයක් - බෙල්ලට  තව  එකක්. මොකද බල්ල බෙල්ල දෙක  එකම  වගේ  කියවෙන  බව  රූපාක්ෂර භාෂාවෙන්  නිරුපනය කල  නොහැකියි. සංකේත  දෙන්නේ  නිරුපනය  කරන  ද්‍රව්‍යයට විනා  පිටවෙන  ශබ්දයට  නොවේ.

ෆිනිශියන් වරුන් සංකේත දුන්නේ මිනිස් කටින් පිටවෙන ශබ්ද වලට හෙවත් ගතකුරු වලට. කතා  කරද්දී ඒ  ශබ්ද  කීපයකින්  අපි  දෙයක්  නිරූපණය  කරනවා [බ - ල් - ලා වගේ]. ෆිනිශියන්  වරු ඒ ශබ්ද වල  සංකේත  එකට  ලිවීමෙන් හැදෙන  වචනය  ඒ  නිරූපනයට යොදාගත්ත. මැජික්  එකක්  නොවේ  මේ  අපි  දැන්  කරන දේ. ඒ  අනුව  සුළු  අක්ෂර  ගණනකින් මිනිස්  කථන  හැකියාව  නියෝජනය  කරලා  ඒ  අකුරු  මිශ්‍ර කර  හැදෙන  සංකරන  රාශියකින්  භෞතික ලෝකය  නිරූපණය  කළා.  දැන්  ලියන්න ලෙහෙසියි.

මීට  මද  කලකට පස්සේ ඉන්දියාවේත්  මේ  ගතකුරු  ක්‍රමය  ඇතිවෙනවා. සමහරු කියන හැටියට ඉන්දියාවේ ගතකුරු භාෂා හදන ආර්යනුත්  අසල්වැසි පර්සියානුවනුත් මේකෙන්ම තමා ආභාෂය ලැබුවේ. මේ කතාව විවාදාත්මකයි. ආර්යයන්  ඒ  පෙදෙසින්  ඉන්දියාව  කරා ආව කියා දැනට  හිතන  කාලේ වෙද්දී  ෆිනිශියානුන්  ප්‍රබලව  ඉඳලා  තියෙන  නිසා ආභාෂයක්  තියෙන්නත්  ඉඩ  තියෙනවා. මේක  හොයා ගන්න බැරි  වෙන්නේ ෆිනිශියන් යුගයට පෙර ලියවුනු සාහිත්‍යයක් නැති  නිසා.

වෙනස්  ක්‍රමයක් තියෙන්නේ චීන-ජපන්  කලාපයේ විතරයි හැමෝම දන්නා පරිදි ඒ කලාපයේ භාෂා රූප සංකේත වලින් විදාරණය වූවක්. ෆිනිශියන් මොඩලයේ  එකක් නොවේ. ඒ ඇරෙන්න ඉතිරි ලෝකයේ දියුණු වී ගිය භාෂා ෆිනිශියන් මූලයකින් එන බව එක මතයක්. අඩුම ගානේ යුරෝපයේ හා මැද පෙරදිග භාෂා වලටවත් මේක නිවැරදියි.

[ලෝකයට  අකුරු  කියවීම  කියල කැච් ෆ්රේස් එකක්  වගේ  දාපු මගේ  හෙඩිමත්  විවාදාත්මකයි - කිසියම්  කෙනෙක්  ඒ  ගැන  මට  කෝට්  මාෂල්  කරන්න හිතා  ඉන්නවනම්  ඔන්න මෙතනම  පිලිගන්නවා "ලෝකේ  කිව්වට  ලෝකෙම  නෙවෙයි"  කියලා :) ]

ග්‍රන්ථකරණය ආශ්‍රිත බිබ්ලෝ බිබ්ලියෝ බයිබල් වැනි වදන් වල මූලය එන්නේ බිබ්ලෝස් කියන ෆිනිශියානු නගර නාමයෙන්.

ෆිනිශියන්  වරුන්  ගේ  අවසානය  වන්නේ  කාරනා දෙකක්  නිසා.  එකක්  තමා මුහුදේ  පැතිරුණු  නිසා කවදාවත්  ලොකු  රටවල්  හැදිලා යුද්ධ කරන්න  හමුදා  හදාගන්නේ නැහැ [කාතේජියානුන්  හැරුණුවිට]. පස්සේ කාලේදී  ගොඩබිම උන්නු  අධිරාජ්‍ය  මුහුදට  ව්‍යාප්ත  වෙද්දී [එයාලත්  ෆිනිශියන් ගැලී කොපි  කරලා  ගැලී  හදද්දී] ෆිනිශියන්  බලය  ප්‍රමාණාත්මක  නැහැ පවතින්න.

මේ වෙද්දී ෆිනිශියන්  වරුන්  පර්සියාව වගේ  විශාල  අධිරාජ්‍ය  එක්ක  එකඟතා  ගිවිසුම්  ගහගෙන  පවතින්න උත්සහ  කරනවා. එහෙත්  ලෙබනනයේ  පවතින  මූලික  ෆිනිශියානු ශිෂ්ටාචාරය  වනසන්නේ  ඇලෙක්සැන්ඩර්, ෆිනිශියානුවන්  දිගටම සාමය  ඉල්ලද්දීත්  ඔහු  පහර  දෙන්නේ  එය  මිසර  නගර  සැකැස්මට  හැඩරුවින්  සමාන  තැනක්  නිසා මිසරයට  ගහන්න පෙර  හුරුවක්  ලෙස. ඇලෙක්සැන්ඩර්ගේ  බලහත්කාරයට  යටත්  නොවුණු නිසා   ෆිනිශියානුවන්ගේ  ප්‍රධානම  නගරය  වන සූර්  හෙවත්  ටයිරය  ඇල්ලු  පසු  පිරිමි සියල්ලන්  සමූලඝාතනය  කරනවා.

අන්තිමේදී  රෝමයට  අමතක  නොවෙන  පාඩමක්  උගැන්නු  එකේ  පලිය  ගන්න  රෝමන්කාරයෝ  කාතේජියාවත්  විනාශ  කලාම  ලෝකේ  ෆිනිශියානු  කියා දෙයක්  ඉතිරි  වී නැහැ. සියල්ල  මීට  වසර  දෙදාහකටත්  වඩා  ඉස්සරම  ඉවරයි.

මෙන්න ෆිනිශියන් නගර ලිස්ට් එක

ගඟක් වෙනුවෙන් වහල්කම් කල මිනිහෙක්

මේකත් සාමාන්‍ය දැනුම සමූහයෙන්. ටිකක් එඩිට් කරන්න වුනා මෙතනට ගන්න.

මෙය රටක දේශසීමාවෙන් ඇතුලට ඇවිත් රට මැද්දෙන් ගලාගෙන යන අතිවිශාල ගංගාවකි. හැබැයි එහි මූලය කිසිවෙක් නොදනියි. කඳු අතර ගැඹුරු නිම්නයකින් ඔබ්බට කිසිත් නොපෙනේ. අසල්වැසි දේශයක් හරහා ද වෙනත් විශාල ගංගාවක් ගලා යන බවට දැන ගන්නට ලැබේ. මෙම ගංගා දෙකම එකක්ද යන්න ගැටලුවකි. ඒ දෙක අතර පෙදෙස කොහෙත්ම ගවේෂණයට අපහසු ඉතා විශාල පෙදෙසකි.

ගැටලුව විසඳන්නට නම් අල්ලපු රටට ගොස් එහි ඇති ගඟෙහි පරීක්ෂණයක් කල යුතුය. එහෙත් ගංගාව හිමි භූමියේ පාලකයින්ට තම රටට ඇතුළු වීමට අල්ලපු රටේ මිනිස්සු ඉඩ දෙන්නේ නැත. මෙහිදී උපකාරයට එන්නේ මිනුම් ආයතනයේ සේවකයෙකි. ඔහු මේ සඳහා මෙහෙකරුවෙකු ලෙස වෙස්වලාගෙන පරීක්ෂණය කරන අරමුණින් අල්ලපු රටට යයි.

මෙහෙකරු වෙසින් ගිය ඔහුව ඔහුගේ ස්වාමියා ලෙස රඟපෑ මිනිසා වහලෙකු ලෙස විකිණීය. කාලයක් වහල්කම් කර කෙසේ හෝ මේ අබග්ගයෙන් ගැලවී අවසානයේ ඔහු තම ගමනේ ඉලක්කය සපුරා ගනියි.

අවාසනාවකට මේ මිනිසා පර්යේෂණය කරන විට ඔහුගේ ඉහල නිලධාරින් සියල්ල අතහැර දමා ගොසිනි. ඔහුගේ පර්යේෂණය සාර්ථක නොවේ. ගංගාවේ රහස හෙළිවන්නේ තවත් දශක ගණනකිනි.

1. මූලය සොයා ගන්නට උත්සහ කල ගංගාවේ නම කුමක්ද?

2. මේ අවංක හා සේවයට කැපවූ මිනිසා කවුද?

3. අනතුරුදායක ලෙස වෙස්වලාගෙන ඔහු ගිය රට කුමක්ද?

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

බ්‍රහ්මපුත්‍ර ගඟ තමයි කතාවේ මූලය. අද බංග්ලාදේශය හා ඉන්දියාව දෙරටට අයිති බ්‍රිතාන්‍ය ඉන්දීය කලාපයේ උන්නු ඉංග්‍රීසින් මේ  ගඟේ  මූලය  මොකද්ද  කියා ගවේෂණය  කරන්න උත්සහ  කළා. බ්‍රහ්මපුත්‍රගඟ දිගේ ඉහළට ගියාම ඔවුන් දුටුවේ කොහෙත්ම ඇතුළුවීමට අපහසු කඳුකර කලාපයක්. ඊට තරමක් දුරින් ටිබෙට් දේශය දිගේ විශාල ගංගාවක් ගලනවා Yarlung Tsangpo කියලා (ටිබෙට්: යාර් ලූන් ත්සන්පෝ, චීන: යාලු ශන්බු, කෙටියෙන් සන්පෝ ගඟ ලෙස ප්‍රකටයි) . 

බ්‍රිතාන්‍යයින් සැක කරනවා ගංගා දෙකම එකක් කියා. එහෙත් ගංගාවේ මුල සොයා ගිය බ්‍රිතාන්‍යයින් දැක්කේ ගැඹුරු කැනියන් එකක සැඟවෙන බවයි. ගඟදිගේ ඉහලට යන්න බැරිතරම් ඒ කලාපය අසීරු කලාපයක්. කැනියන් එක තියෙන්නේ ටිබෙටය තුල.

ඊ ගාව ඔප්ෂන් එක ටිබෙට් පැත්තෙන් පරීක්ෂණයක් හැටියට යමක් දාලා පහලින් එනවද බලන එක. නමුත් බ්‍රිතාන්‍ය ජාතිකයින් මේ කාලේ ටිබෙටය ආක්‍රමණය කරන නිසා ටිබෙට් අය ඔවුන්ට එන්න දෙන්නේ නැහැ. කැනියන් එක දක්වා ටිබෙටය දිගේ ගිය ගමනත් රහසිගත හා අනතුරුදායක මෙහෙයුමක්.

මේ වෙලාවේ ඉදිරිපත් වෙන්නේ සර්වේ දෙපාර්තමේන්තුවේ සේවය කල කින්තප් නම් සිකීම් ජාතිකයෙක් [නේපාලය ටිබෙටය හා භූතානය මැද තියෙන ඉන්දියාවට  අයිති සිකීම් වල මිනිස්සු පෙනුමෙන් තරමක් ටිබෙට් වගේ] කින්තප් මේ අනතුරුදායක වැඩේට සහභාගී වන්නේ හුදෙක් රාජකාරිය දේවකාරියක් සේ සලකන නිසාද, එහෙමත් නැතිනම් ඇත්තෙන්ම සත්‍යය සොයා ගන්න ඔහුට ඇති ගවේෂණ වුවමනාව නිසාද දන්නේ නැහැ. ගඟ දිගේ ඉහලට ගිය පළමු රහසිගත කණ්ඩායමේ සාමාජිකයෙක් කින්තප්.

බ්‍රිතාන්‍යයින් දෙවැනි ටිබෙට් මෙහෙයුමට කින්තප් ඇතුළු කරන්නේ චීන/ටිබෙට් ලාමා කෙනෙකුගේ සේවකයා හැටියට. මෙහෙයුමේ අරමුණ තමා විශේෂ සලකුණු යෙදු ලී කොට 500 ක් ගඟට දැමීම. ඒවා කලෙක්ට් කරන්න පහලින් වෙන ටීම් එකක් සෙට් වෙලා ඉන්නේ.

ඒත් ලාමා වරයා ඔහුව වහලෙක්/ප්‍රවේණිදාසයෙක් සේ විකුණා දානවා. වෙන ගැලවීමක් නොවූ තැන කින්තප් වසරක් පමණ වහල් සේවය කරනවා. සේවය හොඳ නිසා වැටුප් ලබන සේවකයෙකු ලෙස උසස් වීමක් ලබා තමන්ට හිමි පළමු නිවාඩුව ලබාගන්න මේ මිනිසා ඒ නිවාඩුව යොදා ගන්නේ අදාළ පර්යේෂනය වෙනුවෙන්.

පරීක්ෂණය ගැන ටිබෙටයේ ලාසාවෙන් එවන ලිපිය අතුරුදහන් වෙනවා. මෙහෙයුම කල බ්‍රිතාන්‍ය නිලධාරියා එතකොට ඉන්දියාවෙන් නික්ම ගොසින්. ඒ වෙද්දී කලෙක්ෂන් ටීම් එකත් අකුලා ගෙන ගිහින්. ඒ  මහන්සිය  සම්පුර්ණයෙන්ම "වතුරේ".

ඊට පස්සේ කින්තප් තව කාලයක් ටිබෙට් ලාමා ආරාමයකට අනුයුක්තව ආගමික ගමන් යන මුවාවෙන් ගඟ දිගේ කැනියන් එක අස්සේ යමින් තමාම නිර්ණය කරගන්නවා මේ ගංගා දෙක එකක් කියලා. ටිබෙටයෙන් පැන ගන්න ලැබෙන අවස්තාව යොදාගෙන ඉන්දියාවට එන ඔහු තම පර්යේෂණ ගැන ප්‍රසිද්ධ කලත් බ්‍රිතාන්‍ය භූ විද්‍යාඥයින් ඒවා නිවැරදි දත්ත ලෙස බාරගන්නේ නැහැ. තව වසර තිහකින් විතර තමා හොයා ගන්නේ ඇත්තෙන්ම ඒ බ්‍රහ්මපුත්‍ර ගංගාව කියලා. ඒත් ඒ වෙද්දී කින්තප්ට කිසිම ගරු නම්බුවක් ලැබෙන්නේ නැහැ.

මේ විකියෙන්  ගත්තු කින්තප් ගේ  පින්තුරයක්. මෙහෙයුමෙන් කාලෙකට  පස්සේ  ගත්ත  එකක්.




මීටර  තුන්දාහකට  වඩා ඉහලින්  ගලා එන සන්පෝ  ගඟ  පහල  බ්‍රහ්මපුත්‍ර  ගංගාවට සම්බන්ධ කරන  යාලු ශන්බු කැනියන්  එක ලෝකයේ  දිගම කැනියන් එකයි  එය  කොලරාඩෝ  ගංගාව හදන  ග්‍රෑන්ඩ්  කැනියන්  එකට  වඩා  ගොඩක්  ලොකුයි. යන්න අමාරු  තැනක්  නිසා ප්‍රකට  නැහැ. පහත පින්තුරේ  ගත්තේ  මෙතනින්

ඒ වගේම ලෝකයේ  අධිකම  වර්ෂාපතනයක්  ලබන  කලාපයක වතුර  බස්සන විශාලම කඳු  පද්ධතියෙන් 90% කට  වඩා  වටේට ආවරණය  කරන සන්පෝ-බ්‍රහ්මපුත්‍ර-ජමුනා-ගංගා-යමුනා-පද්මා-මෙග්නා ගංගා පද්ධතිය  පුදුමාකාර  තැනක්.  බංග්ලාදේශයට මෙතරම් ගංවතුර ගලන එක  පුදුම  වෙන්න  කිසිම හේතුවක්  නොවේ.

පහත පින්තුරය හදා ගත්තේ  විකියෙන්  බාගත්ත එකකින්

පසු එකතුවක්:කින්තප්  ගැන  කීප  වතාවක්  විස්තර  හෙව්වත්  වැඩි  විස්තරයක්  තිබ්බේ  නැහැ.  අද  වාසනාවට  මේ  ලින්ක්  එක  ලැබුනා.  එය  ලැබුනේ  පෝස්ට්  එක  ලිව්වට  පස්සේ  නිසා,  මම  මේ  ගැන  ලියා තියෙන්නේ  බොහොම  කෙටි  සටහනක්  බව  ඒත්තු  ගියා.  කින්තප් ට පෙරත්  මේ  වගේ රහසිගත  මෙහෙයුම්  වලට  මිනිස්සු  යවපු  හැටි  එහි  කියන්නේ  මේ  ආකාරයට.

"The British, therefore, sent trained undercover agents with Mongoloid features to Tibet on espionage missions, their mandate being to gather as much knowledge of the region as possible. These “spies” were taught to speak the Tibetan language as also undertake basic survey work using improvised techniques and equipment, and record them as concisely as possible to aid memory. For instance, their normal disguise was that of a Tibetan lama; their prayer wheels each carried a prismatic compass hidden inside it, as also rolls of paper to keep notes. Instead of the 108 beads required by Tibetan tradition, their rosaries had only 100, so that they could easily count paces while thumbing the rosary beads!"

මම මේ  සටහන  වැඩිදුර  කියවන්න  මෙතන  දානවා.

The doughty little Sikkimese

දෙමුහුන් ප්‍රජාවක්

තවත් සාමාන්‍ය දැනීම සමූහයේ ප්‍රශ්නයක්

දෙරටක් යාකරන පාලමකි. වැදගත් කලාප දෙකක් යා කරන ප්‍රධාන ගොඩබිම් සම්බන්ධයයි. මේ පාලම නිසා එක රටක ප්‍රධාන නගරයකට බොහොම ලඟින් අනික් රටේ ග්‍රාමීය පලාතක් යා වීම නිසා නගරයේ වැසියෝ අනික් රටේ ග්‍රාමීය ප්‍රදේශයෙහි පදිංචි වූහ. මෙය අඩු මිලට පහසුවෙන් ප්‍රධාන නගරයට යන්න එන්න හැකි විදිහක් නිසාවෙනි. අද මේ දෙමුහුන් ප්‍රජාව හැඳින්වෙන්නේ පාලමට යෙදු නමිනි.

1. පාලම කුමක්ද?

2. යා කරන දෙරට සහ අදාළ ප්‍රධාන නගරය කුමක්ද?

--------------------------------------------------------------------

Øresund Bridge ඩෙන්මාක් වල කෝපන්හේගන් නගරයේ සිට ස්වීඩනයේ මැල්මෝ දක්වා බෝල්ටික් මුහුදේ මුවවිට හරහා දිවෙන උමගක් හා පාලමක්. මේ මගින් කෝපන් හේගන් නගර මධ්‍යයට ස්කන්ඩිනේවියා අර්ධද්වීපය සම්බන්ධ වන්නේ කිමි 12 වගේ දුරකින්.

ඩෙන්මාක් හා ස්වීඩනය යා කරන මේ පාළම යුරෝපය හා ස්කන්දිනේවියා අර්ධද්වීපය යා කරන ප්‍රධාන ගොඩබිම් මාර්ගයයි. එහෙම නැතිනම් බෝල්ටික් කලාපය අස්සෙන් වටේ යන්න වෙනවා.

ජනාකීර්ණ කෝපන්හේගන් නගර මධ්‍යයට අඩු දුරකින් සම්බන්ධ වන මැල්මෝ අවට ස්වීඩන් පෙදෙස ග්‍රාමීය යි. මේ නිසා පාළම හැදු  පසු  කෝපන්හේගන් මිනිස්සු ස්වීඩනයෙන් ඉඩම් ගත්තා. නගරය ආසන්නයේ අඩු මිලට ඉඩම් ලැබුන නිසා. යුරෝපය ෂෙන්ගෙන් තනි වීසා කලාපයක් නිසා තමයි මේක කළහැකි වුනේ.

වර්තමානයේ කෝපන්හේගන් වල රස්සා කරන ඩෙන්මාක් ජාතිකයන් සැහෙන්න මැල්මෝ වල ඉන්නවා. මේ අය හුදෙක් ඩෙන්මාක් ජාතිකයන් පමණක් නොවේ උදේ හවා කෝපන්හේගන් යන ඩෙන්මාක් වලින් යැපෙන අය. මේ අමුතු තත්වය නිසා මේ ප්‍රජාව සමහරුන් හඳුන්වන්නේ Øresund people, Øresund citizens, Øresund community වගේ නම් වලින්. මේ හැමෝටම Øresund නම ලැබෙන්නේ දෙරට අතර සමුද්‍ර සන්ධියට කිව්ව නම Øresund නිසා.

පාලම උමගට සම්බන්ධ  කරන්න කිමි 4 ක කෘතීම දූපතක්  හදනවා [පින්තුරේ පෙනෙන].  මේ  භුමිය  කිසිම  වාණිජ  වැඩකට  යොදා  ගන්නේ  නැහැ.  මාර්ග වලින් එලියට  ගිහින් එයට  ඇතුළු  වීමට  අවසර  ඇත්තේ ජීව  විද්‍යාඥයින්ට  පමණයි.  එය  පර්යේෂණයක්. ස්වාභාවික ලෙස කිසියම්  භූමියක ශාඛ හා සත්ව  ප්‍රජා  පැතිරෙන්නේ  කෙසේද  කියන  එක  ගැන. ඒ  නිසා  එහි  ගස්  සිටුවා  කෘතීම  පරිසරයක්  හදා  නැහැ.  කවදා  හෝ  දවසක  සුවිසල්  අභයභූමියක්  වේවි කියා හිතා  ඉන්නවා.

දෙමුහුන් Øresund  ප්‍රජාව  ප්‍රවාහනය  දියුණු වීමත්  එක්ක  දේශසීමා  අර්ථවිරහිත  වෙන  හෙට  දවස  ගැන  පෙර  නිමිත්තක්. 

ලෙමුරියා හා හෝම්ලෑන්ඩ්

මේ සටහනට පාදක වන්නේ ස්ථාන දෙකකින් උපුටා ගන්න කරුණු. එකක් සාමාන්‍ය දැනීම සමුහයේ ගිය ප්‍රශ්නයක්. අනික තවත් සමූහයක  ඉස්මතු කල ප්‍රශ්නයක් [මේකට මට ලින්ක් එකක් සපයා  දුන්  ශානක  ඉරෝෂණ  පීරිස්  ට  ස්තුතියි]. 

සාමාන්‍ය දැනීම සමූහයේ ප්‍රශ්නය මෙතන දැම්මොත්.

1. කුමාරි කන්දම් කියන්නේ මොකද්ද?

2. ලෙමුරියා කියන්නේ මොකද්ද? එහි නම හැදුනේ කොහොමද?

3. ලෙමුරියා කුමාරි කන්දම් සමග ඇති සම්බන්ධය කුමක්ද?

4. මෙය ලංකාවේ දැවැන්ත දේශපාලන අර්බුධයකට දක්වන සම්බන්ධය කුමක්ද?

5. ලෙමුරියා සංකල්පයට සිදු වූයේ කුමක්ද?

---------------------------------------------------------------

කුමාරිකන්දම් කියන්නේ සංගම් සාහිතයේ තියෙන පැරණි රාජධානියක ජනප්‍රවාදයක්. මෙහි නම එන්නෙත් දකුණු ඉන්දියාවේ අති සුන්දර කන්‍යා කුමාරිකඳුවැටිය මූලිකව. වෙනත් බොහෝ ජනප්‍රවාද සේම මෙහිත් කියනවාලු කුමාරි කන්දම් රාජ්‍යය කන්‍යා කුමාරියේ සිට මේ මේ තරම් දුරට විහිදියේය කියලා. හරියට අර අටළොස් අක්ශෞභීනියක් සේනා වගේ මේකත් අතිශයෝක්තියෙන් දාපු අසාමාන්‍ය ඉලක්කම්. සත්‍ය අගයන් නොවේ. සත්‍ය අගයන් නොවේ කියන්නේ එහෙම හරි යන්න නම් මේක මැඩගස්කරය ආසන්නය දක්වා විහිදීම අත්‍යාවශ්‍ය නිසා.

ඉලක්කම් පැහැදිලිවම අසත්‍ය පමණක් නොවේ එහෙම එකක් තිබ්බ බවට වත් වෙනත් සාධක නැහැ. ලෝකයේ බොහෝ ප්‍රවාද සේම මෙහි ඇති කුමාරි කන්දම් මහා ශිෂ්ටාචාරයත් "මුහුදේ ගිලී ගියාය" කියන මතය තමා සමාජගත වන්නේ.

එහෙත් සමහර දකුණු ඉන්දියානුවන් මේවා අකුරටම විශ්වාස කරනවා.

මේ අතරේ ඉන්දියාවේ පර්යේෂණ බ්‍රිතාන්‍ය විද්‍යාර්ථින් 1880 විතර හොයා ගන්නවා මැඩගස්කරේ ඉන්න ලෙමු [ලීමර්]  කියන සුවිශේෂී ජෛව ප්‍රජාව පරිනාමිකව සමාන වන්නේ කේරලයේ ඉන්න වෙනත් සතුන් වර්ගයකට කියා. මෙතැනදී ගැටලුවක් එනවා මැඩගස්කරේ සතෙක් කොහොමද කේරලයේ සතෙකුට සමාන වෙන්නේ මේ ස්ථාන දෙක අතර මාර දුරයිනෙ කියා. [මේ 1880 මේ වෙද්දී මිනිස්සු දන්නේ නැහැ මහද්වීප පාවෙන බව. ඇත්තෙන්ම පස්සේ හොයා ගන්නවා ඉපැරණි ගොන්ද්වානාලන්තයේ මැඩගස්කර වෙරළ හා කේරල වෙරළ යාවී තිබ්බ බව]. මේ නිසා විද්වතුන් හිතනවා කිසියම් ගොඩබිමකින් මේ ස්ථාන දෙක යාවෙන්න ඇති කියා. මෙම ගොඩබිමට ඔවුන් නම දානවා "ලෙමුරියා" කියලා.

මේකට එකල පැවතී විද්වත් සමාජ වල පිළිගැනීමක් එනවා. ඒ ගිලී ගියා කියන ලොකු මහද්වීප ගැන මිනිස්සු තමන් රවටා හුන් කාලයක්.  නිකමට  බලන්න විකියෙන්  ගන්න  පහත  සටහන.  මේ  විද්වතුන්  තමන්ට  නොවැටහෙන  දේවල්  පැහැදිලි  කරන්න  "ගිලුනා"  කියා  මවා  ගත්ත  ගොඩබිම්.



දකුණු ඉන්දීය විද්වතුන් ලෙමුරියා = කුමාරි කන්දම් කියන සරල සමීකරණය තෘප්ත කරමින් "විද්යාත්මකව තහවුරු වන" දකුණු ඉන්දියාවේ සිට මැඩගස්කරය දක්වා පැතිරුණු දමිල රාජධානිය බෞතිස්ම කරගන්නේ මෙහෙම. පහත  දැක්වෙන්නේ විකියෙන්  ගත්ත  කුමාරි  කන්දම්  රාජ්‍යය  ගැන  විශ්වාසයේ  එන  දළ සටහන.



මේකට ලංකාවත් අයිතියි හැබැයි ඒ කාලේ කවුරුත් ඒ ගැන වොරීඩ් නැහැ.

මේ අතර ඉන්දියාව නිදහස ලබනවා. මැඩගස්කරය දක්වා විහිදුනු දෙමල රාජ්‍යය නැවත හදන්න දකුණු ඉන්දියාව පෙරට එනවා. එත් ක්‍රමෝපායේ ශූරයෙකු වන ජවහල්ලාල් නේරු ඒක ළදරු වියේදීම මරා දානවා. ඔහු ගෝව ආක්රමනය කර පෙන්නනවා බලෙන් ආවොත් දෙන්නේ මේක කියලා. නීතියකින් සම්මත කරනවා ඉන්දියාව බෙදන්න බැහැ කියලා. ඉන්දියානු දමිල රාජ්‍යය 60 දශකය වෙද්දී මැරෙනවා.

අන්න ඒ වෙලාවේ දකුණු ඉන්දීය උගතුන් ලංකාවේ දෙමළුන්ට විකුනනවා "ඔබත් කුමාරි කන්දම් වල අයමයි. ඔබේ හෝම්ලෑන්ඩ් එක ඉල්ලාගන්න" කියලා. වයිරසය ලංකාවට එන්නේ එහෙම. මේ කාලෙදිම එනම් 40-60 දශකවල සිංහලයා එක්ක සහෝදරත්වෙන් උන්නු දෙමල නායකයින් හෙමිහිට ඉන් ඉවත් වෙනවා. සහයෝගීතාවයට අකමැති මෝඩ සිංහලයින් ඒ දෙමළට කෙලින්න භාෂා පනත් ගෙනත් සමානත්වයෙන් සහෝදරත්වයෙන් ඉන්න ඕනේ එකා තවත් එහාට තල්ලු කරනවා.

ලංකාවේ ඇතිවුණු බෙදුම්වාදය ඇතිවුනේ මේක නිසා කියා මම කියන්නේ නැහැ. සිංහල ජාතිවාදයෙන් දෙමල අයට සැහෙන්න හිංසා කළා. ඒ වගේම අපේ මෑත කාලින ඉතිහාසය හරිම විචල්යයි. ඒත් දෙමල අය වෙනම රාජ්‍යයක් ඉල්ලන්න, විශේෂයෙන් විදවතුන් අතරින් එක මතයක් ලෙස බිමට කාන්දු වෙන්න මේ කුමාරි කන්දම් සංකල්පය බලපෑවා. සිංහලයින් විජයගෙන් පැවතේ කියන අභව්‍ය කතාවත් [හෙවත් ඊට පෙර උන්නු මිනිස්සුන්ට සිංහලයන්ගේ සම්බන්ධයක් නැහැ කියන එක] මේකට පොහොර දානවා. අදටත් දෙමල අය අතරේ මේ රටේ මුල් පදිංචි කරුවන් ඔවුන් කියා හිතා ගෙන ඉන්න අය ඉන්නවා. ඒ වගේම දකුණු ඉන්දියාවේ සමාජය තුල කුමාරි කන්දම් සිංහලයාගෙන් බේරාගන්න කියන මතය අදටත් සක්‍රීයයි. එයාලා මේ ගැන ලාංකික දමිලයින්ට වඩා දැඩි ලෙස අදහනවා.

වැදගත් ම කාරනාව මෙන්න මෙයා ඔක්කොම සෙල්ලම් වලට තිත තිබ්බ. 1912 දී එයා ගෙනෙන මහද්වීප පාවෙන කල්පිතය 50 දශකය වෙද්දී පිළිගැනෙනවා. ඒ නිසා විද්‍යාඥයින් දන්නවා කේරලය හා මැඩගස්කරය හාවී තිබ්බ බව. මහද්වීප ගිලීමේ කතා සාවද්‍ය කල්පිත ලෙස බැහැර කරනවා. ඉන්දීය සාගරය කිමි 3කට වඩා ගැඹුරුයි. අද අපි දන්නවා වසර දහස් ගානකදී ගොඩබිමක් කවදාවත් එහෙම ගිලිලා යන්නේ නැති වග. එහෙත් ඒ වෙනුවට ඉන්දියාව හා මැඩගස්කරය කාලයක් එකට හා වී පාවෙමින් ආපු බවත්, පස්සේ වෙන් වූ බවත් පිළිගැනෙනවා. මැඩගස්කර නැගෙනහිර වෙරළ ඉන්දීය බටහිර වෙරළට ගානට පූට්ටු වෙනවා.

තිසර  ලබාදුන්  මේ  පින්තුරයෙන්  පෙන්වන්නේ  ඒ  මහද්වීප  වෙන්වීම. වසර  මිලියන  එකසිය  තිහක්  අතීතයේ  තත්වය  ලෙස  තිසර  සඳහන්  කළ ඔය  පින්තුරයේ  ඉන්දියාව මැඩගස්කරයෙන්  ගැලවුණු  ගමන්ම  වගේ, ලංකාවේ  බටහිර  වෙරළ  ගිනිකොනදිග  මැඩගස්කරයට  පූට්ටු  වෙලා  තියෙන්නේ. ස්තුතිය  තිසරට.



ලෙමුරියා සංකල්පය මියගියත් ඒ වටා ගෙතුණු ලංකාව දමිළ හෝම්ලෑන්ඩ් කියන සංකල්පය තවමත් තියෙනවා. මිනිස්සු හරි කට්ටයි විවිධ සංකල්ප අරගෙන තමන්ගේ වාසියට හදා ගන්නත් මූලික සංකල්පය කඩා වැටුනම නොදන්නා සේ තමන්ගේ වැඩ සටහන අරගෙන යන්නත්.

එනයින් ලේමුරියා අමූලික බොරුවක්. හැබැයි ඒ මත ගොඩ නගා ලංකාවට දකුණු ඉන්දියාවෙන් එක්ස්පෝට් කල මිතිකල් හෝම්ලෑන්ඩ් තාමත් සක්‍රීයයි. අදත්  ඒක  ලාංකීය  දේශපාලනයේ  ඇහෙන  කතාවක්.

පුපුරා යන විල්

නැවත වරක් මේ සාමාන්‍ය දැනීම සමූහයේ අහපු ප්‍රශ්නයක්

ලෝකයේ ඇති ඉතාම භයානක ස්වාභාවික ව්‍යසනයකි. මෙහි ඇති දැඩි භයානක කම නම් කිසිම අනතුරු ඇඟවීමක් නොමැතිව සිදු වීමත් එයට ගොදුරු වන කලාපයේ කිසිවෙකුටත් ගැලවීමට නොහැකි වීමත් ය. සියල්ල සිදුවීමට යන්නේ ඉතා සුළු කාලයකි. අදාළ ප්‍රදේශයේ සියලු සත්තු [මිනිසා ඇතුළුව] මියයති.

මෙම ව්‍යසනය නිසා ජීවිත හානි සිද්ධ වන ක්‍රම දෙකක් පවතියි. එකකින් බේරුනත් අනිකෙන් බේරීමක් නොවේ.

එහෙත් එය ගැන අප එතරම් නොදන්නේ මෙය සිදුවන අවස්ථා ඉතා දුර්ලභ නිසාය. සමකාසන්නයේ පමණක් සිදුවිය හැකි සංසිද්ධියක් වන මෙය සිදුවියහැකි ස්ථාන [දැනට දන්නා පරිදි] ඇත්තේ තුනකි. මෑත ඉතිහාසයේ ඉන් දෙතැනක එම ව්‍යසනය සිදු විය. ඒ නිසා වූ විනාශය බියකරුය. එහෙත් තෙවන ස්ථානය ඒ දෙකටම වඩා බියකරු වන්නේ එහි විශාලත්වය අනික්වා මෙන් දෙදහස් ගුණයක් පමන නිසාය.

භුමියේ ලැබෙන සාධක අනුව කලින් කලට එම තෙවන ප්‍රදේශයේ සියලු සතුන් වඳවී ගොස් තිබේ. මීට හේතුව එම ව්‍යසනය සිදුවීම බව කියවේ. ඉතාම කෙටියෙන් කිව්වොත් මානවයා මුහුණ දෙන ලොකුම ව්‍යසනයක් එම ස්ථානයේ ඕනෑම මොහොතක සිදුවිය හැකිය.

1. මෙම ව්‍යසනයට කියන නම කුමක්ද?

2. සිදුවිය හැකි ස්ථාන ලෙස දැනට හඳුනා ගෙන තියෙන්නේ මොන ස්ථානද?

3. මරණ සිදුවෙන ක්‍රම දෙක මොනවාද?

4. මෑතකදී සිදුවූ අවස්ථා මොනවාද? ඒ අවස්ථාවල ඇති වූ සිද්ධි හා ජීවිත හානි කෙබඳුද?

5. මෙතෙක් සිදු නොවූ තෙවන ස්ථානයේ අනතුරුදායක කලාපයේ වෙසෙන ජනගහනය කොපමණ ද [දල වශයෙන්]?

[බෝනස්] 6. සමකාසන්නයේ පමණක් සිද්ධ වන්නේ ඇයි ?

----------------------------------------------------------------------------

ලිම්නික් ඉරප්ෂන් කියන්නේ මිරිදියේ සිදුවන විදාරණයක් කියන අර්ථයෙන්. [මෙය සමූහයේ  සාමාජික  උපාලි කන්නන්ගර මහතා පරිවර්තනය  කළා  ජලාධාර විදාරණය කියලා]. සරලව කිව්වොත් විලේ වතුර පිපිරී යාම.

වතුර පුපුරායන විල් තුනක් ලෝකේ තියෙනවා. කැමරූන් වල  න්යෝස් හා මොනෞන්, රුවන්ඩා හා ප්‍ර. කොන්ගෝ දේශ සීමාවේ කිවූ විල. මේ පිපිරීමට හේතු වන්නේ ජලයේ දියවී ඇති කාබන් ඩයොක්සයිඩ්. ගිනිකඳු වැනි ක්‍රියා නිසා පිටවන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ගැඹුරු විල් වල පතුලේ හිර වෙනවා. මීට හේතුව විලේ ඉහල ජලයෙන් එන පීඩනය නිසා බුබුලනය නොවීම. ඒ වෙනුවට පතුලේ වතුරේ දිය වෙනවා. ගිනිකඳු කුහර වල හැදුනු මේ විල් තුනම ඉතා ගැඹුරු ඒවා. මීටර 200 - 500 වගේ. ඉහල ජල තලය පියනක් සේ ක්‍රියා කරලා පීඩනය මගින් ඒ වායුව මුදාලීම වළකනවා. සමකාසන්න නොවන විල් වල ශීත කාලෙට ඉහල වතුර සිසිලනය වී බර වැඩි වීමෙන් තට්ටු දෙක මාරු වෙන නිසා වසරක් පාසා විලේ වායුව නිදහස් වුනත් මේ කියන විල් වල තට්ටු දෙක වෙන් වෙන්ව තියෙන්නේ.

කිසියම් ට්‍රිගර්  එකක්  ලැබුන  දාට  ඒ  කාබන්  ඩයොක්සයිඩ්  විලේ  සයිස් විශාල වායු  බුබුලක්  ලෙස  පුපුරා  යනවා.  

මේ සිදුවීමේදී හානිවන ක්‍රම දෙකක් තියෙනවා. එකක් තමා පිපිරීමත් එක්ක එන රැල්ල හෙවත් සුනාමිය. පැතිරෙන දුර අඩු වුවත් විල අවට අති විශාල සුනාමියක් වෙනවා එය සාගරික සුනාමියකට වඩා බෙහෙවින් උසයි. ඊ ගාවට ඉහල නගින කාබන් ඩයොක්සයිඩ් තට්ටුවක් ලෙස බිම් මට්ටමට පැමිණීම. පැකිමි 100 වගේ වේගයෙන් එන නිසා සුනාමියෙන් බේරුනත් මේකෙන් නම් බේරෙන්න බැහැ.

ගිනිකඳු බහුල මේ කලාපයේ පොඩි පොඩි විෂවායු පිටවීම් නිසා මැරෙන එක සුලබයි. evil wind කියන අර්ථයෙන් ස්වාහිලි වලින් මසුකු කියන්නේ එවන් විෂවායු පිටවීමක්. ඒවා ලෝකේ පුරාම සිද්ධ වුනත් මෙහෙම විලේ එකතු වෙලා මහා පරිමාන මසුකු ඇතිකරමින් වතුර පුපුරා යන්නේ මේ ස්ථාන වල පමණයි.

1984 හා 1986 වසර වල මොනෞන් හා න්යෝස් පිපිරී ගියා. එයින් 37 හා 2000 ට මදක් අඩු ගණනක් ලෙස මිනිසුන් මිය ගියා. වඩාත් බියකරු වූ න්යෝස් පිපිරුම විලේ සිට කිමි 25 ක රවුමක සියලු සතුන් මරා දැම්මා. පිපිරීම නිසා විලේ ජලතළාව අඩි තුන්සිය ගානක් උඩට ස්ප්රින්කල් වුන බවත් සුනාමි අඩි සීයක් පමණ උස බවත් හිතනවා. අඩි විස්සක් විතර උස කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වලාවකින් ඒ කිමි 25 රවුම පැය කීපයක් වසා ගත්ත. සිහි නැතිවී දිවි බේරාගත් කීපයක් මෙහි කෙලවරේ උන්න මිසක් වෙන කවුරුත් බේරුනේ නැහැ. පිපිරුමෙන් පස්සේ විලේ ජල මට්ටම මීටරයකින් පමණ අඩු වුනාලු, දියවූ වායුවෙන් 2/3 පමණ පිටවූ නිසා.

මේ කැමරූන් විල් දෙක ගැන පර්යේෂණ කල ප්‍රංශ ජාතිකයින් විල් දෙකේ වතුර කෘතිමව උඩට ඇදලා වායුහරණය කිරීම සාර්ථකව කරගෙන යන නිසා දැන් ලොකු අවදානමක් නැහැ.

දැන් ඔය කතා කලේ කිමි 1, 2 විතර දිග පළල කුඩා න්යෝස් විල ගැන. කිවූ විල වකිමි 2700 පමණ දැවැන්ත විලක්. න්යෝස වගේ 2000 ගුණයක් මතුපිටක්. න්යෝස් වගේ 200 ගුණයක කාබන් ඩයොක්සයිඩ් හා ඊට අමතරව මීතෙනුත් තියේලු. මිම්මක් ගන්න මෙහෙම හිතන්න. කිවූ විලේ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය ලොව පුරා සතියක ඛනිජ ඉන්ධන දහනයෙන් පිටවන තරම විතර. කිවූ විලේ මීතේන් වලින් ඉන්දියාවේ 2/3 බලශක්ති අවශ්‍යතා වසරක් තිස්සේ සපුරන්න පුළුවන්. මේක ඇත්තෙන්ම "බුදු අම්මෝ" තත්වයක්.

තත්වය ඩබල් වෙන්නේ කිවූ ලොකු විලක් නිසා ඒ වටේට නගර රාශියක් හැදෙන බැවින්. එහි ගැඹුර කොටස ආසන්නයේ ප්‍ර කොංගෝවේ ගොමා [ප්‍රසිද්ධයි බොහෝ විනාශයන්ට] හා රුවන්ඩාවේ ගිසේන්යි ඇතුළු නගර රාශියක් තියෙනවා. අනතුරට ලක්වන කලාපයේ මුළු ජනගහනය මිලියන දෙක ඉක්මවනවා. මිලියන දෙකක් මෙහෙම එක පාර මියයාමට ඉඩ තියෙන වෙනත් තැනක් නැති තරම්. අනික විල තියෙන්නේ මීටර 1500 වගේ මුහුදු  මට්ටමින් උඩ. මේ විල පිටාර යන්නේ ටන්ගනිකා විලට. ඒ නිසා ලොකු සුනාමියක් ආවොත් සැහෙන දුරක් පැතිරිලා ටන්ගනික  විලටත් ගිහින් අපිට හිතාගන්න බැරි ජීවිත විනාශයක් විය හැකියි. න්යෝස් විලේ අඩි සීයක් ආවානම් මේකේ කොපමණ උසක් ඒවිද කියන එකත් හිතා ගන්න බැහැ.

පර්යේෂණ කරන සමහරු කියන්නේ කිවූ විලේ ගැඹුර අනික් ඒවාට වඩා වැඩි නිසා විලේ "පියන" ඝනකමයි. ඒ නිසා අවුලක් නැහැ කියලා. එත් ෆොසිල සාධක බැලුවම වසර දහස් ගණනක කාල  පරිච්චේද වලින්  පෙන්නුම් කෙරෙන මහා පරිමාන  සත්ව  වඳවී  යාම්  [අර ඩයිනොසර් වගේ ඒවා] මේ කලාපයේ පෙන්නුම් කරනවා. විල පතුලේ යමහල් සක්‍රිය කලාපයක්. ආසන්නයේ මහා යමහල් දෙකක් [එකක් මේ ලඟදි පුපුරලා ගොමා නගරය හරහා ලාවා ගිහින් විල අයිනෙන් නැවතුනා] පතුලේ උෂ්ණත්වය ඉහල යාම හෝ වතුර තදින් සෙලවීම ප්‍රමාණවත් පියන කඩාගෙන එන්න. නායයාමක් පවා ඇති.

විල වායුහරණය කල හැකිද?  මේ දැවැන්ත විලට දැනෙන්න වායුහරනයක් කරගන්න ක්‍රමයක් නැතුව කාලයක් ගතවුනේ. අනික එසේ මුදා හැරියොත් ලෝක දේශගුණයට ලොකු අවුලක් අධික කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය නිසා. විල දෙපැත්තේ තියෙන දෙරට පහුගිය අවුරුදු පහේ මේ මිලියන ගානට වඩා මිනිස්සු මරා දැම්මා කැරලි වලින්ම. පර්යේෂණ කරන්නෙත් කාලෙන් කාලට යුද්ධ නිසා නතර කරමින්.

හැබැයි මේ තත්වය වෙනස් කරමින් දැනටමත් රුවන්ඩාව මීතේන් වලින් බලශක්ති නිපදවනවා. කිවූවොට් [KivuWatt] රුවන්ඩාවේ ක්‍රියාත්මක වන ජීව වායු විදුලි උත්පාදන සැලසුම. මේක කරන්නේ රුවන්ඩා රජයෙන් නොවුනත් රජය මීට උපරිම සහය දෙනවා. මේ ව්‍යාපෘතියට ආර්ථික ශක්තිය හා තාක්ෂනය නැතුව රුවන්ඩාව හිටියේ [රුවන්ඩාවට වැඩිය ආධාර දෙන්නෙත් නැහැ ට්‍රැක් රෙකෝඩ් එක හොඳ නැති නිසා]. ඒ වෙලාවේ සමාගමක් මේ සැලසුම ඉදිරිපත් කරලා ආයෝජකයන් හොයා ගත්තා. ඒ ආයෝජකයන් මෙහි මූල්‍ය අගය දුටුවත් බිය වූයේ අවිනිශ්චිත තත්ත්ව ගැන. එහෙත් ජාත්‍යන්තර ආධාර සංවිධාන ඔවුන්ට නිසි රක්ෂණ ලබා දුන්නා. ඒ අනුව අධික අවදානම මිටිගේට් කරන්න රක්ෂණ වලින් සහය ගෙන මූල්‍ය ආයෝජන වලින් දුවන මේ වර්ගයේ එකම ව්‍යාපෘතිය.
දැනට සැලසුම තියෙන්නේ මීතේන් වාර්ෂිකව එකතු වන ප්‍රමාණයට වඩා පරිභෝජනය කරන්න. ඒ හරහා හෙමි හෙමින් මීතේන් සාන්ද්‍රණය අඩු කරනවා. එසේ කරන්නේ ඒ වෙනුවට කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩිපුර දියවෙන්න ඉඩ ලැබෙන නිසා. මේ විලේ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් මුදා හරින්න නොවේ සැලසුම් කරන්නේ දීර්ඝ කාලයක් රඳවා ගන්න. ඊට ඉඩ සලසා පාලිත තත්ව තුල මීතේන් සීමාසහිතව අදිනවා.

උපරිමය මෙගාවොට් සීයක් බලශක්තිය නිපදවන්නත් පුළුවන්ලු. දැනට හදලා තියෙන්නේ මෙවො 25යි [මුළු මීතේන් ධාරිතාවය ගිගාවොට් සීයක් වසරක් පුරා නිපදවන්න ප්‍රමාණවත්] ඉලක්කය වනුයේ රුවන්ඩාවේ බලශක්ති වෙළඳපොළට එය විකුනන්න. කඳුකර රටක් වුනාට රුවන්ඩාවේ දුවන්නේ ඩීසල් පවර්. එය තමා කලාපයේ බලශක්තියට වැඩියෙන්ම ඒකක මිලක් ගෙවන රට.

ව්‍යාපෘතියට අනතුරු බොහොමයි. ගිනිකඳු කලාපයක වීම, විල පිපිරීමේ අවදානම දෙරටේ අස්ථාවර කම වගේ දේවල් පමණක් නොවේ, ව්‍යාපෘතිය නිසා විල විෂ වීම, පරිසර හානි, හරිතාගාර වායු පිටවීම, ව්‍යාපෘතිය නිසා ම ට්‍රිගර් වී විල පුපුරා යාම ආදී ලෙස විවිධ අවුල් ගොඩක්. ඒ නිසා මේ ව්‍යාපෘතිය සීරුවට කරන්න ඕනේ වැඩියෙන් මීතේන් අදින්නත් බැහැ. ඒ නිසා සැලසුමෙන් එක පාර අවදානම් අඩු වන්නේ නැහැ. සියුම් විදිහට කරපු දිගුකාලින සැලසුම අගය කල යුතුයි.

හැබැයි දැන් දෙවන අදියරට ආයෝජන නැහැල්ලු.

ට්‍රිස්ටන් ද කුඥ්ඥ දිවයිනේ ඇනකික් සාමුහික සමාජය

කලකට පෙර විවීධ වෙනස් දූපත් ගැන කරගෙන ගිය සාමාන්‍ය දැනීම ප්‍රශ්න අතරින් එකක්.

ලොකු රටක යටතේ පාලනය වන මෙම දූපතේ ජනාවාස පටන් ගන්නේ යුරෝපා සම්භවය ඇති ජාතින් කීපයකින් ආපු මිනිසුන් සුළු පිරිසක්. මෙම හේතුව නිසා ඇති වූ ජෙනටික් බොට්ල් නෙක් එක පැහැදිලිව පෙනෙන්නේ දූපතෙ සියගානක ජනගහනයෙන් බාගෙකට එක්තරා රෝග තත්වයක් තියෙන නිසයි.

ධනවාදී රටක යටතේ පාලනය වුනාට මෙහි තියෙන්නේ සමාජවාදයට හුරු පාලනයක්. දේපොළ සියල්ල පොදුයි. අතිරික්ත ඉපයීම වලට සීමා දානවා. කෙනෙක් වැඩිය උපයන්න ගියොත් ඒවා අනිත් අයට ලැබෙන්න සලසනවා.

මෙයාලගේ භාෂාව ප්‍රධාන භාෂාවක ව්‍යුත්පන්න භාෂාවක්. හරියට සිංහලයෙන්ම ව්‍යුත්පන්න වූ වැදී බස වගේ. මේක ගැන කට්ටිය අධ්‍යනය කරනවා.

මීට ටික කලකට පෙර මේ දූපත වලට ඉහල අහසේ ඉතාම බලගතු රටක් මහා භයානක පර්යේෂණයක් කළා. සුද්දෝ හිටියට සුද්දන්ගේ රටක කොටසක් වුනාට මේ දූපතේ මිනිස්සු ගැන තඹේක මායිමක් කලේ නැහැ. කොටින්ම වසර ගානක් යනකම් ඔවුන් දන්නෙවත් නැහැ. පරීක්ෂණය සිතු ලෙසම හරි ගියා. පොඩි හරි වැරදීමක් වුනානම් ඔවුන් සමූලඝාතනය වෙන්න ඉඩ තිබ්බා. පුදුමය නම් ඔවුන්ව පාලනය කරන රට පවා මෙය දැන සිට ඔවුන්ගෙන් සැඟවීමයි.

සැහෙන කියවන්න වටින දූපත් සමූහයක්. මෙම දුපත් සමූහය කිසියම් භූගෝල විද්‍යාත්මක වාර්තාවකට හිමිකම් කියනවා.

1. මෙම දූපත් සමූහයට කියන නම කුමක්ද?

2. ඔවුන් අයිති ලොකු රට කුමක්ද?

3. ඔවුන් දරන ලෝක වාර්තාව කුමක්ද?

4. ජෙනටික් බොට්ල් නෙක් පෙන්නන රෝගාබාධය කුමක්ද?

5. ඔවුන් ගැන කිසිම අවධානයක් නැතුව පරීක්ෂණයක් කලේ කවුද?

6. ඒ පරීක්ෂණයේ නම කුමක්ද? කලේ මොකද්ද? බලා පොරොත්තුව වුනේ මොකද්ද?

---------------------------------

ට්‍රිස්ටන් දූපත් [හෙවත් ට්‍රිස්ටන් ද කුඥ්ඥ දූපත් - මෙය සොයාගත් කෙනාගේ නමයි] ජනාවාස වන්නේ ඇමරිකාවෙන් හා යුරෝපෙන් ආ පිරිසකගෙන්. මුල් ජනාවාස කරුවන් කීපයක් මියයන අතර දැනට ඉන්න මුළු ජනගහනය පැවතෙන්නේ මිනිසුන් හා ගැහැනුන් ඔක්කොම 11 දෙනෙක් ගෙන්. ඒ පිටස්තරයන්ට ඉඩම් ගන්න මාර අමාරු ලෙස සම්මුතියක් තියෙන නිසා. මින් තිදෙනෙක් ඇදුම රෝගීන් නිසා දැනට දූපතේ පවුල් අසූවක 297 න් බාගෙකට වඩා ඇදුම රෝගීන්. මේක ජෙනටික් බොට්ල් නෙක් වලට නියම උදාහරණයක්.

ඒ කාලෙම මෙය බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිතයක් වෙනවා. ඉන් පස්සේ බ්‍රිතාන්‍ය ශාන්ත හෙලේනා දූපත් පාලනයේ කොටසක් ලෙස නම් කරනවා. දකුණු අත්ලාන්තික් හි පිහිටි මෙම ජනාවාසයට ආසන්නම ජනාවාසය ශාන්ත හෙලේනා කිමි 2430 ක්. ඊට පස්සේ දකුණු අප්‍රිකාව හා දකුණු ඇමරිකාව. ඇක්සෙස් දකුණු අප්‍රිකාවේ සිට නැවේ දින දහයක්. වෙන යා හැකි විදිහක් නැහැ. ගුවනින් යන්න බැහැ [හෙලිකොප්ටර් හැර]

මේ ලෝකයේ වෙනත් ජනාවාසයකට දුරින්ම පිහිටි ජනාවාසයයි. ඒ වාර්තාව ඊස්ටර් දූපත් වලට දාන වැරැදී දත්තයක් ප්‍රචලිතව තියෙනවා. එහෙත් ඔවුන්ට මීට වඩා ළඟ ජනාවාස තියෙනවා.



වකිමි දෙසිය ගානක ට්‍රිස්ටන් දූපතේ මීටර දෙදාස් ගානක පත ගිනි කන්දක් තියෙන්නේ. මේ ඔක්කොම වෙන්නේ ගිනිකඳු බඳේ.



ඉහත  පින්තුරයේ  පෙනෙන  සේ,  මීටර  දෙදාහක  කන්දේ  එක  පැත්තක තියෙන  ක්ලිෆ්  එකක  පහල  තැනිබිමේ  තමා  ඔක්කොම  මිනිස්  කටයුතු වෙන්නේ. පහලින්  තවත්  කෝණයක්.

මේ  දූපත  ජනාවාස දූපත්  වලින් ආනතිය  [මුදුනෙහි උස / වර්ගපලය] වැඩිම  දූපත. ඒක  මේ  මුහුදෙන්  දකින  කෝණයෙන්  පැහැදිලි  වෙනවා. මොන  වගේද  කිව්වොත්  කොළඹ  ඉඳලා  හෝමාගම  විතර  දුරක්  යද්දී කන්ද  එසවෙනවා  හෝටන්  තැන්න  ගානට.



දූපතේ ආගමික හා කලෙක්ටිවිස්ට් [සාමුහිකත්වය - සමාජවාදයට හුරු] ආර්ථිකය 1816 හදා ගන්නා සම්මුතියක්. තාම ඒක කඩලා නැහැ. රටේ සියලු දේපොළ අයිති හැමෝටම. පුද්ගලිකව හිමි වන්නේ ඉන්න ඉඩම පමණයි. වැඩිය හම්බු කරන එකට සීමා දා ගන්නවා. මේ කිසිවක් නීතියෙන් නොවේ වෙන්නේ සම්මුතියෙන් [විශාල දූපතක කුඩා පිරිසක් නිසා සම්පත් වැඩි ප්‍රමාණයක් පවතින බව සලකන්න] උදාහරණයකට එක සත්ව පට්ටියක් වැඩිය වර්ධනය වුනොත් එහි හිමිකරු සතුන් වැඩියෙන් මරා ගහනය පාලනය කරනවා මොකද අනිත් අයගේ සතුන්ට තණකොළ මදි වෙන නිසා.

ඔය දූපතේ පොඩි ඉඩමක් අරගෙන කැමති ආකාරෙට ගෙයක් හදාගෙන ඉන්න බැහැ. ඉඩම් අයිති කර ගන්න බැහැ. කවුන්සිලයෙන් දෙන එකක් පමණයි.

කවුන්සිලයෙන් දෙන රස්සාවක් කරන්න ඕනේ. මුදල් කියා දෙයක් තිබී නැහැ 1960 වෙනකම්. දැනුත් භාවිතයක් නැහැ. 

කිසිවක් නීතියක් හෝ බල කිරීමක් නොවේ. සම්මුතියක් පමණයි. නමට දුවන්නේ බ්‍රිතාන්‍ය නීතිය. එහෙත්  ඇත්ත  තත්වය ඇනකික් සමාජවාදයට ආසන්නම අවස්තාවක්. පහත  කොටස  උපුටා  ගන්නේ  විකියෙන්.
Tristan da Cunha's residents managed their own affairs without any written laws, the project once entertained of providing them with a formal constitution having been deemed unnecessary. The inhabitants have been described as moral, religious, hospitable to strangers, well-mannered and industrious, healthy and long-lived. They lack intoxicating liquors and were said to commit no crimes. As of 2003, there have been no divorces. 

ඒ අනුව  දූපතේ  භාවිතයේ කිසිම  නීතියක්  නැහැ.  හැබැයි  අපරාධ  වෙන්නෙත්  නැහැ.  කිසිම  කෙනෙක්  අනිකාට  හිරිහැරයක්  කරන්නේ  නැහැ.  සියල්ල  සිය  කැමැත්තෙන්  බෙදා ගන්නවා. මේක අහම්බෙන් වෙච්ච දෙයක් නොවේ. වර්තමාන සෙට්ල්මන්ට් එක හදන විලියම් ග්ලාස් විසින් සැලසුම් කල එකක්. ග්ලාස් ගේ  පුංචි  සමාජවාදී  පරීක්ෂණය  කාල්  මාක්ස්ටත්  වඩා  අතීතේ  වෙන්නේ. සියවස් දෙකක් දිව්ව ක්‍රමයක්. 

මේක  සමාජවාදය  හෝ  කොමියුනිස්ට්වාදය  නොවේ  කියාත්  තර්ක  කලහැකියි. මේ  රට  යැපෙන්නේ  බ්‍රිතාන්‍ය  එය  නඩත්තු  කරන  නිසා. ඒ  හැරුණුවිට  ආදායම  එන්නේ  දකුණු  අප්‍රිකානු  ටින්මාළු  සමාගමක  ආයෝජනයක්  වන  ෆැක්ටරියක්  නිසා. අභ්‍යන්තර  මුදල්  භාවිතයක්  නැති  නිසා  මේ  සල්ලි  යන්නේ  රටට  අවශ්‍ය  දේවල්  පිටින්  ගෙන්නන්න.  නැව  ආවම  බඩු  පොදු  ස්ථානයක තියනවා.  හැමෝම  අවශ්‍ය  තරම  ගන්නවා.  එය තීන්දු  වන්නේ ඔක්කොටම  සමානව  බෙදෙන  හැටියට.  වැඩිපුර  ගන්නේ  නැහැ.  මිළක්  හෝ  ගෙවීමක්  නැහැ.

දූපත්වාසීන්  ක්රිස්තියානියත්  එක්ක  සමීපව  යන  පිරිසක්. ඒ  කාලේ  ආගම  හා සමාජවාදී  සංකල්ප  මිශ්‍රව  තිබ්බ  නිසා.  ආගම  එක  ප්‍රධාන්  හේතුවක්  මේ  මිනිසුන්ගේ යහපත්  කෑදර  නැති ජීවන  රටාවට.

දූපත පට්ට සිරා නැහැ. ඔවුන්ගේ දියුණුවක් නැහැ. තාම ලෙඩක් හැදුනොත් තුවාල වුනොත් දින දහයක් දකුණු අප්‍රිකාවට එන්න ඕනේ එකටත් කාගේ හරි නැවක් ඉල්ලගන්න ඕනේ. එක ඉස්කොලයයි බේසික් අධ්‍යාපනයක් විතරයි. දූපතට නෙට් ඇක්සෙස් දී ගන්න බැහැ ෆයිබර් ඔප්ටික්ස් මේන්ටේන් කරගන්න තේරෙන්නේ නැහැ. රූපවාහිනී  සේවයක්  පටන්ගන්නේ මේ  ලඟදි.

ජීවිතේ මාර සුන්දරයි කියා හිතෙන්නේ නම් නැහැ. හැබැයි වෙනස්. මේ  ක්‍රමය  දිව්වේ මේ දූපත තුල සාගත, රෝගාබාධ, ආර්ථික අර්බුද ආදී බොහෝ දේවල් පැතිර යද්දිත් බව අමතක කරන්න එපා. 

දූපතේ උන්නු බොහෝ දෙනා දූපත හැර ගියාලු අකමැති වෙන වෙලාවලදී. හැබැයි  සමහරු  ඊට  කැමතියි.  හැටේ  දශකයේ  ගිනි  කන්ද  පුපුරපු  නිසා දූපතේ  ජනතාව  එංගලන්තෙට  ගෙනියනවා වසර  කීපෙකට.  එහෙත්  තත්වය  සමනය  වූ  පසු  ඔවුන්ට  එංගලන්තේ  ඉන්න  හැකි  වුනත්  ආපහු  දූපතට  යනවා.  ඉන්න හෝ  නොඉන්න  එකට  කවදාවත්  බලපෑම්  කරන්නේ  නැහැ. "රාජ්‍යය"  කියන  සංකල්පය  නැති  නිසා.

භාෂාව ඉංග්‍රීසි හැබැයි යුරෝපා භාෂා ඇෆ්රිකානස් පරණ කාලේ ඉංග්‍රීසි ඔක්කොගෙම මිශ්‍රණයක්. මිනිස්සු එකිනෙකාට කතා කරන්නේ නික් නේම් වලින් ලු. මුන්ගේ භාෂාව මිනිස්සු හදාරනවා ක්රියෝල භාෂා වල හැසිරීම ගැන ඉගෙන ගන්න.

1958 ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය ඉන්නේ සෝවියට් වරුන් එක්ක මර යුද්දෙක. ඒ වෙද්දී ඇමරිකාවට පට්ට ෂුවර් අරුන් ගහයි කියා ඒ නිසා උන්ට ඕනේ වෙනවා පොලොවට ඉහලින් වෙන න්‍යෂ්ටික පිපිරීමක ප්‍රතිපලය ලෙස වෑන් ඇලන් බෙල්ට් එක වගේ කෘතීම විකිරණ බෙල්ට් එකක් හැදිලා යට ඉන්න අය ව ශීල්ඩ් වේවිද කියා බලන්න. මේ හරියේ වෑන් ඇලන් එකේ පොඩි අමුත්තක් තියෙන නිසා හා අඩු ජනාවාස නිසා ඇමරිකාව පරීක්ෂණය කරන්නේ ට්‍රිස්ටන් ඉහල අහසේ කිමි 200 ක් උඩ. පරීක්ෂණය වැරදුනොත් දූපත බොහෝ විට සමූලඝාතනය වෙනවා. අඩුම ගානේ සැහෙන්න මැරිලා ඉතිරිය දුක් විඳියි. එහෙත් ඇමරිකාව හා බ්‍රිතාන්‍ය ජනාවාසය වෙනතැනකට  ගෙනියන්නේ නැහැ ලීක් වෙන නිසා. මිනිස් ජීවිත බල්ලට දාලා ඇමරිකාව වෝ හෙඩ් තුනක් පුපුරුවනවා කිමි 200 අහසේ. වෙලාවට ඒකෙන් ශීල්ඩ් එකක් හැදෙනවා. කාටවත් මොකුත් වූ බවක් දන්නේ නැහැ. දූපතේ බොහෝ දෙනෙක් තාමත් දන්නේ නැහැ මේ  ගැන. සෙසු  ලෝකයත් මේ පරීක්ෂණය ගැන වැඩිය දේවල් දන්නේ නැහැ. පරීක්ෂණයේ නම ආගස්.

වැඩිපුර:

William Glass

TRISTAN DA CUNHA ISLANDS